ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN VE TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ “TÜRKÇE DERSİ” VE “TÜRKÇE ÖĞRETMENİ” KAVRAMLARINA İLİŞKİN METAFORLARI*

Düşüncelerin derinine inmede bir yol olarak görülmesinin yanında mevcut düşüncelerin açıklanmasına yön veren metafor çalışmalarına son yıllarda önem verildiğive ayrıca sayılarının da gittikçe arttığı görülmektedir. Ancak Türkçe eğitiminde sınırlı sayıda çalışmanın olması ve keşfedilecek pek çok yönün bulunması bu araştırmanın yapılması gerektiğini düşündürmüştür. Bu araştırmanın amacı ortaokul (5,6, 7 ve 8. sınıf) öğrencilerinin ve Türkçe öğretmeni adaylarının “Türkçe dersi” ve“Türkçe öğretmeni” kavramlarına yönelik kullandıkları metaforları karşılaştırmalı olarak incelemektir. Araştırmaya 2016-2017 eğitim-öğretim döneminde Kayseriil merkezinde yer alan bir ortaokuldaki 280 öğrenci ve Aksaray Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümünde okuyan 135 öğretmen adayı katılmıştır. “Türkçe dersi ………………… gibidir, çünkü ………………………”, “Türkçe öğretmeni………………….. gibidir, çünkü ………………”cümleleri ortaokul öğrencilerinebirer kez Türkçe öğretmeni adaylarına ikişer kez verilerek öğrencilerden boşluklarıdoldurmaları istenmiştir. Öğrencilere yirmi dakika süre tanınmıştır. Araştırmada olgubilim (fenomenoloji) deseni esas alınmıştır. Elde edilen verilerin analizinde nitelaraştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Elemeler sonucunda “Türkçedersi” kavramına ilişkin ortaokul öğrencilerinin 259, Türkçe öğretmeni adaylarının243; “Türkçe öğretmeni” kavramına ilişkin ise ortaokul öğrencilerinin 253, Türkçeöğretmeni adaylarının 252 metaforu incelemeye tabi tutulmuştur. Veriler bilgisayarortamına aktarıldıktan sonra katılımcıların geliştirdikleri metaforlar gruplandırılarak kategoriler altına yerleştirilmiştir. Araştırmanın geçerliğini sağlamak için her adımayrıntılı bir şekilde anlatılarak katılımcılardan doğrudan alıntılara yer verilmiş vebunlardan hareketle sonuçlar açıklanmıştır. Çalışmada elde edilen verilerle bir alanuzmanı tarafından da yapılan incelemeler sonucunda elde edilen veriler karşılaştırılıp kontrol edilerek analizlerin güvenirliği test edilmiştir. “Türkçe dersi” metaforunailişkin ortaya çıkan 16 kategori bilgi/öğrenme kaynağı, bütünleştirme, değerli olma,gelişim, hayata özdeş olma, gereksinim, millî unsur, özü yansıtma, sıkılma/zorlanma, sonsuzluk, yol gösterme, zaman, zevk alma, hayal kurma, iletişim, özgürlüktür.“Türkçe öğretmeni” kavramına ilişkin ortaya çıkan 10 kategori ise biçimlendiren,bilgi/öğrenme kaynağı, değerli olan, iyimser olan, millî unsurları koruyan, çözüm/çare bulan, yakınlık kuran, yetenek sahibi, yol gösteren ve eğlendirendir.

METAPHORES RELATED TO THE CONCEPTS OF “TURKISH LESSON” AND “TURKISH TEACHER” OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS AND TURKISH TEACHER CANDIDATES

In addition to being seen as a way to deepen the thoughts, the metaphor studies that guide the explanations of the existing minds have been emphasized over the last years and the number of such studies has been increasing. Despite this increase, in the literature reviews there are only limited number of related studies found on Turkish language education. This situation shows that there are many points to be discovered on this subject. In this respect, the aim of the research is to comparatively examine the metaphors used by the secondary school students (5th, 6th, 7th and 8th grade) and the Turkish teacher candidates for the concepts of “Turkish lesson” and “Turkish teacher”. The study group of the research consists of 280 secondary school students who were studying in a secondary school in Kayseri in 2016-2017 academic year and 135 Turkish teacher candidates who were studying at Aksaray University. “The Turkish lesson is like ... because ...”, “The Turkish teacher is like … because the …” sentences were given to secondary school students once and to Turkish teacher candidates twice and they were asked to fill in the blanks. In the preliminary practice, the participants confirmed that there was no unrecognized direction in the sentences and the application period was determined as 20 minutes. In this study, the phenomenology is taken as the basis. In the analysis of the obtained data, content analysis was used from qualitative research methods. As a result of the eliminations, 259 of the secondary school students’ and 243 of the Turkish teacher candidates’ metaphors related to the concept of “Turkish lesson”, and in relation to the concept of “Turkish teacher”, 253 secondary school students’ and 252 of Turkish teacher candidates’ metaphors were examined and were grouped and placed under categories. In order to ensure the validity of the survey, each step is explained in detail, the direct citations from participants are ranked and the results are explained in this direction. The reliability of the analyses was tested by comparing and checking the data obtained in the study and the data received as a result of inspections made by an area specialist. Related to the concept of “the Turkish lesson”, secondary school students constituted 259, and Turkish teacher candidates constituted 243 metaphors. As a result of the research 16 categories emerged as (1) knowledge/learning source, (2) integration, (3) valuation, (4) development, (5) being identical to life, (6) necessity, (7) national element, (8) self-reflection, (9)boredom/strain, (10) infinity, (11) guidance, (12) time, (13) pleasure, (14) imagination, (15) communication, (16) freedom. Related to the concept of “Turkish teachers”, secondary school students constituted 253, and Turkish teacher candidates constituted 252 metaphors. As a result of the research 10 categories occurred as (1) formulator, (2) knowledge/learning source, (3) valuable, (4) optimist, (5) nationalist, (6) solution finder, (7) companionable, (8) talent, (9) guiding, (10) entertainer.

