Türkiye ve ABD: Çıkarlar-Değerler Çatışmasında Asimetrik İttifak

Bu makale, Türkiye-Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ilişkilerinin asimetrik bir ittifak olduğunu iddia etmekte ve bu ittifakın yetmiş yıllık tarihsel perspektifinden özellikle son yıllardaki gelişmelere yoğunlaşmaktadır. Makale, asimetrik ittifakın niteliğini açıkladıktan sonra, 11 Eylül 2001 olayı sonrasında nasıl dönüştüğünü ve hangi sorunlarla karşılaştığını detaylandırmaktadır. Bu amaçla asimetrik ittifakın gelişimi dört alt dönemde açıklanmaktadır. Birinci alt dönemde 11 Eylül olayının Türkiye-ABD ittifakını nasıl etkilediği ve değiştirdiği, ikincisinde 1 Mart 2003 tarihli TBMM kararının ittifakı niçin ve nasıl sarstığı ve asimetrik çatışmayı derinleştirdiği, üçüncüsünde Obama yönetimi döneminde başlayan Model Ortaklık sürecinin amacı ve uygulamaları, nihayet dördüncü alt dönemde Obama ve Erdoğan'ın Arap Baharı sürecinde niçin ve nasıl başarısız olduğu ve Model Ortaklığın fiyasko ile sonuçlandığı açıklanmaktadır. Makalenin sonuç bölümünde Türkiye-ABD asimetrik ittifakının gelecekteki muhtemel serüveni ile ilgili bazı mülahazalar serdedilmiştir.

Turkey And The USA: Asymmetrical Alliance With Interests-Values

Based on the hypothesis that Turkey-The United States of America (The USA) relationship is an asymmetrical alliance this article exclusively focuses on recent developments from the seventy year historical perspective of the alliance. The article, having explained the characteristic of the asymmetric alliance, elaborates how the alliance transformed and which kinds of problems faced especially after the 11 September 2001 event. To this end the evolution of the asymmetric alliance will be analyzed in four sub-periods. The first sub-period explains how the September 11 impacted and changed Turkey-US alliance; the second explains how and why TGNA's (Turkish Grand National Assembly) 1 March 2003 decision to refuse the government motion shook the alliance and exacerbated their asymmetrical confrontation; the third explains goals and implementations of the Model Partnership initiated by Obama administration, and finally, the fourth sub-period explains why and how Obama and Erdoğan have been unsuccessful in the Arab Spring process and the Model Partnership has ended with a fiasco. In conclusion some speculative thoughts/remarks are propounded about future probable episode of the asymmetrical alliance between Turkey and the USA.

PDF

___

Başbakan Erdoğan, "NATO'nun Libya'da ne işi var?", 28 Şubat 2011, http://www.ntv. com.tr/turkiye/natonun-libyada-ne-isi-var,6VO1xU5PmkGhAGJtyRD3qA (erişim: 20.12.2016)
ERGİN, Sedat, "Galiba Obama da çapulculardan yana", 10 Haziran 2013, http://www.hurriyet.com.tr/galiba-obama-da-capulculardan-yana-23477375 (erişim: 20.12.2016)
GÖZEN, Ramazan, "ABD'nin Irak Savaşı: Yeni Muhafazakar / Demokratik Emperyalist Bir Proje", Mehmet Şahin ve Mesut Taştekin (edit.), II. Körfez Savaşı, Platin Yayınları, Ankara 2006, s.29-66.
GÖZEN, Ramazan, "Arap Baharı Girdabında Eski ve Yeni Ortadoğu Dinamikleri", II. Uluslararası Ortadoğu Sempozyumu, Kırıkkale Üniversitesi, 04-07 Mayıs 2016. Tam metin adresi: http://ods2016.org/index.php/bildiriler/ (erişim: 20.12.2016)
GÖZEN, Ramazan, "Causes and Consequences of Turkey's Out-of-War Position in the Iraq War of 2003," The Turkish Yearbook of International Relations, Vol.36, 2005, s.73-99.
GÖZEN, Ramazan, "Türk-ABD İlişkileri ve Türk Demokrasisi: Realist Bağlantı" bölümü, İmparatorluktan Küresel Aktörlüğe Türkiye'nin Dış Politikası, Palme Yayınları, Ankara 2009.
GÖZEN, Ramazan, "Türkiye'nin ABD Politikası 2009", Burhanettin Duran, Kemal İnat, Muhittin Ataman (edit.), Türk Dış Politikası Yıllığı 2009, SETA Yayınları XIII, Ankara 2011, s.293-330.
GÖZEN, Ramazan, "Türkiye'nin ABD Politikası 2010", Burhanettin Duran ve Kemal İnat (edit.), Türk Dış Politikası Yıllığı 2010, SETA Yayınları, Ankara 2011, s.265-299.
GÖZEN, Ramazan, "Türkiye'nin ABD Politikası 2011: Eşgüdüm ve Restorasyon Süreci", Burhanettin Duran ve Kemal İnat (edit.), Türk Dış Politikası Yıllığı 2011, SETA Yayınları, Ankara 2012.
GÖZEN, Ramazan, "Türkiye'nin ABD Politikası: Stratejik Konsensüs, Taktiksel Ayrışma", Burhanettin Duran, Kemal İnat ve Ufuk Ulutaş (edit.), Türk Dış Politikası Yıllığı 2012, SETA Yayınları, Ankara 2013, s.297-336.
GÖZEN, Ramazan, "Türkiye-AB Yakınlaşması: 1999 Helsinki Zirvesinden 2003 Irak Savaşı- na Stratejik Algılamalarda Dönüşüm Süreci", Uluslararası İlişkiler, Cilt 3, Sayı 10, Yaz 2006, s.115-146.
HAASS, Richard N., "The New Middle East", Foreign Affairs, November/December 2006. http://www.hurriyetdailynews.com/obama-names-turkish-pmerdogan-among-trusted-friends.aspx?pageID=238&nid=11897, (Erişim: 20.12.2016);
http://www.milliyet.com.tr/erdogan-obama-nin-guvendigi-5-liderden-birisiyaset-1491510/, (Erişim: 20.12.2016)
KAGAN, Robert, Of Paradise and Power: America and Europe in the New World Order, Alfred A.Knopf, New York 2003.
LIZZA, Ryan, "Leading from behind", The New Yorker, 26 April 2011, http://www.newyorker.com/news/news-desk/leading-from-behind, (erişim: 20.12.2016).
SPAIN, James W., American Diplomacy in Turkey, Praeger, New York 1984.
The Iraqi Study Group Report, Aralık 2006, http://www.usip.org/isg/iraq_study_group_ report/report/1206/iraq_study_group_report.pdf, (erişim: 20.12.2016)
"The Libya Gamble: Inside Hillary Clinton's Push for War & Making of a Filed State", https://www.democracynow.org/2016/3/3/the_libya_gamble_inside_hillary_clinton, (erişim: 20.12.2016)
USLU, Nasuh, Türk-Amerikan İlişkileri, 21.Yüzyıl Yayınları, Ankara 2000.