Caner YILMAZ, Ercan SIRÇA, Harun ÖZER, Aysun PEKŞEN

Agaricus ve Pleurotus Atık Mantar Kompostlarının Domates Fide Üretiminde Yetiştirme Ortamı Olarak Kullanımı

Bu çalışmada; torf (T) içerisine farklı oranda (% 25, % 50, % 75 ve % 100) ilave edilen Agaricus bisporus (A) ve Pleurotus ostreatus (P) atık mantar kompostlarından oluşturulan ortamların, domateste fide gelişimi ve kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Standart ortam olarak torfun kullanıldığı çalışmada, fide gelişimi ve kalite parametreleri olarak; fide boyu (cm), gövde çapı (mm), kök uzunluğu (cm), yaprak klorofil içeriği (CCI), yaprak alanı (cm2), toplam fide kuru ağırlığı (g), net asimilasyon oranı (g cm-2 gün-1) ve nispi büyüme hızı (g g-1 gün-1) belirlenmiştir. Domates fide kalite özellikleri bakımından ortamlar arasında önemli farklılıklar (p<0.05) bulunmuştur. Çalışma sonucunda fide boyu (25.5 cm), yaprak klorofil içeriği (11.13 CCI) ve kök uzunluğunda (15 cm) en yüksek değerler kontrol (torf) ortamından elde edilmiştir. En yüksek toplam fide kuru ağırlığı (0.24 g) 25A+75T ortamında, elde edilmiş yaprak alanı (42.97 cm2), net asimilasyon oranı (44.33 g cm-2 gün-1) ve nispi büyüme hızında (6.14 g g-1 gün-1) en yüksek değerler 75A+25T ortamında tespit edilmiştir. Çalışmada Agaricus atık mantar kompostu ilave edilen ortamlarda Pleurotus atık mantar kompostu ilave edilenlere göre domates fidelerinin daha iyi geliştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Atık mantar kompostu, domates, fide kalitesi, yetiştirme ortamı

Usage of Agaricus and Pleurotus Spent Mushroom Composts as Growth Medium in Tomato Seedling Production

The effect of growth media prepared by adding of Agaricus bisporus (A) and Pleurotus ostreatus (P) spent mushroom compost into peat (PE) at different rates (25, 50, 75 and 100%) on tomato seedling growth and quality was examined in this study. In the study where peat is used as standard medium, seedling growth and quality parameters such as seedling length (cm), stem diameter (mm), root length (cm), leaf chlorophyll content (CCI), leaf area (cm2), total seedling dry weight (g), net assimilation rate (g cm-2 day-1) and relative growth rate (g g-1 day-1) were determined. Significant differences (p<0.05) were found among seedling growth media for tomato seedling quality parameters. The highest seedling length (25.5 cm), leaf chlorophyll content (11.13 CCI) and root length (15 cm) were obtained from control (peat) medium. The highest total seedling dry matter (0.24 g) was obtained from 25A+75PE medium, while the highest leaf area (42.97 cm2), net assimilation rate (44.33 g cm-2 day-1) and relative growth rate (6.14 g g-1 day-1) were determined in 75A+25PE growth medium. It was determined that tomato seedlings growth was better in the media added Agaricus bisporus (A) spent mushroom added compost than that in the media added Pleurotus spent mushroom compost.

Keywords:

Spent mushroom compost, tomato, seedling quality, growing medium,

PDF

___

Abak, K., Yanmaz, R., İlbay, M.E., 1992. Kullanılmış mantar kompostunun sera biber yetiştiriciliğinde kullanılması. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bildiriler Kitabı, Cilt II, 13-16 Ekim, İzmir, s. 367-370.
Anonim, 2017. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://biruni. tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi: 12.06.2017).
Beyhan, M.A., Uzun, S., Kandemir, D., Özer, H., Demirsoy, M., 2008. A model for predicting leaf area in young and old leaves of greenhouse type tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) by linear measurements. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(3): 154-157.
Birben, H., Çaycı, G., Kütük, C., 1999. Atık mantar kompostunun begonya (Begonia semperflorens) bitkisinin gelişimi üzerine etkisi. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül, Ankara, s. 187-191.
Chong, C., Rinker, D.L., 1994. Bark- and peat-amended spent mushroom compost for container culture of shrubs. HortScience, 29(7): 781-784.
Ciavatta, C., Govi, M., Sequi, P., 1993. Characterization of organic matter in compost produced with municipal solid wastes: an Italian approach. Compost Science & Utilization, 1(1): 75-81.
Çatal, S., 2017. Farklı mantar türlerine ait atık mantar kompost/substratlarının fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Doğan, D., 2003. Domates ve hıyar fidesi üretiminde yetiştirme ortamlarına katılan tavuk gübresinin fide gelişimi ve kalitesine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dura, S., Sakınç, Z., Günay, A., 2000. Kullanılmış mantar kompostunun fide yetiştiriciliğinde kullanım olanakları üzerine bir araştırma. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, Bildiriler Kitabı (I), 20-22 Eylül, Bergama, s. 79-82.
Eren, E., Pekşen, A., 2014. Türkiye’de kültür mantarı üretimi, sorunları ve çözüm yolları. 1. Ulusal Mikoloji Günleri, Özet Kitabı, 1-4 Eylül, Erzurum, s. 29.
Güler, H., 2011. Soğuk serada kaya yünü, perlit, zeolit, cibre ve toprakta yetiştirilen kıvırcık baş salatada gelişme ve verimin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
Kandemir, D., Özer, H., Özkaraman, F., Uzun, S., 2013. The effect of different seed sowing media on the quality of cucumber seedlings. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 7(Special Issue 1): 66-69.
Kandemir, D., Pekşen, A., Özer, H., Uzun, S., 2009. The effect of spent mushroom compost with some other transplant production media on seedling quality of broccoli (Brassica oleracea var. italica) and kale (Brassica acephala L.). Acta Horticulturae, 830(2): 377-384.
Lau, K.L., Tsang, Y.Y., Chiu, S.W., 2003. Use of spent mushroom compost to bioremediate PAH contaminated samples. Chemosphere, 52: 1539-1546.
Özbakır, M., Balkaya, A., Uzun, S., 2012. Samsun ekolojik koşullarda sonbahar dönemi alabaş (Brassica oleracea var. gongylodes L.) yetiştiriciliğinde değişik tohum ekim zamanlarının büyüme üzerine kantitatif etkileri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2): 55-63.
Pekşen, A., Yamaç, M., 2016. Atık mantar kompostu/substratının kullanım alanları-1: Özellikleri ve önemi. Mantar Dergisi, 7(1): 49-60.
Polat, E., Onus, A.N., Demir, H., 2004. Atık mantar kompostunun marul yetiştiriciliğinde verim ve kaliteye etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 149-154.
Singh, A.D., Abdullah, N., Vikineswary, S., 2003. Optimizaton of extraction of bulk enzymes from spent mushroom compost. Journal of Chemical Technology and Biotechnology, 78(7): 743-752.
Sönmez, İ., 2017. Atık mantar kompostunun domates fidelerinin gelişimi ve besin içerikleri üzerine olan etkilerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(1): 59-63.
Taiz, L., Zeiger, E., 2008. Bitki Fizyolojisi. Palme Yayıncılık, Ankara.
Uzun, A., Balkaya, A., 1996. Atık mantar kompostu ve değişik fide kaplarının karpuz fide yetiştiriciliğinde kullanılması. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu, Bildiriler (I), 7-10 Mayıs, Şanlıurfa, s. 30-36.
Uzun, S., 1996. The quantitative effects of temperature and light environment on the growth, development and yield of tomato and aubergine. PhD thesis, The University of Reading, (Unpublished), UK.
Uzun, S., 1997. Sıcaklık ve ışığın bitki büyüme, gelişme ve verimine etkisi (I. Büyüme). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1): 147-156.
Uzun, S., Özkaraman, F., Marangoz, D., 2000. Torba kültüründe kullanılan farklı organik artıkların son turfanda olarak ısıtmasız seralarda yetiştirilen bazı sebzelerin büyüme, gelişme ve verimine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(3): 16-21.
Varış, S., Altay, H., 2000. Topraklı ve Topraksız Ortamlarda Fide Üretimi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayınları, Sayı 273, Tekirdağ.
Yanmaz, R., Duman, İ., Yaralı, F., Demir, K., Sarıkamış, G., Sarı, N., Balkaya, A., Kaymak, H.Ç., Akan, S., Özalp, R., 2015. Sebze üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, Bildiriler Kitabı-1, 12-16 Ocak, Ankara, s. 579-605.