14. YÜZYILDA ÜNLÜ ARAP FİLOLOG EBÜ HAYYÂN'IN BİLGİSİ DAHİLİNDEKİ TÜRK DÜNYASI

Özet: Ünlü Arap filolog Ebû Hayyân 1312 'de yazdığı önemli eseri Kitâbu 7- Idrâk li Lisâni'l-Etrök'te zengin ve orijinal bir dil malzemesi ortaya koymuştur. Oııuıı eserinin sözvarlığında yer alan çeşitli Türk boy ve kavim adlarıyla ilgili önemli kayıtlar onun Türk dünyası hakkındaki zengin bilgisini göstermektedir. Bu yazıda Kitâbu'l-ldrâk'teki Türk dünyası ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler:

Ebû Hayyân, Kitâbu'l-İdrâk li Lisâni'l-Etrâk, Kıpçak, Türkmen, adbilimi

-

Abstract: The famoııs Arab filolog Ebû Hayyân, brought ııp a rich and original Turkish Laııguage material in his important work Kitâbu 'l-ldrâk li Lisâni'l-Etrâk which was written in 1312. İmportant infornıations concern wilh the names of Turkish tribes and groups in the vocabulary of his work, shows his deep knowledge about Turkish world. İn this article, Turkish world that took part in the Kitâbu 'l-ldrâk will be held

Keywords:

Ebû Hayyân, Kitâbu'l-ldrâk li Lisâni'l-Etrâk, Qipchaq, Tıırkmen, onomastic,

PDF

___

Atalay, Besim, Divanii Lugati't-Tiirk Tercümesi, C. I-IV, Türk Dil Kurumu Yayınlan, Ankara 1985-1986.
Caferoğlu, Ahmet, Abû Hayyân, Kitâb al-idrâk li lisân al-Atrâk, İstanbul 1931.
Clauson, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-Century Turkish. Oxford 1972. (ED).
Dankoff, Robert, "Kâşgarî on the Tribal and Kinship Organization of Turks", Archivum Ottomanicum, IV (1972), 23-43.
Doerfer, G., Tiirkische und Mongolische Elemente im Neupersischen, I-IV, Wiesbaden 1963-75. (TMEN)
Fırat, Ahmet Suphi, "Yâfes", İslâm Ansiklopedisi, C. 13, İstanbul 1986, s. 333.
Golden. P., "Kıpçak Kabileleri Üzerine Notlar: Kimek ve Yemekler", Türkler, C.II,
—, "Cumanica II: The Ölberli (Ölperli): The Fortunes and Misfortunes of an Inner Asian Nomadic Clan", Archivum Eurasiae Medii Aevi, VI (1986) 1988, 5-29.
—, "Cumanica IV: The Tribes of the Cuman-Qıpcaqs", Archivum Eurasiae Medii Aevi, 9 (1995-1997), 99-122.
—, "Kıpçak Kabilelerinin Menşeine Yeni Bir Bakış", Uluslar arası Türk Dili Kongresi 1988, Türk Dil Kurumu Yayınlan, Ankara 1996, 47-63.
Gürkan, Nejat, Arap Edebiyatında Memlûkler (Moğollar) Dönemi (656/1258-923/1517), Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslâm Bilimleri Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İsparta 2000.
Holt, P.M., "Memlûk Sultanlığının Devlet Yapısı", Çev. Samira Kortantamer, Belleten, LII (1988), Sayı: 202, 227-246.
İnan, Abdülkadir, "'Oba' ve 'obo' Sözleri Hakkında", Makaleler ve İncelemeler, TTK Yayınlan Ankara 1987, 614-616.
Kafesoğlu, İbrahim, "Türkmen adı, manası ve mahiyeti", Jean Deııy Armağanı, Haz. J. Eckmann, Agâh Sırn Levend, Mecdut Mansuroğlu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1958, 127-128.
Kİ: Kitâbu'l-İdrâk li Lisâııi'l-Etrâk, Bkz. Caferoğlu (1931), Özyetgin (2001).
Kırzıoğlu, F„ Yukarı Kür ve Çoruk Boylarında Kıpçaklar, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1992.
Klyaştornıy, S.G., "Kipçaki v runiçeskih pamyatnikah", Turcologica 1986, Leningrad, 153-164.
Lancioni, Giuliano, "Rhetoric and Ideology in Abu Hayyân's Kitâb AlIdrâk", The Arabist Budapest Studies in Arabic 17, Budapest 1996 (Proceeding of the Colloquium on logos, Ethos, Mythos in the Middle East &North Africa), 105-119.
Ögel, Bahattin, Türk Mitolojisi, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınlan, Ankara 1993.
Özyetgin, A. Melek, Ebü Hayyân, Kitâbu'l-İdrâk li Lisâııi'l-Etrâk, Fiil: Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav, Tengrim Türklük Bilgisi Araştırmaları Dizisi: 3, Ankara 2001.
Poliak, A.N., "Le Caractere Colonial de L'Etat Mamelouk Dans Ses Rapports Avec la Horde D'or", Revue des Etudes Islamiques, Annee 1935,234-248
Pritsak, O., "The Polovcians and Rus", Archivum Eurasiae Medii Aevi, II (1982), 321-380.
Râsonyi, L., Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınlan, Ankara 1988
Sauvaget, J., "Noms et Surnoms de Mamelouks", Journal Asiatique, t. CCXXXVffi, 1950,31-57.
Schütz, Edmond, "The Tat People in the Crimea", Açta Orierıtalia Academiae Scientiarum, XXXI (1), 1977, 77-106.
Sümer, Faruk, Çepniler, İstanbul 1993.
—, Tarihleri-Boy Teşkilatı, Destanları, Oğuzlar (Türkmenler). Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1999.
—, Yabanlu Pazarı, Selçuklular Devrinde Milletlerarası Büyiik Bir Fuar, Türk Dünyası Vakfı Yayınları, İstanbul 1985, 1-24.
Togan, Ahmet-Zeki Velidi, "On Mubarakshah Ghuri", Bulletin of the School of Orieııtal Studies, London Institution, V. VI: 1930-32, 850-851.
Togan, Z. Velidî, Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1981. Tomar, C., "Kılıçtan Kaleme: Memlûkler ve Entelektüel Hayat", Türklük Araştırmaları Dergisi, 12 (Eylül 2002), 249-259.
Yakubovskiy, A.Yu., Altın Ordu ve Çöküşü, Çev. Hasan Eren, TTK yayınlan, Ankara 1992.
Yuvalı, Abdülkadir, "XIII. Yüzyılda Ön Asya'daki Siyasî Bloklaşma", Türk Kültürü, Yıl: XXIII, Sayı: 262, 111-120.