Eski Bir Türk İçeceği: Kımız (Koumıss)

Tarih içinde kımızın folklorik ve geleneksel motifleri olduğundan hareket edersek, karşımıza zengin bir bilgi birikim çıktığını görürüz. Bu makalede kısrak sütünden yapılan en eski Türk içeceği olan kımızın tarihsel geçmişi ve Türklerin sosyokültürel yaşamındaki yerini ortaya koyan bilgiler sunacağız. Eski Türk geleneklerini ilgilendiren bir konu olması nedeniyle yazımız çoğunlukla Türkçe kaynaklardan oluşmaktadır.

An Ancient Turkish Beverage: Kımız (Koumiss)

It is not surprising to come across a rich source of knowledge, starting out with the fact that kimiz has always involved folkloric and traditional motives throughout the history. This article will present the historical background of kimiz, the most ancient Turkish beverage that is made of mare's milk and its place in sociocultural life of Turks. As this subject is related to ancient Turkish traditions, the references are mostly of Turkish origin.

PDF

___

AĞIRAKÇA A. (1986), “Osmanlılarda İlk Cülus Merasimi”, Türk Kültürü, S. 282, s. 639-640.
AKSÜT A. K. (1992). Erzincan, Kaynak Yayınları, (2. Basım), İstanbul.
ALPTEKİN, A. B. (1992). “Manas’ın Balalarıyla Yeri gün”, Milli Folklor, Sayı 16, 23.
BOURLIOUX P. (2007), Histoire des laits fermantés, Cahiers de Nutrition et de Diététique, April 2007, Volume 42, Supplement 2, , 9-14.
BRADDY H.(1960), Wild Mare’s Milk, American Speech, Feb.1960V, ol 35, No 1, 79-80.
CLARK M. J. (1985). Kazaklar Hürriyete Nasıl Göç Etti?, Türk Dünyası Araştırmaları, No: 39, İstanbul.
ÇENELİ, İ. (1984). “Nogay Atasözleri”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 1, İstanbul, 24, 44.
ÇINAR, A. A. (1993). “Türk Cumhuriyetleri Kültürleri Üzerine Gözlemler-Kazakistan Halk Kültürü”, Kültür ve Sanat, Mart 1993, S. 17, 39.
DANOVA, S.-PETROV K.-PAVLOV P.-PETROVA P. (2005). Isolation and characterization of Lactobacillus strains involved in koumiss fermentation, International Journal of Dairy Technology, May 2005, Volume 58, Issue 2, 100-105
DOĞAN, L. (2000). “Kırgız Atasözleri, Kırgız Atasözlerinin Sınıflandırılması”, Türk Kültürü, C. XXXVIII, Ankara, 23-40 (407-424).
DOĞAN, L. (Ekim 1998). “Kırgızistan’ın Üç Büyük Şehrinin İsimleri Üzerine”, Türk Kültürü, Ekim 1998, C. 36, S. 426, s. 632-656.
ERCİLASUN, A. B., (1990). Örnekleriyle Bugünkü Türk Alfabeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ERDEM, M. (2000). Kırgız Türkleri, ASAM Yayınları, Ankara.
ERÖZ M. (1985). “Türk Toplulukların Ölüm Adetleri Üzerine Bir Deneme”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 35, İstanbul.
ESİN E. (1979), Türk Kosmolojisi, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.
GAYRETULLAH, H. (1977). Altaylarda Kanlı Günler, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul.
GELDİYEV, G. ALTIYEVİ, A. (2002). Türkmen Nakılları ve Atalar Sözi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
GÖKDAĞ, B. A. (1989). “Kırgız Atasözleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 61, 157.
GUBOĞLU M. (1981), “Romen Ulusunun Eski Türk Kavimleri ile İlişkileri Hakkında”, VIII. Türk Tarih Kongresi, C. 2, Ankara.
HERODOTUS (2003) The Histories, (Editor: J.M. Marincola-Translation: A. de Sélincourt), Penguin Books.
