BİR SÛFİNİN SILAYA VUSLATINDAN GÜNÜMÜZE: MANİSA-AKHİSAR ÇAĞLAK MESİRESİ/FESTİVALİ

Manisa’nın köklü bir geçmişe sahip ilçelerinden biri olan Akhisar, tarih boyunca Hititler, Akadlar, Lidyalılar, Bizanslılar, Saruhanoğulları ve Osmanlı Devleti gibi farklı kavimlerden devlet ve beyliklere ev sahipliği yapmıştır. Tarihî geçmişi ve bulunduğu coğrafi konumu itibariyle her dönem cazibe merkezlerinden biri olan Akhisar’da birçok âlim, şair, mutasavvıf gibi topluma yön veren önemli şahsiyetler yetişmiştir. Akhisar’da yetişen mutasavvıflardan birisi, H.851-M.1447-1448/H.937-M.1530-1531 yılları arasında yaşamış Şeyh Îsâ’dır. Toplum nazarında önemli bir yere sahip olan Şeyh Îsâ’nın eğitimini tamamlayıp Akhisar’a dönüşü münasebetiyle yöre halkı tarafından H.881/1476-1477’de Çağlak Deresi’nde bir kutlama yapılmıştır. O yıldan itibaren her sene aynı tarihlerde düzenlenerek geleneksel hâle getirilen Çağlak Mesiresi, günümüzde çağın şartları ve toplumun ihtiyaçlarına göre daha geniş kapsamlı hâle getirilerek festival şeklinde kutlanmaktadır. Bu yazıda Manisa’nın Akhisar ilçesinde ilk zamanlar mesire olarak kutlanan daha sonra kapsamı genişletilerek festivale dönüştürülen ve 2018 yılında 559’uncusu tertip edilen Çağlak Mesiresi/Festivali ele alınmıştır. İlk önce mesirenin ortaya çıkmasına vesile olan Şeyh Îsâ’nın hayatı hakkında bilgi verilip türbesi tanıtılmış, türbesi etrafında ortaya çıkan inanç ve uygulamalar aktarılmıştır. Ardından Çağlak Mesiresi/Festivali’nin yapısı; adlandırılması, zaman, mekân, yiyecek ve içecekler, eğlence şekilleri/aktiviteler, giyim-kuşam düzeni, işlevleri ve icra düzeni/programı başlıkları altında ele alınarak açıklanmıştır. Yazının son bölümünde 2010 yılında kardeş festival ilan edilen Akhisar Çağlak Festivali ve Bosna Hersek Ayvaz Dede Şenlikleri ilişkisi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Manisa, Akhisar, Şeyh Îsâ, Çağlak Mesiresi/Festivali, Ayvaz Dede

