KENT KİMLİĞİ ÜZERİNDEN BRÜTALİST MİMARLIĞIN OKUNMASI: YENİ BELGRAD SÜPER BLOKLARI

Sosyal bir varlık olan insanın gereksinimlerini karşılamak için oluşturduğu kentler, fiziksel ve estetik ögeleri itibariyle canlı birer organizmadır. Her kent nüfusunun özelliklerine, gelenek-göreneklerine ve örf-adetlerine göre bir kimlik kazanmakta, ötekinden rahatlıkla ayrılmakta ve tanımlanmaktadır. Kent kimliğinin oluşumunda çalışmada da incelenmesi hedeflenen mimari yapıların ve ögelerin etkisi büyüktür. Brütalist mimari yaklaşımın gözlemlenebildiği Yeni Belgrad bölgesi mimari yapıları ve ögeleri, kent kimliğinin okunmasında önemli yer tutmaktadırlar. Çalışmanın örneklem alanını, 1948 yılında başlayan ve Sava Nehri’nin sol yakasına inşa edilen, planlı bir kent olan Yeni Belgrad’da bulunan ve Süper Bloklar olarak isimlendirilen konut kompleksleri oluşturmaktadır. Brütalist üslubun/mimarinin ilkelerinin, bu yapılar ve sınırlarında yer alan kentsel donatılar/ögeler üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmış, nitel araştırma yöntemlerinden betimleyici vaka çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. İç içe geçmiş çoklu durum deseni ile brütalist üslup/mimari, 22, 23, 29, 33, 61-64 nolu Süper Bloklar üzerinden betimleyici vaka çalışması ile yorumlanmıştır. Bulgular, brütalist üslubun/mimarinin katkı değerlerinin anılan Süper Bloklarda yapı kompleksini ve çevresinde yer alan kent donatılarını büyük ölçüde şekillendirdiğini göstermektedir. Çalışmada, brütalizm ve Yeni Belgrad Süper Bloklarının birbirini ne ölçüde tamamladığının, kent donatıları üzerinden açıklanması, diğer kentler özelinde de üzerinde düşünülmesine imkân tanıması açısından çalışmanın alana ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kimlik, Brütalist Mimarlık, Yeni Belgrad, Süper Bloklar

READING BRUTALIST ARCHITECTURE THROUGH URBAN IDENTITY: NEW BELGRADE SUPER BLOCKS

As living organisms in terms of physical and aesthetic elements, cities meet the needs of humans' social needs. Cities gain identity with the characteristics of their population, and traditions/customs and are distinguished from each other. Architectural elements have a significant effect on urban identity. The architectural structures/elements of the New Belgrade region, where the brutal architecture is observed, are essential to urban identity. The sample area of the study consists of "Super Blocks" residential complexes in New Belgrade, built on the left bank of the Sava River in 1948. The effects of the brutal style/architecture principles on these structures and the urban furnishings/items within their borders are examined. Among qualitative research methods, a descriptive case study approach was used. Brutalist style/architecture with multiple case-embedded design is interpreted with a descriptive case study around New Belgrade Super Blocks 22, 23, 29, 33, 61-64. The study emphasizes how the relationship between the city and urban identity complement each other.

Keywords:

City, Identity, Brutalist Architecture, New Belgrade, Super Blocks.,

PDF

___

Referans1 Alfirević, Đ., Simonović-Alfirević, S. (2017). Brutalism in Serbian architecture: style or necessity?. Facta universitatis-series: Architecture and Civil Engineering, 15(3), 317-331.
Referans2 Arendt, H. (1996). Geçmişle gelecek arasında. Şener Sina, B. (çev.). İletişim Yayınları: İstanbul.
Referans3 Banham, R. (1955). The new brutalism. architectural review. Londra: Architectural Press, 118, 354-361.
Referans4 Banham, R. (1971). Encyclopedia of modern architecture. Thames and Hudson, Londra.
Referans5 Birol, G. (2007). Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme. Arkitekt Dergisi, 514. 46-54.
Referans6 Blagojevic´, L. (2005). Back to the Future of New Belgrade: Functional Past of the Modern City. Aesop Conference 05, Viyana, 13-17 Temmuz 2005.
Referans7 Buldaç, M., Varış, S. C., Can Karaoğlu, M. (2020). An evaluation of the symbolic meaning of tile usage ın the city of Kütahya. International Congress of Architecture and Planning (ICONARCH IV) Bildiri kitabı içinde, ISBN: 978-625-7327-00-8.
Referans8 Bunjak, K., Pešić, M., Kušić, A. (2012). Post-socialist urban development of New Belgrade: Old vs. new building typologies against the backdrop of current climate and ıdeological changes. EAAE/ISUF International Conference ‘New Urban Configurations’ 2012, Delft University of Technology, Faculty of Architecture. 16-19 Ekim, 2012.
Referans9 Dölen, E., Koraltürk, M. (2004). İlk çimento fabrikamızın öyküsü 1910-2004. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
Referans10 Erdoğan, M. (2000). Demokrasi, laiklik, resmi ideoloji. Liberte Yayınları, Ankara.
Referans11 Gajić R. ve Dimitrijević‐Markević, S. (2006). Managing ıntegration and disintegration processes in the modern urbanism settlements: New Belgrade.42nd ISoCaRP Congress, İstanbul, Türkiye.
Referans12 Gajić, R. (2015). Urban morphology as a tool for exploring the land use in residential areas: example of New Belgrade. Spatium, (33), 76-83.
Referans13 Habermas, Jürgen. (2004). Kamusal alan. Kamusal Alan (iç.). Der. ve Çev. Meral Özbek. İstanbul: Hil Yayın. 95-102.
Referans14 Harvey, D. (2003). Sosyal şdalet ve Şehir. Moralı, M. (çev.). Metis Yayınları: İstanbul.
Referans15 Hasol, D. (1995). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
Referans16 Hergüner, B. (2017). İnsanın kentinden kentin insanına: Öyküde kent, kentleşme, kentlileşme görünümleri. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi,9, 219-239.
Referans17 Hirt S. & Petrović M. (2010). The gates of Belgrade. Problems of Post-Communism, 57(5), 3-19. https://doi.org/10.2753/PPC1075-8216570501.
Referans18 Karadayı, T. T., Cosgun, N. (2021). Betonun yaşam döngüsü sürecinde çevresel etkilerini azaltan yaklaşımlar. Sürdürülebilir Çevre Dergisi, 1(1), 1-6.
Referans19 Kaya, E. (2007). Kentleşme ve kentlileşme. Okutan Yayıncılık: İstanbul.
Referans20 Korkmazoğlu, D. (2016). Renzo Piano Yapılarının Değişen Mimari Süreçler Üzerinden İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Referans21 Kortan, E. (1986). XX. yüzyıl mimarlığına estetik açıdan bakış. Yaprak Yayınları, Ankara.
Referans22 Kulic, V., Mrduljas, M., Thaler W. (2012). Modernism ın-between: the mediatory architectures of Socialist Yugoslavia. Jovis.
Referans23 Lynch, K. (1960). The image of the city. Massachusetts: The MIT Press.
Referans24 Milaković, M. and Vukmirović, M. (2011). Regeneration of modern cities: the case study in New Belgrade. 47th ISOCARP Congress 2011, s. 1-12.
Referans25 Majstorovic, M., Radivojevic, M. (2021). New Belgrade: A paradise for residential real estate ınvestors. International Journal of Economics & Law, 11(13). 219-229.
Referans26 Mansour H., (2015). The Lost Identity of The City: The case of Damascus. CITTA 8 th Annual Conference on Planning Research AESOP TG Public Spaces & Urban Cultures Event.
Referans27 Milošević, S., Divac, M. ve Jevtić-Novaković (2021). Morphology and City Landmarks: A Mirror Image Of New Belgrade. 8th Internatıonal Conference Contemporary Achievements in Civil Engineering bildiri kitabı içinde (s. 505-514). 22-23 Nisan 2021. Subotica, Sırbistan.
Referans28 Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent. Koca, G. Ve Tosun, T. (çev.), Ayrıntı Yayınevi.
Referans29 Oğurlu, İ. (2014). Çevre-Kent İmajı-Kent Kimliği-Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yıl: 13, Sayı: 26, 275-293.
Referans30 Oktay, D. (2002). The quest for urban ıdentity in the changing context of the city. Cities, 19(4), 261–271.
Referans31 Olgun Biçer, H. (2017). Jürgen Habermas, Hannah Arendt ve Richard Sennett’in kamusal alan yaklaşımları. Sosyolojik Düşün, 2(1), 45-54.
Referans32 Park, R. (1967). On social control and collective behavior. Şikago.
Referans33 Sağlık, E., Kelkit, A. (2019). Kentsel Kimlik Bileşenlerinin Kent Kullanıcıları Tarafından Belirlenmesi: Örnek Kent Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 63-79.
Referans34 Salgın, B. (2007). Brüt Beton, Brütalizm ve Türkiye’deki Örnekleri. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Referans35 Sargın, S., Demir, Ş. (2018). İnsan mekan ilişkisi ölçeğinde kent kimliği ve Gümüşhane örneği. The Journal of International Scientific Researches, 3(4), 221-239.
Referans36 Simić, A. (1974). Urbanization and Cultural Process in Yugoslavia. Anthropological Quarterly, 47(2), 211–227. https://doi.org/10.2307/3316581.
Referans37 Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) (2013). Geçmişten günümüze çimento ve beton. Hazır Beton Dergisi, 119, 82-87.
Referans38 Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) (2016). Betonun Yarattığı Akım: Brütalizm. Hazır Beton Dergisi, 138. 83-86.
Referans39 Uçkaç L. (2006). Kentsel Tasarımın Kent Kimliği Üzerine Etkileri: Keçiören Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.