Yrd. Doç. Dr. Hanife ÖZER

BİR ORYANTALİZM ELEŞTİRİSİ: GİZLİ MABET

Bu çalışmada oryantalist bakış açısının Müslüman Türk toplumuna olan ilgisi ve bu ilginin yirminci yüzyıl başlarında Ömer Seyfettin tarafından Gizli Mabet başlıklı öyküsünde nasıl karşılandığı irdelenmiştir. Üç figür etrafında kurgulanan öyküde Batı kaynaklı oryantalist düşünce eleştirilir. Bu eleştiriler temsilci işlevi yüklenmiş öykü kişileri ile birtakım nesne ve kavramlar aracılığıyla ortaya konmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde oryantalist ideoloji hakkında genel hatlarıyla bilgiler verilmiş, inceleme bölümünde Gizli Mabet’teki oryantalist düşünceye yönelik unsurlar/eleştiriler “insan, mekân ve nesneler/kavramlar” bağlamında ele alınmıştır. Sonuçta öyküdeki söz konusu veriler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ömer Seyfettin, Gizli Mabet, öykü, oryantalizm, romantizm

A Critique of Orientalism: Gizli Mabet

In this study, the relation between orientalist point of view and the Muslim Turkish community and how this issue was dealt with in the early 20th century by Omer Seyfettin in his story titled “Gizli Mabet” (Hidden Sanctuary) has been analysed. There is criticism of Western-oriented orientalist thought in the story which is fictionalised around three figures. These criticisms has been put forward through the characters’ function and a number of objects and concepts. After general information about the orientalist ideology has given in the introduction, the elements/criticism of the orientalist ideology in “Gizli Mabet” has been dealt with in the context of “human, place and concepts/objects” in part of analysis. In the conclusion, the data given in the story has been evaluated.

Keywords:

Ömer Seyfettin, Gizli Mabet, story, orientalism, romanticism,

PDF

___

BOYNUKARA, Hasan (2000), “Hikâye ve Hikâye Kavramları,” Hece Türk Öy-kücülüğü Özel Sayısı, S. 46–47, Ankara. BULUT, Yücel (2007), “Oryantalizm,” İslam Ansiklopedisi, C. 33, s. 427–437, DİA. ________ (2014), Oryantalizmin Kısa Tarihi, Küre Yayınları, İstanbul. ÇORUK, Ali Şükrü (2007), “Oryantalizmin Sergüzeşt’i”, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, XXXVI, 79–100. ENGİNÜN, İnci (1998), Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh Yay., İstan-bul. KEYMAN, E. Fuat (1999), “Farklılığa Direnmek: Uluslararası İlişkiler Kuramın-da Öteki Sorunu,” Oryantalizm Hegemonya ve Kültürel Fark (Der. Key-man, Mutman, Yeğenoğlu), İletişim Yay., İstanbul. KULA, Onur Bilge (2011), Batı Edebiyatında Oryantalizm I, İş Bankası Yay., İstanbul. ROOT, Deborah (1999), “Çölde Talihsiz Serüvenler: Sömürgeci Kâbus Olarak Esirgeyen Gökyüzü,” Oryantalizm Hegemonya ve Kültürel Fark (Der. Keyman, Mutman, Yeğenoğlu), İletişim Yay., İstanbul. PARLA, Jale (1985), Efendilik Şarkiyatçılık Kölelik, İletişim Yay., İstanbul. POLAT, Nâzım Hikmet (2012), Yenileşme Devri Türk Edebiyatından Çizgiler, Kurgan Yay., Ankara. _______ (2016), Ömer Seyfettin Bütün Nesirleri, TDK Yay., Ankara. SAİD, Edward W. (2014), Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları, Metis Yay., İstanbul. Ömer Seyfettin (2015), “Gizli Mabet,” Bütün Hikâyeleri (Hz. Nâzım H. Polat), YKY, İstanbul. TEKİN, Mehmet (2001), Roman Sanatı, Ötüken Yay., İstanbul. TOSUN, Necip (2011), Modern Öykü Kuramı, Hece Yay., Ankara. TURAL, Sadık K. (1984), “Ömer Seyfeddin’in Hayatı ve Eserleri,” Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfeddin, Marmara Üni. Yay., İstanbul. UÇAN, Hilmi (2000), “Modern Türk Öyküsünde Maupassant ve Çehov Uzantısı ya da Bir Genellemenin Kırılganlığı,” Hece Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Hece Yay., Ankara. S. 46–47. YEĞENOĞLU, Meyda (1999), “Peçeli Fanteziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark,” Oryantalizm Hegemonya ve Kültürel Fark (Der. Key-man, Mutman, Yeğenoğlu), İletişim Yay., İstanbul. YÜCEL, Tahsin (1981), “Fransız Coşumculuğu,” Türk Dili Dergisi Yazın Akım-ları Özel Sayısı, TDK Yay., Ankara.