PDF

___

ATALAY, Mustafa (2014). “Bosna’nın Müslümanlaşması ve Ayvaz Dede Şenlikleri”, Şehir ve Kültür, Sayı: 2, Eylül, s. 72-75.
AYAZ Çoban, Belkız (2016). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Akhisar Kazası, Akhisar: Akhisar Belediyesi Kültür Yayınları.
AZADOVSKİ, Mark (1992). Sibirya’dan Bir Masal Anası, Girişi yazan ve çev. İlhan Başgöz, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları.
BEŞİRLİ, Hayati (2010). “Yemek, Kültür ve Kimlik”, Millî Folklor, Yıl: 22, Sayı: 87, s. 159-169.
DAYANÇ, Muharrem (2016). “Bosna Hersek’in Ahmet Yesevî’si Ayvaz Dede”, Geçmişten Geleceğe Ahmed Yesevi Uluslararası Sempozyumu, Cilt: 2, İstanbul: Şen Yıldız Yayıncılık, s. 891-902.
İlyâs İbn-i Îsâ Akhisarî Saruhanî, Akhisarlı Şeyh Îsâ Menâkıbnâmesi, hzl. Sezai Küçük, Ramazan Muslu, Sakarya: Aşiyan Yayınları, 2003.
İYİYOL, Fatih (2010). Boşnak Halk Kültüründe Tekke-Tasavvuf Geleneğinin İzleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İYİYOL, Fatih. “Türkiye-Bosna Hersek İlişkilerinin Gelişmesinde Halk Kültürünün Rolü”, (https://studylibtr.com/doc/1819382/bosna-hersek-i%CC%87li%C5%9Fkilerinin-geli%C5%9Fmesinde-halk-k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCn%C3%BCn-.../) (erişim tarihi: 11.11.2018).
İZETİ, Metin (2013). Balkanlarda Tasavvuf, İstanbul: İnsan Yayınları.
KOMİSYON (2009). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
MÜDERRİSOĞLU, Mehmet Emin [ty]. Akhisarda Bahar Bayramı ve (Çağlak Mesiresi), İzmir: Marifet Basımevi.
ONG, Walter J. (2010). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, İstanbul: Metis Yayınları.
ÖZ, Kefayettin (2012). “500 Yıllık Kardeşliğin Mimarı Fatih Sultan Mehmet Han ve Ayvaz Dede”, III. Uluslararası Balkanlarda Türk Varlığı Sempozyumu Bildirileri, Cilt: 2, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Matbaası, s. 210-214.
ÖZDEMİR, Nebi (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü, Ankara: Akçağ Yayınları.
SMİTH, Robert Jerome (2009). “Festival ve Kutlamalar”, çev. Sibel Keskin, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 341-350.
STOELTJE, Beverly J. (2009). “Festival”, çev. Petek Ersoy, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 334-340.
TUNA, Fahri (ed.) (2018). Zarif Bir Adam: Zarif Süzgün, İstanbul: Değişim Yayınları.
URL1: http://www.akhisarhaber.com/549-caglak-festivali-ve-zeytin-senlikleri-basliyor-3110h.htm (erişim tarihi: 26.02.2018).
URL2: http://www.akhisarhaber.com/554-caglak-festivali-gun-gun-programi-ve-ucretsiz-servis-guzergahlari-15601h.htm (erişim tarihi: 26.02.2018).
URL3: http://www.akhisarhaber.com/555-caglak-festivali-iptal-edildi-19720h.htm (erişim tarihi: 07.11.2018).
URL4: http://www.akhisarhaber.com/556-caglak-festivalinde-yerinizi-alin-23633h.htm (erişim tarihi: 07.11.2018).
URL5: http://www.akhisarhaber.com/557-caglak-festivalinde-sadece-anma-toreni-yapilacak-27663h.htm (erişim tarihi: 26.02.2018).
URL6: http://www.akhisarhaber.com/559-caglak-festivali-cirit-ve-degnek-atislari-renkli-goruntulere-sahne-oldu-36998h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL7: http://www.akhisarhaber.com/559-caglak-festivali-trap-atislari-sona-erdi-36846h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL8: http://www.akhisarhaber.com/akhisar-belediyesi-507-akhisarli-ayvaz-dede-senliklerine-katildi-32839h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL9: http://www.akhisarhaber.com/caglak-festivali-9-umut-firat-futbol-turnuvasi-basladi-36899h.htm; http://www.akhisarhaber.com/559-caglak-masterler-futbol-turnuvasinda-1970-akhisar-masterler-sampiyon-oldu-36988h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL10: http://www.akhisarhaber.com/caglak-festivali-9-zeytinyagli-yemek-yarismasi-yapildi-36994h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL11: http://www.akhisarhaber.com/caglak-gures-musabakalarina-rekor-katilim-36999h.htm (erişim tarihi: 06.11.2018).
URL12: http://www.caglakfestivali.com/ (erişim tarihi: 15.11.2018).
URL13: http://www.gezialemi.com/FestivalEtkinlikAyrinti_Y.asp?ID=174&SAYFA=10 (erişim tarihi: 26.02.2018).
URL14: http://www.yeniakhisarinsesi.com/haber/akhisar-506ayvaz-dede-senliklerinde-kulturel-mirasina-sahip-cikti-8308.html (erişim tarihi: 11.11.2018).
URL15: https://www.akhisar.bel.tr/etkinlik/45/erman-anil-stand-up-gosterisi.html (erişim tarihi: 06.11.2018).