TARİHİ VE DİLSEL VERİLERE DAYANARAK ALTIN ORDU'NUN MİRASÇISI MESELESİ

Makale, Altınordu’nun gerçek mirasçısının tespitini ve bu önemli sorunun analizini ele almaktadır. Bilindiği gibi, Altınordu devleti, Kazak etnosunun oluşumunda ve gelişiminde büyük rol oynamıştır. Kazakistan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı N.A. Nazarbayev, dört yıl önce yapılan bir röportajda, devletin köklerinin Hunlardan, Uysunlara, Türklerden Altınordu’ya kadar uzandığını belirtmişti. Ayrıca, cumhurbaşkanı, Kazak Hanlığının köklerinin Altınordu'dan geldiğini de söylemişti. Yazarlara göre, sadece tarihsel değil, aynı zamanda dilsel ve edebi faktörler bu konunun açıklanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Geçmişten günümüze atalarımızın izleri dile yansımıştır. Yazarlar, Kazak Türkçesinin kökenini Altınordu döneminde yazılmış olan eserlerin diline dayandırmaktadırlar. Altınordu dönemine ait yazılı eserlerin incelenmesinin, modern Kazak Türkçesiyle doğrudan ilgili olduğu sonucuna varılmaktadır. Makalede, Altınordu döneminin mirası, modern Kazak Türkçesi ve tarihte değişmeyen etnokültürel sürekliliği analiz edilmiştir. Çağdaş Kazak Türkçesindeki ifadelerin çoğu Altınordu döneminde oluşmuştur. Yazarlar, Kazakların antik Kıpçaklar ve Altınordu'nun gerçek mirasçıları olduğu sonucuna varmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler:

Altın Ordu, Yazılı anıtlar, Kıpçaklar, Kazaklar, Mirasçı, Dil, Edebiyat

THE ISSUE OF DETERMINING THE INHERITOR OF THE GOLDEN HORDE BASED ON HISTORICAL AND LINGUISTIC FACTS

The article is devoted to the analysis of the question of the inheritor of the Golden Horde. According to the authors, the state of the Golden Horde has played a huge role in the development, dawn, and the formation of the Kazakhs as a single ethnos. The first president of Kazakhstan N.Nazarbayev in his speech at Ulytau said that the basis of our statehood originates from the Hun era, later the ancient Turks and the state of the Golden Horde. It is the Kazakh Khanate originates from the state of the Golden Horde. According to the authors of the article, in the disclosure of this issue, not only historical, but also linguistic and literary factors play an important role. The main source of Kazakh literature is written monuments of the Golden Horde era. The article also shows the historical ethnocultural relationship. The study of written monuments of the era of the Golden Horde makes it possible to conclude that they are directly related to the modern Kazakh language. The legacy of the era of the Golden Horde was analyzed in relation to the modern Kazakh language. The authors came to the main conclusion that the Kazakhs are the true heirs of the ancient Kipchaks and the Golden Horde.

Keywords:

Golden Horde, Written monuments, Kipchaks, Kazakhs, Inheritor, Language, Literature,

PDF

___

1. Аджи М. Полынь Половецкого поля. –М.: Новости, 2000. –210 с.
2. Аджи М. Кипчаки. Древняя история тюрков и Великой степи. ¬-М.: Новости, 1999. –230 с.
3. Малов С. Е. Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизии. – М.-Л.: Изд. АН СССР, 1995. –260 с.
4. Кумеков Б.Е. Арабские и персидские источники по историй кыпчаков VІІІ-XІV в.в. –Алма-Ата: Наука, 1987. –160 с.
5. Агаджанов С.Т. К этнической истории огузов Средней Азии и Казахстана // Проблемы современной тюркологии. –Алма-Ата, 1980. –С. 35-37.
6. Кляшторный С.Т. Кыпчаки в рунических памятниках // Сб. Тюркология. –Л.: Наука, 1986. –С. 53-60.
7. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекого Казахстана. –Алматы: Гылым, 1995. –294 с.
8. Наджип Э.Н. Тюркоязычный памятник XІV века “Гулистан” Сейфа Сараи и его язык. – Алматы: Наука, 1975. –Ч. 1. –208 с.
9. Мелиоранский П.М. Араб филолог о турецком языке. –СПб., 1900. –200 с.
10. Қайдаров А.Т. Қазақ тілінің өзекті мәселелері. –Алматы, 1998. –303 б.
11. Зайончковский А. К изучению средневековых памятников тюркской письменности (XІ-XVІ вв) // Вопросы языкознания. –1967. –N 6. –С. 10-14.
12. Құрышжанов Ә., Ибатов А. Ежелгі түркі жазба ескерткіштері жайында // Қазақ әдеби тілінің қалыптасу тарихы мен даму жолдары. –Алматы: Ғылым, 1981. – 97-124 бб.