TÜRKÇEDE LA DAME AUX CAMÉLIAS TERCÜMELERİ VE HAKKINDA YAZILANLAR

Toplumun her döneminde bilim, sanat ve fikir alanları tercümeyle desteklenmiştir. Türk edebiyatının kendine yeni bir yön aradığı 19. yy’ınikinci yarısında tercüme faaliyeti önem arz eder. Romantik edebiyatın öndegelen yazarlarından Alexandre Dumas Fils’nin La Dame aux Camélias romanı, Türk edebiyatında tercüme edilen ilk romanlar arasında yer alır. Eser sırasıyla Ahmet Mithat Efendi, M. Vasıf, Mustafa Nihat Özön, Mithat CemalKuntay, Zahir Güvemli, Reşat Nuri Güntekin, Tahsin Yücel tarafından tercüme edilmiştir. Roman daha sonra yazarı tarafından tiyatroya adapte edilmiştir.Bu tiyatro oyunu da Mahmut Şevket Paşa ve Kemal Ragıp tarafından çevrilmiştir. La Dame aux Camélias’nın roman tercümeleri yayımlandıkça ve LaDame aux Camélias sahnelendikçe eleştirmenler her iki türü “muhteva” açısından değerlendirmişlerdir. Roman ve tiyatronun teknik özelliklerine dikkat etmemişlerdir.

The Turkish Translations of La Dame aux Camélias and Related Writings

In every period of the history, fields of science and art and wold of thought have been supported by translation. In the second half of the nineteenth century, when the Turkish literature was looking for a new direction, translation activity was of importance. The novel La Dame aux Camélias written by Alexandre Dumas Fils, one of the leading authors of Romantic Literature, is among the first novels translated into Turkish literature. The novel was translated by Ahmet Mithat Efendi, M. Vasıf, Mustafa Nihat Özön, Mithat Cemal Kuntay, Zahir Güvemli, Reşat Nuri Güntekin, Tahsin Yücel, respectively. The novel was later adapted to the theatre by the author. This play was also translated by Mahmut Şevket Paşa and Kemal Ragıp. As the translation of La Dame aux Camélias were published and the play La Dame aux Camélias was performed, critics evaluated both genres in terms of “content”. They did not pay attention to the technical features of the novel and theatre.

