BİLİŞSEL-DAVRANIŞÇI YAKLAŞIMA DAYALI GRUP TERAPİSİ PROGRAMININ GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERDE DEPRESİF BELİRTİ VE UMUTSUZLUK DÜZEYLERİNE ETKİSİ

Bu çalışmanın amacı, depresif belirti ve umutsuzluk düzeylerine yönelik bilişsel-davranışçı bir grup terapi programı hazırlamak ve görme yetersizliği olan bireylerde programın etkililiğini değerlendirmektir. Bu etkinin değerlendirilmesi için yarıdeneysel bir yönteme başvurulmuş, kontrol grupsuz öntest - sontest deneme modelikullanılmıştır. On oturumdan oluşan 90 dakika süren programda, kendini gözlemleme, yarar zarar analizi, kanıtları inceleme, kendi kendini eleştirmeye karşı çıkma, nefes egzersizleri, olumsuz otomatik düşünceleri yakalama, psiko-eğitim gibibilişsel yöntemler kullanılmıştır. Program, İstanbul ilinde görme engellilere hizmetveren bir rehabilitasyon merkezinde 18-34 yaşları arasında 4 kadın 8 erkek toplam12 görme yetersizliği olan bireye uygulanmıştır. Müdahale programını değerlendirmek amacıyla katılımcıların depresif belirti düzeylerini belirlemek amacıyla “BeckDepresyon Ölçeği (BDÖ)”, umutsuzluk düzeylerini belirlemek amacıyla ise “BeckUmutsuzluk Ölçeği (BUÖ)”, kullanılmıştır. Ölçme araçları çalışma grubuna programöncesinde ön test, programın bitiminde ise son test uygulanmıştır. Verilerin analizinde Wilcoxon işaretli sıra testi kullanılmıştır. Yapılan analizler çalışma grubundakigörme yetersizliği olan bireylerin depresif belirti ve umutsuzluk düzeylerinin bilişsel-davranışçı grup terapi programı sonrasında anlamlı düzeyde azaldığı saptanmıştır.

EFFECTIVENESS OF COGNITIVE BEHAVIORAL APPROACH-BASED GROUP THERAPY PROGRAM ON DEPRESSIVE SYMPTOMS AND HOPELESSNESS IN VISUALLY IMPAIRED INDIVIDUALS

The aim of this research is preparing a program in accordance with depressive symptom and hopelessness levels of the visually impaired individuals and testing its efficacy. To examine this efficacy, a quasi-experimental method is applied and a pretest-posttest design without the control group is used. In the program which is composed of 10 sessions and 90 minutes per each session, observing oneself, benefit and harm analysis, investigating proofs, resisting criticisms of individual’s oneself, breathing exercises, catching negative automatic thoughts, psycho-education and similar cognitive techniques are used. Program is applied in a rehabilitation centre servicing for the visually impaired individuals in İstanbul. Sample group is composed of 12 visually impaired individual separated as 4 female and 8 male between the ages of 18-34. To examine the effects of the program, measurement scales are used as pre-test before the application of the program and as post-test after the program. To clarify the depressive symptom levels of the individuals “Beck Depression Inventory (BDI)” and to clarify the hopelessness levels of the individuals “Beck Hopelessness Inventory (BHI)” are used. Wilcoxon signed rank test is used for the analysis of the data. According to the results depressive symptom and hopelessness levels of the visually impaired individuals’ in the sample group are decreased significantly after the application of the cognitive-behavioral group therapy program.