HOAD, T. F. (1996).The Concise Oxford Dictionary of English, Oxford University Press.
İbni Batuta, (1983), İbn Batûta Seyahatnamesi, (Sadeleştiren: M. Çevik), C. I-II, Tasvir Gazetecilik ve Matbaacılık, İstanbul.
İNAN A. (1991). “Göçebe Türklerin Destanlarında Kahramanların Doğumları ve Başka Hususiyetleri”- Makaleler ve İncelemeler II, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
İZGİ Ö. (1989). Turfan Uygurları Kültürü Hakkında Bazı Düşünceler, 4-7 Eylül 1989 Uluslar arası Osmanlı Öncesi Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara.
KADİZADE K. (1997). “Nahçivan’da Eski Türk İnançları”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Gelenek, Görenek, İnançlar Seksiyonu Bildirileri, Kültür Bakanlığı, Ankara, 240.
KARADAĞ M. (1987). “E. Schuyler’in Türkistan Seyahatnamesindeki Folklor Unsurları”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fak. Dergisi, C. XI, S. 1, s. 27-34.
KARAMAĞRALI B. (1993), Türk Mimari Eserlerinde Ahlat Mezar Taşları, Elila Yayınları, Ankara.
KASİMANOV S. (1977), Kazaktın Ulttak Tağamdarı, Kaynar Baspası, Alma-Ata, Kazakistan.
Kazak Tilinin Sözlüğü (1984). Türk Dünyası Araştırmaları, S. 30, İstanbul.
KENCEAHMETOĞLU, S. (2001), Kazakların Gelenek Görenekleri ile inanç Pratikleri (Ata Mirasın-Gerçek Hazinen), (çev Nesrin Köse), Ankara.
KINIKLI O. (1981). Bir Çin Kaynağına Göre Asya Hunları Kültürü, Milli Eğitim ve Kültür, C. 3, S. 12, Ankara.
KIRZIOĞLU F. (1993). X. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara.
LATHAM RE. (1958). The Travels of Marco Polo, Penguin Books.
MARKOV, N. Ogorodnikov VK. Şvey FO. (1945). Kımız, (Çev. F. Laçinay), Işık Matbaası, İstanbul.
NAMIK H. (1932), Türk Dünyası, Milliyet Matbaası, İstanbul.
NEVAYÎ AŞ. (1996). Muhakemet’ül Lugateyn, (Haz. S.B. Özönder), Türk Dil Kurumu, Ankara.
SPULER B. (1957). İran Moğolları, (Çev. C. Köprülü), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
STACY, R. H. (1961). A Note on Russian Words in an American Dictionary, The Slavic and East European Journal, Summer 1961, Vol. 5, No. 2, pp. 132-138
SÜMER, F. (1992), “Türk Kültürüne Genel Bir Bakış II”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 72, İstanbul.
ŞAVK, Ü. Ç. (2002). Kırgız Atasözleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
TORMA J. (1994), Başkurt Türklerinin Büyüyle Tedavisi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Şubat 1994, S. 88, s. 114-138.
ULUĞTUĞ N. T. (1939), Kımız Bayramı, Kopuz, C. 1, S. 4, s. 144-1448.
ULUĞTUĞ N. (1939), “Kımız”, Kopuz, C. 1, S. 5, 191.
ULUĞTUĞ, N. (1941). Kımız (I), Yücel, Mayıs 1941, C. 13, S. 79, s. 130-132.
YAMAN, E (1991). “Kazaktın Ulttık Tağamdarı”, Türk Kültürü, Cilt 29, Sayı 342, Ankara, s. 58-61.
YOLDAŞEV, İ. GÜMÜŞ M. (1995). Türkçe Açıklamalı Özbek Atasözleri, Engin Yayınevi, Ankara.
YÜCEL, H. A. (1937). Bir Türk Hekimi ve Tıbba Dair Manzum Eseri, İstanbul Devlet Matbaası, İstanbul.
ZAT, V. (1994), Adabıyla Rakı ve Çilingir Sofrası, İletişim yayınları, İstanbul.
http://dictionary.reference.com/browse/kumiss (Son erişim: 02.01.2009)
http://en.wikipedia.org/wiki/Kumis (Son erişim tarihi: 02.01.2009)