KIRGIZ DİLİNDEKI ÜNSÜZ SESLERİN SES TÜRETİM TABANI ÜZERİNE

Antropolinguistik açısından ses türetim tabanı, etno-glottogenezin en erken aşamalarında oluşan bir telaffuz becerileri sistemi olarak tanımlanır. Ses türetim tabanı, konuşma organlarının hareketi ve durumunun tarihsel olarak kalıplaşmış bir sistemidir. O sosyo-genetik bir karaktere sahiptir ve nesilden nesile temel belirtilerini koruyarak iletilir. Tipolojik yönden dil sahibi ve dilin özelliklerini yansıtır. Kırgızcadaki ünsüzlerin ses üretim tabanın incelendiği makalede, Kırgızcanın genel ses türetim tabanına ait bilgilerin diğer fonetik deneysel bilgilerle tamamlanması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Bununla birlikte bu konudaki bilgilerin konuşma dillerinin analizi ve sentezini gerçekleştirmede de yardımcı olacağı vurgulanmaktadır.

ON THE ARTICULATION BASE OF CONSONANTS IN THE KYRGYZ LANGUAGE

In the perspective of antropolinguistic paradigm articulatory base is defined as a system of pronunciation skills, which is formed at the earliest stages of ethno-glotto-genesis. AB is as a historically formed system of habitual movements and positions of the speech organs is the social-genetic in nature and transmitted from generation to generation in its essential features. As typological genetic attribute reflects features of language identity and its speakers. The article deals with the articulation base of consonants in the Kyrgyz language. In the article which examines the sound production base of consonants in Kyrgyz language, it is concluded that the information about the general voice generation base of Kyrgyz language should be completed with other phonetic experimental information. However, it is emphasized that the information on this subject will also help in the analysis and synthesis of the spoken languages.

___

  • 1. Ахматов Т.К. Звуковой строй современного киргизского языка (экспериментально-фонетическое исследование): часть 1. Пособие для студентов вузов. - Фрунзе: Мектеп, 1968. – 191 с.
  • 2. Ахматов Т.К. Звуковой строй современного киргизского языка (экспериментально-фонетическое исследование): часть 2. Пособие для студентов вузов. - Фрунзе: Мектеп, 1970. – 156 с.
  • 3. Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. - Алматы: Арыс, 2009. – 312 б.
  • 4. Кадырова Ш. Сонанты в современном киргизском литературном языке. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. Фрунзе: 1988.
  • 5. Касымова Б. Исследование перцептивной базы в условиях киргизско-русского двуязычия. Бишкек: Илим, 1991.
  • 6. Момунбаева М. Воприятие и воспроизведение согласных неродного языка в условиях двуязычия. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. Ленинград: 1984.
  • 7. Орусбаев А.О., Токтоналиев К.Т. Кыргыз тилинин фонетикасы боюнча изилдөөлөр. - Бишкек: Илим, 1991. – 227 б.
  • 8. Садыков Т. Азыркы кыргыз тили: фонетика. -Бишкек: Бийиктик, 2006. –120 б.
  • 9. Садыков Т. Основы кыргызской фонологии и морфонологии. - Бишкек: Илим, 1992. – 156 с.
  • 10. Селютина И.Я., Уртегешов Н.С., Летягина А.Ю., Шевела А.И., Добрынина А.А., Эсенбаева Г.А. Артикуляторные базы тюркских этносов Южной Сибири (по данным МРТ и цифрового рентгенографии). Новосибирск: ООО «Твердый знак», 2011. - 352 с.
  • 11. Сыдыков Ж.Ж. Фонетическая структура современного киргизского литературного языка и диалектов. - Фрунзе: Илим, 1990. - 186 с.
  • 12. Тулеева Ч.С. Типология фонетико-фонологической системы языка (на материале сопоставления немецкого и кыргызского языков). -Бишкек: КГУСТА, 2008. -272 с.
  • 13. Шаймергенова C.А. Акустическая характеристика связи гласного с согласным в различных фонетических последовательностях. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. Ленинград: 1986.
  • 14. Щерба Л.В. Фонетика французского языка. -Москва, 1957. –311 с.