PDF

___

Abramson, L. Y., Metalsky, G. I., & Alloy, L. B. (1989). Hopelessness Depression: Theory-Based Subtype Of Depression. Psychological review, 96(2),358.
Andrews, R., & Wyver, S. (2005). Autistic Tendencies: Are There Different Pathways For Blindness And Autism Spectrum Disorder?. British Journal of Visual Impairment, 23(2), 52-57.
Arıkan, Ç. (2001). Aile ve Özürlülük: Görme Özürlüler Derneğine Üye Özürlü Aileleri Üzerine Bir Araştırma. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, C. 1, 1, 45–60.
Arkar, H. (1992). Beck’in Depresyon Modeli ve Bilişsel Terapisi. Düşünen Adam Dergisi, 5, 37- 40.
Askari, S., Shafaroudi, N., Kamali, M., & Khalafbeigy, M. (2010). Environment and Blindness situation in Iran. Iranian Rehabilitation Journal, 8(1), 34-42.
Bayam, G., Okay, T., Dilbaz, N., ve Açıkgöz, Ç. (2002). Sivil Savunma Birliği Çalışanlarında Kaygı, Umutsuzluk ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri ve Posttravmatik Stres Bozukluğu Sıklığı. Kriz Dergisi, 10(1), 1-9.
Bazargan, M. ve Hamm-Baugh, V. P. (1995). The relationship between chronic illness and depression in a community of urban black elderly persons. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 50(2), 119-S127.
Beck A. T. & ark., (1976). Alcoholism, Hopelessness and Suicidal Behaviors. J Studies Alcoholism, 37, 66-77.
Beck, A. T. (1963). Thinking a Depression. Arch Gen Psychiatry, 9, 324-333 Beck, A. T., Ward, C. H., Mendelson, M., Mock, J., & ERBAUGH, J.
(1961). An inventory for measuring depression. Archives of general psychiatry, 4(6), 561-571.
Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., & Trexler, L. (1974). The Measurement of Pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861.
Biringen, Z., Fidler, D. J., Barrett, K. C., & Kubicek, L. (2005). Applying The Emotional Availability Scales to Children With Disabilities. Infant Mental Health Journal, 26(4), 369-391.
Cam Celikel, F., Erkorkmaz, U. (2008). Üniversite Öğrencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile İlişkili Etmenler. Archives of Neuropsychiatry/Noropsikiatri Arsivi, 45(4).
Çatak, P. D. , Ögel, K. (2010). Farkındalık Temelli Terapiler ve Terapötik Süreçler. Klinik Psikiyatri, 13, 85, 91.
Davison, G. C., & Neale, J. M. (2004). Anormal Psikolojisi (Çev. Dağ İ.), Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Demir, V. (2014). Bilinçli Farkındalık Temelli Hazırlanan Eğitim Programının Bireylerin Depresyon ve Stres Düzeyleri Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi.
Demir, V. (2015). Bilinçli Farkındalık Temelli Kognitif Terapi Programının Bireylerin Depresif Belirti Düzeyleri Üzerine Etkisi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 35(1), 15-26.
Demir, V. (2015). Görme Engellilerde Depresif Belirtilere Yönelik Bilinçli Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi Programının Etkililiği. Nesne, 3(6), 77- 93.
Drake, R. E., & Cotton, P. G. (1986). Depression, Hopelessness And Suicide in Chronic Schizophrenia. The British Journal of Psychiatry, 148(5), 554- 559.
Drew, C. J., Hardman, M. L., & Hart, A. W. (1996). Designing and Conducting Research: Inquiry in Education and Social Science. Allyn & Bacon
Durak, A. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9 (31), 1-11.
Enç, M., Çağlar, D., & Özsoy, Y. (1981). Özel Eğitime Giriş. Ankara: Sevinç Matbaası.
Evans, J. R., Fletcher, A. E., & Wormald, R. P. (2007). Depression and Anxiety in Visually İmpaired Older People. Ophthalmology, 114(2), 283- 288.
Gençöz, F., Vatan, S., & Lester, D. (2006). Umutsuzluk, Çaresizlik ve Talihsizlik Ölçeğinin Türk Örnekleminde Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Kriz Dergisi, 14(1), 21-29.
Güleç, C. (2009). Psikiyatri‟ nin ABC‟ si (2. bs.). İstanbul: Say Yayınları.
Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Envanteri’nin Gecrliligi Uzerine Bir Çalışma. Turkish Journal of Psychology, 6, 118-122.
Kashani, J. H., Reid, J. C., & Rosenberg, T. K. (1989). Levels Of Hopelessness in Children and Adolescents: A Developmental Perspective. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 57(4), 496.
Koenes, S. G., & Karshmer, J. F. (2000). Depression: A Comparison Study Between Blind and Sighted Adolescents. Issues İn Mental Health Nursing, 21(3), 269-279.
Köroğlu, E. (2009). Klinik Uygulamada Psikiyatri: Tanı ve Tedavi Kılavuzları. HYB Basım Yayın.
Luftig, R. L., & Muthert, D. (2005). Patterns Of Employment and Independent Living Of Adult Graduates With Learning Disabilities and Mental Retardation Of An İnclusionary High School Vocational Program. Research In Developmental Disabilities, 26(4), 317-325.
Nergiz, H. (2013). Görme Engelli Çocuk Ebeveynlerinin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi ve Tükenmişlik ile Yaşam Doyumuna Yönelik Yordayıcı Değişkenler.
Odağ, C. (1995). İntihar (Özkıyım) Tanım-Kuram-Sağaltım. İzmir: İzmir Psikiyatri Derneği Psikoterapiler Birimi.
Okuturlar, H. M. (1968). Özel Eğitim, Okuturlar Yayınlan 4.
Sayar, K. (2009). Ruh Hali. İstanbul: Timaş Yayınları.
Seber, G. (1991). Beck Umutsuzluk Ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği üzerine bir çalışma. Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., & Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
Silverman, S., & DiGiuseppe, R. (2001). Cognitive-Behavioral Constructs and Children’s Behavioral And Emotional Problems. Journal Of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 19(2), 119-134.
Williams, J. M. G. (1986). Differences in reasons for taking overdoses in high and low hopelessness groups. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 59(3), 269-277.
Yalom, I. D. (2006). Depresyon Terapisi. Çev. Y. Engin). İstanbul: Prestij Yayıncılık.