Türkiye'de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi

Türkçe öğretmenleri, öğrencilerinin okul dışında okuyabilecekleri kitapları seçip öğrencilerine tavsiye ederken kitabın öğrencilere hitap etmesinin yanında, metindeki cümle ve kelime uzunluklarının yani metnin okunabilirlik düzeyinin öğrenci seviyesine uygun olmasına dikkat etmelidir. Bu doğrultuda bu çalışmada “Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ilköğretim düzeyi için tavsiye edilen 100 temel eserden seçilmiş 10 kitabın kelime ve cümle uzunlukları ile okunabilirlik düzeyleri nedir?” sorusuna cevap aranmıştır. Ateşman’ın (1997) Türkçe için geliştirdiği, kelime ve cümle uzunluğuna dayalı okunabilirlik formülü kullanılarak her metnin okunabilirlik düzeyi belirlenmiş, daha sonra bu düzeylerin ortalaması alınarak tavsiye edilen kitabın okunabilirlik düzeyinin tespitine çalışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; incelenen 10 kitap arasında özellikle cümle uzunluğu yönüyle dikkate değer farklılıklar olduğu, cümle uzunluklarının 6,07 kelime ile 18,40 kelime arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu eserlerin okunabilirlik açısından da dikkate değer şekilde zor, orta güçlükte ve kolay olarak değişim gösterdiği belirlenmiştir.

The investigation of the word and sentence length and the readability of the books which are selected in Turkey for the purpose of reading literacy

The Turkish language teachers are supposed to advice their students about the books they can read outside the school. However these books must appeal to the students in terms of content and the readability with respect to the length of sentences and the level. This study is related to the examination of ten books selected from 100 fundamental books recommended by the Ministry of Education to primary school students as regard to the lengths of the words and sentences in other words their readability. The level of readability of each text was analyzed using the readability formula developed by Ateşman (1997) for Turkish based on the lengths of the words and the sentences to determine the readability of the books. The results were given as means for each book. The results obtained for the selected boos revealed that there were significant differences between them as regards to the length of the sentences ranging from 6.07 to 18.40 words. The result indicated that the books varied as difficult, fairly difficult and easy in terms of readability.

PDF

___

ACARLAR, F.-Ege, P.-Turan, F. (2002), “Türk Çocuklarında Üstdil Becerilerinin Gelişimi ve Okuma ile İlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 17 (50), s. 63- 73.
ANDERSON, R.-Davison, A. (1988) “Conceptual and Empirical Bases of Readability Formulas”, Linguistic Comlexity and Text Comprehention: Readability Issues Reconsidered, Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
ATEŞMAN, E. (1997), “Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi”, Dil Dergisi, S. 58, s. 71-74.
BUDAK, Y. (2005), “Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Saptanmasına Yönelik Eleştirel Bir Bakış”, Eğitim Araştırmaları, S. 21, s. 76–87.
CHALL, Jeanne S. (1988), “Readability: The Beginning Years”, (Ed. B,Zakaluk- S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc.
ÇİFTÇİ, Ö.-Çeçen, M. A.-Melanlıoğlu, D. (2007), “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S. 22, s. 206-219.
DÖKMEN, Ü. ve Yaşın-Dökmen, Z. (1988), “İlkokul Kitaplarındaki Dilin ve Türkçeyi Kullanma Becerisinin Psikolojik Bir Yaklaşımla Değerlendirilmesi”, Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı 1-3 Ekim 1986 Ankara, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Ankara.
EGE, P.-Acarlar, F.-Güleryüz, F. (1998), “Türkçe Kazanımında Yaş ve Ortalama Sözce Uzunluğunun İlişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, S. 13 (41), s. 19-31.
GOLDBORT, R. (2001), “Readable Writing By Scientists and Researchers”, Journal of Environmental Healty, S. 63, s. 40-42
GÖĞÜŞ, B. (1978), Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi, Kadıoğlu Matbaası, Ankara.
GÜNEŞ, F. (2000a), Okuma Yazma Öğretimi ve Beyin Teknolojisi, Ocak Yayınları, Ankara.
GÜNEŞ, F. (2000b), “Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi”, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu 20-21 Ocak 2000 Ankara, , Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi Yayınları, Ankara.
GÜNEŞ, F. (2003), “Okuma-Yazma Öğretiminde Cümlenin Önemi”, Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, S. 13, s. 39–48.
KAVCAR, C. vd. (1998), Türkçe Öğretimi–Türkçe ve Sınıf Öğretmenleri İçin-, Engin Yayınları, Ankara.
KAYA, Z. (1998), “İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı”, Eğitim ve Bilim, S. 108, s. 30–35.
KLARE, G. (1988) “Readability: The Formative Tears”; (Ed. B. Zakaluk-S Jay Samuels), International Reading Assocation Inc.
MEB (1995), Ders Kitapları Yönetmeliği, 2434 Sayılı Tebliğler Dergisi, Ankara.
MEB (2005), İlköğretim Türkçe Dersi 1–5, Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu,
MEB Yayınları, Ankara.
ÖZBAY, M. (2006), Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I, Öncü Kitap, Ankara.
SÖNMEZ, V. (2003), “Metinlerin Eğitselliğini Saptamada Matematiksel Bir Yaklaşım (Sönmez Modeli)”, Eğitim Araştırmaları, S. 10, s. 24–39.
TEMUR, T. (2002), İlköğretim 5.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metinler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması, (Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
TEMUR, T. (2003), “Okunabilirlik (Readability) Kavramı”, Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, S. 13, s. 169-180.
ZORBAZ, K. Z. (2007), “Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), s. 87-101.
İNCELENEN KİTAPLAR
CUMALI, N. (2007), Uç Minik Serçem, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
KOCAGÖZ, H. (2005), Ötleğen Kuşu, Boyut Kitapları, İstanbul.
ÖRS, İ. (2005), Göl Çocukları, Şimşek Yayınları, İstanbul.
RASİM, A. (2005), Falaka, Timaş Yayınları, İstanbul.
SEYDA, M. (2007), Gururlu Peri, Elips Kitap, Ankara.
SEYFETTİN, Ö. (2005), Yalnız Efe, Elips Kitap, Ankara.
TUĞCU, K. (2006), Kuklacı, Damla Yayınevi, İstanbul.
UÇUK, C. (2002), Gümüş Kanat, Bilge Kültür Sanat, İstanbul.
YILDIZ, B. (2005), Arılar Ordusu, Cem Yayınevi, İstanbul.
ZARİFOĞLU, C. (2005), Serçekuş, Beyan Yayınları, İstanbul.