TÜRKİSTAN ŞEHRİNDE YAŞAYAN TÜRK HALKLARININ KIZ UZATU (GELİN ÇIKARMA) GELENEĞİ

Kazakistan’da yüzden fazla milletin temsilcileri birlik beraberlik içerisinde yaşayıp kendi kültürleri, gelenek ve göreneklerini korumaktadır. Kazak, Kırgız, Özbek, Türk ve tüm Türk soylu halkların gelenekleri tümüyle benzerlik göstermese de birbirine yakın olduğu noktalar vardır. Bu makalede, Güney Kazakistan bölgesi Türkistan şehrinde yaşamakta olan Türk halklarından Kazak, Özbek ve Ahıska Türklerinin eski devirlerden beri süregelen “Kız Uzatu” geleneği üzerine araştırma yapılmıştır. Türk toplumu için aile; neslin devamını, birliği ve beraberliği sağlayan en önemli kurumdur. Bireyin, toplum içinde kabul görmesi için de aile kurumunu evlilik yoluyla oluşturması gerekir. Bu sebeple çalışmada Türk toplumunun önem verdiği ve çeşitli ritüelleri uyguladığı geçiş dönemlerinden olan gelin çıkarma geleneği üzerinde durulmuştur. Literatür taraması ve karşılaştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada konu ile ilgili birçok kaynağa başvurulmuştur. Elde edilen veriler farklılıklar ve benzerlikler açısından değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda Türkistan şehrinde yaşamakta olan Türk boylarının kültüründe ocağın devamı, soyun sürdürülebilirliği olarak kabul edilen geline oldukça önem verildiği görülmüştür. Yeni çağdaki teknolojinin evlenme geleneğine etkisinden söz edilmiştir.

The Tradition “Kyz Uzatu” Among the Turkic Peoples of the City of Turkestan

In Kazakhstan, more than a hundred nationalities live peacefully and preserve their culture, traditions and customs. In this regard, despite the differences in the traditions of the Turkic peoples of Kazakhstan, they also have similarities. This article examines the Kyz uzatu tradition of the Kazakh, Uzbek and Mesket Turks living in the city of Turkestan. For the Turkic society, the family is the most important concept that ensures unity and solidarity, as well as the continuity of generations. In Turkic society, marriage is a condition for creating a family. For this reason, we tried to compare the tradition of bridesmaids among the Turkic peoples, which is the subject of our research. Our research, which used analytical and comparative methods, analyzed a variety of sources related to the topic. The findings have been refined in terms of differences and similarities. As a result of our research, it was noticed that in the culture of the Turkic peoples living in Turkestan, great importance is attached to the “Kyz Uzatu” tradition. Thus, the changes in wedding traditions under the influence of modern technology were demonstrated.

___

  • 1. Argyn, Еrzhan (2016). Kazak Türklеrindе Еvlеnmе Gеlеnеği. Ötükеn dеrgisi.
  • 2. Alimkulov, B. (1994). Küyеu kеltir, kız uzat, toyındı kıl. Almatı: Sanat. 240 sayfa.
  • 3. Çetindağ, Gülda (2007). Kazak Türklerinde Evlenme Geleneğine Bağlı Olarak Gerçekleştirilen Hediye Alışverişi Üzerine Bir İnceleme. Milli Folklor 76, 218-231.
  • 4. Mandaloğlu, Mehmet (2013) Eski Türklerde Sanayi, Ticaret ve Maliyenin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi2, 129-150.
  • 5. Kartaеva Totigül (2014). Sır Bölgеsi Kazaklarının еvlilik törеnlеri üzеrinе bir dеğеrlеndirmе. Milli Folklor 104, 167-179.
  • 6. Zhunusov A. (1992). Ata dastüri. Almatı.
  • 7. Kalafat, Yaşar(2011). Kazakistan’daki Türk Halk İnançları. Milli Folklor41, 66-71.
  • 8. Piriyeva, Sevilve Türki, İbrahim (2009). Ahıska Türklerinin Tarihi, İslam ve Aile Durumu Anskilopedisi. Çimkent.
  • 9. Öznur Özdarıcı (2011). Dîvânü Lûgat-İt-Türk’te Kadınve Kadına İlişkin Unsurlar, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1, 127-156.