PDF

___

Abdullah Kâmil, “Türkçeye tercüme edilmiş Fransız romanları”, Tercüman-ı Hakikat, S. 761, 8 Kânunusani 1881.
Ahmet Mithat Efendi (Müt.) (1297/1881), Ladam O Kamelya, Tercüman-ı Hakikat Mat., İstanbul.
Ahmet Mithat Efendi, “İlan-ı Mahsus: Galatat Tercümesinin 15 numaralı nüshası”, Tercüman-ı Hakikat, S. 5927-727, 29 Teşrinievvel 1897.
Ahmet Mithat Efendi (2015), Sait Beyefendi Hazretlerine Cevap, (Haz. Zeynep Kerman), Dergâh Yay., İstanbul.
Ahmed Midhat (Müt.) (2015), Kamelyalı Kadın, (Haz. Muharrem Dayanç, İsmet Şanlı), Akademik Kitaplar, İstanbul.
Ahmet Rasim (Müt.) (1313/ 1897), Ladam O Kamelya, Asır Kütüphanesi, Dersaadet.
Ali Nusret, “Ladam O Kamelya”, Tercüman-ı Hakikat, S. 4560, 18 Eylül 1899.
ANAMUR, Hasan (2013), Başlangıçtan Bugüne Fransızcadan Türkçeye Yapılmış Çeviriler ile Fransız Düşünürler, Yazarlar, Sanatçılar Üzerine Türkçe Yayınları İçeren Bir Kaynakça Denemesi, Gündoğan Yay., İstanbul.
AND, Metin (1999), Osmanlı Tiyatrosu, Dost Kitabevi, Ankara.
ARIK, Şahmurat (1995), İbrahim Necmi Dilmen’in Muhtelif Dergi ve Gazetelerdeki Tiyatroya Dair Eski Harfli Yazıları, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
BAY, Özlem (2013), Fransız Edebiyatından Yapılan İlk Edebi Çeviriler Üzerine Analitik Bir Uygulama (1860-1900), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, s. 264-272.
DİLMEN, İbrahim Necmi, “Ladam O Kamelya”, Vatan, S. 716, 7 Nisan 1341 [7 Nisan 1925].
DURGUN, H. Harika (2015), Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat, Dergâh Yay., İstanbul.
ENGİNÜN, İnci (1992), “Tanzimat Sonrası Çeviriler”, Mukayeseli Edebiyat, Dergâh Yay., İstanbul, s. 68-73.
ERTUĞRUL, Muhsin (2007), Benden Sonra Tufan Olmasın, Remzi Kitabevi, İstanbul.
FİLS, Alexandre Dumas (1852), La Dame aux Camélias, Préface par M. Jules Janin, (Troisième édition, Entièrement revue et corrigée), Michel Lévy Frères, Libraires-Éditeurs, Paris.
GÜNTEKİN, Reşat N. (Müt.) (1950-1951), “La Dam o Kamelya/ La Dame aux Camélias”, (Yazan: Alexandre Dumas Fils), Hürriyet, S. 956-1010, 20 Aralık 1950 – 11 Şubat 1951. (Toplam 55 tefrika).
GÜVEMLİ, Zahir (Müt.) (1959), Kamelyalı Kadın, Güven Yay., İstanbul.
HUYUGÜZEL, Ö. Faruk (1996), “Hüseyin Cahit Yalçın”, İslam Ansiklopedisi, C. 13, TDV Yay., İstanbul, s. 66-67.
İmzasız, “İhtar-ı Mahsus”, Tercüman-ı Hakikat, S. 717, 17 Teşrinisani 1880.
İmzasız, “Osmanlı Tiyatrosu”, Tercüman-ı Hakikat, S. 947, 16 Ağustos 1881.
İmzasız, “Ladam O Kamelya”, Temaşa, S. 2, 13 Haziran 1334 (13 Haziran 1918).
KEFELİ, Emel (2000), “Edebiyatın Gelişmesinde Tercümelerin Rolü: Tercüme Edebiyatı”, Karşılaştırmalı Edebiyat İncelemeleri, Kitabevi, İstanbul, s. 145-155.
Kemal Ragıp, “Ladam O Kamelya Kimdir?”, Cumhuriyet, S. 407, 25 Haziran 1341 (25 Haziran 1925).
KERMAN, Zeynep (2009), “Recaizade Ekrem’in Batı Edebiyatından Yapmış Olduğu Tercümeler”, Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Dergâh Yay., İstanbul, s. 465-471.
KOÇ, Haşim (2006), “Osmanlı’da Tercüme Kavramı ve Tanzimat Dönemindeki Edebî Tercümelere Dair Çalışmalar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 4, S. 8, s. 351-381.
KUNTAY, Mithat C. (Müt.) (tarihsiz), La Dam o Kamelya, Semih Lütfi Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul. M. Server, “Tiyatro Hatıraları: Ladam O Kamelya”, Mecmua-i Edebiye, S. 62, 27 Kânunuevvel 1317 (9 Ocak 1902).
M. Vasıf (Müt.) (1327/1911), Resimli Ladam O Kamelya, Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, İstanbul.
Mahmut Şevket (Müt.) (1316/1900), Ladam O Kamelya, Beş perdelik dram, Tab ve Naşiri Tüccarzade İbrahim Hilmi, İstanbul.
NUTKU, Özdemir (2015), Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
OKAY, Orhan. (2005), Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh Yay., İstanbul.
OZANSOY, Halit F. “Temaşa Bahisleri: Ladam O Kamelya, Bir Kadının ve Bir Piyesin Tarihçesi”, Hayat, S. 84, 5 Temmuz 1928, s. 6-8.
ÖNER, Işın B. (1999), “Türk Edebiyatında La Dame aux Camélias Çevirileri”, Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim?, Sel Yay., İstanbul, s. 45-66.
ÖZÖN, Mustafa N. (Müt.) (1961), La Dame aux Camélias, Remzi Kitabevi, III. Baskı, İstanbul.
ÖZÖN, Mustafa N. (2009), Türkçede Roman, (Haz. Alpay Kabacalı), İletişim Yay., İstanbul.
PERİN, Cevdet (1946), Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri, Pulhan Matbaası, İstanbul.
Recaizade Mahmut Ekrem (1302/1871), Naçiz, Bazı âsâr-ı edebiye ve mülahazat-ı mütenevvia tercümelerini havidir, Mahmut Bey Mat., Dersaadet.
SEMERCİOĞLU, Ufuk (2010), “Osmanlı’da İlk Çeviri Eleştirileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 28, s. 29-39.
SEVÜK, İsmail Habib (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz, C. 2, Remzi Kitabevi, İstanbul.
TANPINAR, Ahmet H. (2012), On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (Haz. Abdullah Uçman), Dergâh Yay., İstanbul.
TANSEL, Fevziye Abdullah (2013), Namık Kemal’in Hususi Mektupları I, TTK Yay., Ankara.
TÜRKMEN, Zekeriya (2003), “Mahmud Şevket Paşa”, İslam Ansiklopedisi, C. 27, TDV Yay., Ankara, s. 384-386.
ÜLKEN, Hilmi Z. (2011), Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.
YALÇIN, Hüseyin C. (1326), Kavgalarım, Tanin Matbaası, İstanbul.
YALÇIN, Hüseyin C. (1937/1), “Matbuat Hayatı: La Dame aux Camélias, Mütercimi Mustafa Nihad”, Fikir Hareketleri, Yıl: 4, C. 8, S. 205, 25 Eylül 1937, s. 363-365.
YALÇIN, Hüseyin C. (1937/2), “Matbuat Hayatı: La Dam O Kamelya”, Fikir Hareketleri, Yıl: 5, C. 9, S. 209, 23 Teşrinievvel 1937, s. 11-14.
YALÇIN, Hüseyin C. (2002), Edebiyat Anıları, (Haz. Rauf Mutluay), İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
YÜCEL, Tahsin (Müt.) (1963), Kamelyalı Kadın, Varlık Yay., İstanbul.
YÜCEL, Tahsin (Müt.) (2013), Kamelyalı Kadın, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
https://en.wikipedia.org/wiki/Marie_Duplessis (Erişim: 20.02.2019)