PDF

___

Afacan, Ö. (2011). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının “Fen” ve “Fen ve Teknoloji Öğretmeni” Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları. E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 1242-1254.
Akça Berk, N., Gültekin, F., Çençen, N. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersine ve Sosyal Bilgiler Öğretmenine İlişkin Metaforları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 183-199.
Altun, T., Camadan, F. (2013). Rehber Öğretmenlerin Rehber Öğretmen (Psikolojik Danışman) Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 883-918.
Aydın, İ. S., Pehlivan, A. (2010). Türkçe Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” ve “Öğrenci” Kavramlarına İlişkin Kullandıkları Metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
Cameron, L. (1996). Discourse Context And The Development Of Metaphor İn Children. Current Issues İn Language And Society, 3(1), 49-64.
Carter, K. (1990). Meaning And Metaphor: Case Knowledge İn Teaching. Theory Into Practice, 29(2), 109-115.
Clarken, R. H. (1997). Five Metaphors For Educators. Paper Presented At The Annual Meeting Of The American Educational Research Association, Chicago, 24-28 March, 1-11.
Çulha Özbaş, B., Aktekin, S. (2013). Tarih Öğretmen Adaylarının Tarih Öğretmenliğine İlişkin İnançlarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 211-228.
Danesi, M. (2017). The Bidirectionality Of Metaphor. Poetics Today, 38(1), 15-33.
Fraser, D. (2000). Sin, hope and optimism in children’s metaphors. Paper presented at the AARE Annual Conference, Sydney Australia, 4-7 December.
Gillis, C., Johnson, C. L. (2002). Metaphor As Renewal: Re-İmagining Our Professional Selves. English Journal, 91(6), 37-43.
Kalyoncu, R. (2012). Görsel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının “Öğretmenlik” Kavramına İlişkin Metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
Karabay, A. (2016). An İnvestigation Of Prospective Teachers’ Views Regarding Teacher İdentity Via Metaphors. Eurasian Journal Of Educational Research, 65, 1-18.
Kittay, E. (1987). Metaphor: Its cognitive force and linguistic structure. New York: Oxford University Press.
Koç, E. S. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen ve Öğretmenlik Mesleği Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 51-72.
Küçüktepe, S. E., Gürültü, E. (2014). Öğretmenlerin “Yapılandırmacı Öğretmen” Kavramına İlişkin Algılarına Yönelik Metafor Çalışması Örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 282-305.
Lakoff, G., Johnson, M. (2010). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Mertol, H., Doğdu, M., Yılar, B. (2013). Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Metaforik Algıları. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 176-183.
Miles, M. B., Huberman, A. M. (2015). Nitel Veri Analizi (S. Akbaba Altun, A. Ersoy, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
Morgan, G. (1983). More on Metaphor: Why we cannot control tropes in administrative science. Administrative Science Quarterly, 28(4), 601-607.
Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R., Z., Saleh, A., Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 3-50.
Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (M. Bütün, S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
Pinder, C. C., Bourgeois, V. W. (1982). Controlling Tropes in Administrative Science. Administrative Science Quarterly, 27(4), 641-652.
Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Öğretmen” Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri, 2(2), 131-155.
Soysal, D., Afacan, Ö. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin “Fen ve Teknoloji Dersi” ve “Fen ve Teknoloji Öğretmeni” Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 287-306.
Tang, X, Qi, S., Wang, B., Jia, X., Ren, W. (2017). The Temporal Dynamics Underlying The Comprehension Of Scientific Metaphors and Poetic Metaphors. Brain Research, 1655, 33-40.
Tao, M. (2017). Metaphors For Educators: A Cultural Cognitive Approach. Journal Of Language Teaching and Research, 8(2), 313-321.
Vosniadou, S., Ortony, A. (1982). The emergence of the literal-metaphorical-anomalous distinction in young children. Child Development, 54, 154- 161.
Winner, E. (1979). New Names For Old Things: The Emergence Of Metaphoric Language. Journal Of Child Language, 6, 469-491.
Winner, E. (1980). Misunderstanding Metaphor: What’s The Problem? Journal Of Experimental Child Psychology, 30, 22-32.
Yalçın Wells, Ş. (2015). Görsel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının Öğretmen ve Sanatçı Algısına İlişkin Metafor Analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 160-175.
Yıldırım Hacıibrahimoğlu, B. (2016). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının «Uygulama Öğretmeni» Kavramına İlişkin Zihinsel İmgeleri. Turkish Online Journal Of Qualitative Inquiry, 7(3), 245-278.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, F., Göçen, S., Yılmaz, F. (2013). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algıları: Bir Metaforik Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.