YERKÖY’DE BİTKİ ADLARINDAN OLUŞAN YER ADLARI

Yer adları, bir milletin yerleşme tarihindeki en önemli canlı belgelerinden biridir. Bir yeri kendisine vatan yapan milletlerin o yere verdiği isim, o milletin izlerini taşır. Kişilerin düşünceleri ve duyguları ile yerleşim yerinin adı arasında sıkı bir bağlantı vardır. Yer adlarını yapı, anlam ve köken bakımından inceleyen bilim koluna  “toponimi” denir. Toponimilerde bütün yer adları, köy ve şehir gibi yerleşme yerlerinin adları ve tabiî yer adları dikkate alınır. Toponimler kavram işareti oldukları objenin büyüklüğüne göre makrotoponimler ve mikrotoponimler şeklinde gruplara ayrılır. Mikrotoponimler doğal coğrafi alanda, yalnızca o coğrafyanın sakinleri tarafından kullanılan, 1/100.000 ölçekli haritalarda bile anılmayan ağızdan ağıza, kulaktan kulağa, nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşmış her türlü yer adlarıdır. Mikrotoponimi çalışmaları bir yörenin dil zenginliğinin tespiti için oldukça önemlidir. Türkçede yer adlarını belirleyen faktörlerden biri adlandırılacak yerin bitki örtüsüdür. Bu makalede Yerköy ilçesine bağlı köylerdeki bitki adlarından kurulmuş yer isimlerine değinilecektir. Yer adlarında, hangi bitkilerin ne yoğunlukta görüldüğü belirlenmiştir. Yer adlandırılmalarında bitkilerin kullanım sıklığı tespit edilerek durumun iklim ve bitki örtüsüyle ilişkisine dikkat çekilecektir. Bu yer adlarının kuruluşunda görev alan ilgi çekici unsurlar da tespit edilmiştir. Bu unsurlar bugün sadece Derleme Sözlüğü’nde yaşamaktadırlar. Bunların tespit edilmesi dil bilimine katkı sağlayacaktır.

Place Names Composed of Plant Names in Yerköy

The names of places are one of the most important alive documents in the history of a nation. The name given to a place bears traces of the nations that make the place their homeland. There is a strong relationship between the thoughts and feelings of people and the name of the places.  The field investigating the names of places with respect to meaning, root and structure is called “toponymy”. The names of villages, cities and natural whereabouts are all taken into consideration in toponyms. Toponym can be divided into two categories as macrotoponymy and microtonymy according to the size of the object they refer to. Microtoponyms which were transmitted by word of mouth to the next generations and reached to these days, are the names of places that are just used by the residents of that geography in natural settings and not stated even in 1/100.000 scale maps. Microtoponymics is quite important to detect language richness of that region. One of the factors that are used in assigning place names in Turkish is plant cover. In this article, investigating the microtoponyms of villages in Yerköy, place names originated from plant names are dealt with. The intensity of plants used in place names are stated. By determining the intensity of the use of plants in naming places, attention will be drawn to the relationship between climate and vegetation.  Interesting factors in assigning place names have also been identified. Today, we can only see these factors in the Compilation Dictionary and identification of them will contribute to linguistics.

___

  • AKSOY, A., BUDAK, Ü. (2004), “Yerköy (Yozgat) ve Civarındaki Bazı Bitkile-rin Yöresel Adları ve Kullanımları”, Her Yönüyle Yerköy Sempozyumu Ki-tabı, Yerköy Kaymakamlığı. BAYTOP, Turhan (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK Yay., Ankara , s.29. DELİGÖZ A., GÜLTEKİN H.C., YILDIZ D., GÜLTEKİN Ü.G., GENÇ M. (2007), “Karaçalı ve Hünnap Tohumlarının Çimlendirilmesi Üzerine GA3,Çıtlatma ve Ekim Zamanının Etkileri, SDÜ Orman Fakültesi Dergi-si, Seri:A, Sayı:2, s.51-60. Derleme Sözlüğü (1993), C. 1-12, TDK Yay., Ankara. SEÇMEN, Ö., DEMİRCİ Y.,TÜRK G.,LEBLEBİCİ E. (1998), Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Ünv. Basımevi, İzmir. ŞAHİN, İbrahim (2011), Yeradıbilimi “Araştırmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel/Gülnar) Örneği”, Tur-kish Studies, Volume 6/1, s.1808. http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.php?c=Genista Vikipedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Asma.