Şehir içi ağaçlandırmalarda kavakların (populus l.) kullanılması: Kahramanmaraş örneği

Kavaklar (Populus L.) genelde kısa ömürlü, odunlarının mukavemeti düşük, fırtınadan fazlaca etkilenen, yüzeysel ve istilacı kök sistemleri ile alt yapıya zarar verebilen, kök sürgünü verebilen, yaprak dökümü uzunca bir süre devam eden, böcek ve mantar saldırılarına karşı hassas olan ağaçlardır. Polenlerinin alerjik etkisi fazla olmamakla birlikte, pamuklu tohumları ilkbaharda insanları psikolojik açıdan rahatsız etmekte ve çevreyi kirletmektedir. Bu bakımdan, kavaklar bazı olumlu niteliklerine rağmen genelde şehir içi ağaçlandırmalar açısından pek uygun bitkiler değildir. Kahramanmaraş şehrindeki çevre düzenleme amaçlı ağaçlandırmalarda başta Asya servi kavağı olmak üzere bazı kavak taksonlarının kimi park ve bahçelerde fazlaca kullanıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, şehirde kavakların genel olarak sınırlı ölçüde dikildiği söylenebilir. Kahramanmaraş’taki şehir içi ağaçlandırmalarda Asya servi kavağı ve melez kavak taksonlarının kullanımından kaçınılmalı, bu taksonlara ait ağaçlar gövdeleri çürüdükçe kesilerek zamanla ortadan kaldırılmalıdır. Estetik bazı yaprak ve gövde kabuğu nitelikleri ile dikkati çeken ve gölge de yapabilen titrek kavak, akkavak, boz kavak ve tuzcul kavak taksonları ise şehirdeki geniş parklarda ve gerekli bakım tedbirleri alınmak şartıyla sınırlı ölçüde kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler:

Kahramanmaraş, kavak, Türkiye, ağaçlandırma

Usıng poplars (Populus l.) in urban afforestation: Kahramanmaraş sample

Poplars (Populus L.) are trees that are generally short-lived, have low wood resistance, are affected more from storms, can damage to infrastructure with shallow and invader root systems, can produce root suckers, continue their leaf fall for a long period, and are susceptible to insect and fungal attacks. Although their pollens have not more allergic effect, their seeds with cottony hairs psychologically disturb the people and pollute the environment in the spring. In this respect, poplars, although their some positive characteristics, generally are not very suitable plants for urban afforestation. In afforestation made for environmental regulations in the Kahramanmaraş city, it was determined that Asian pyramidal black poplar and some poplar taxa were much used in some parks and gardens. However, in general, it can be said that the poplars had been planted in a limited extent in the city. In urban afforestation in Kahramanmaraş, it should be avoided from using Asian pyramidal black poplar and hybrid poplar taxa, the trees of these taxa should be eliminated with time by cutting them as their stems rot. Trembling poplar, white poplar, grey poplar and Euphrates poplar taxa, which attract attention by aesthetic some leaf and stem bark characteristics and can also make shade, could be used in a limited extent in the city’s large parks by taking the necessary maintenance measures.

Keywords:

Kahramanmaras, poplars, Turkey, afforestation,

PDF

___

Anonim, 1979. Poplars and Willows in Wood Production and Land Use. FAO Forestry Series, No. 10, Rome, 328 p.

Anonim, 1994. Türkiye’de Kavakçılık. Orman Bakanlığı, Kavak ve Hızlı Gelişen Tür Orman Ağaçları Araştırma Müdürlüğü, İzmit, 224 s.

Anonim, 2005. Polen Alerjisinde Kavak Ağacı Masum Çıktı. Hacettepe Üniv. Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fuat Kalyoncu ile Yapılan Röportaj, Hürriyet Gazetesi, 27 Nisan 2005.

Anonim, 2007. Kahramanmaraş Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü 1975-2005 Yılları Arası İklim Verileri. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 3 s.

Anonim, 2009. Tree and Plant Allergy Info for Research - Allergen and Botanic Reference Library. http://www.pollenlibrary.com/botany_researchers_maps.php, Erişim: 28 Haziran 2009.

Anşin, R., Özkan, Z.C., 1993. Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta), Odunsu Taksonlar. KTÜ Orman Fakültesi, Yayın No:167/19, Trabzon, 512 s.

Atay, İ., Ürgenç, S., Aytuğ, B., Yaltırık, F., 1987. Kentiçi Ağaçlandırmalarında Kullanılacak Ağaç, Çalı ve Sarılıcı Bitki Türlerinin Seçimi Kılavuzu. İ.Ü. Orman Fakültesi, İstanbul, 32 s.

Atay, İ., 1988. Kent Ormancılığı. İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3512/393, İstanbul, 160 s.

Atay, İ., 1990. Şehir ve yol ağaçlarında aranan önemli nitelikler. In: Şehiriçi Ağaçların Tekniğine Uygun Bakımı ve Budanması, Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı, Yayın No:2, İstanbul, s. 1-12.

Bozkurt, Y., Göker, Y., 1986. Orman Ürünlerinden Faydalanma Ders Kitabı. İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3402/379, İstanbul, 448 s.

Cengizlier, M.R., Mısırlıoğlu, E.D., 2005. Çocuklarda kavak poleni allerjisi: Sanıldığı kadar çok mu?. Astım Allerji İmmünoloji, 3 (2): 52-55.

Çepel, N., 1983. Orman Ekolojisi. 2. Baskı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3140/337, İstanbul, 536 s.

Çepel, N., 1994. Peyzaj Ekolojisi Ders Kitabı. İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3868/429, İstanbul, 228 s.

Çepel, N., 1998. Yaprağın Dili. TEMA Vakfı, Yayın No:20, İstanbul, 92 s. Dirik, H., 1997. Kent ağaçlarının yönetimi. In: Kent Ağaçlandırmaları ve İstanbul ’96 Sempozyumu, İstanbul, s. 29-40.

Doygun, H., Ok, T., 2006. Kahramanmaraş kenti açık-yeşil alanlarında ağaçlandırma çalışmalarının değerlendirilmesi ve öneriler. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 9 (2): 94-103.

Dutkuner, İ., Akten, M., 2000. Kahramanmaraş’da kentiçi park ve ağaçlandırmalarda kullanılabilecek ağaç taksonları. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 3 (2): 28-35.

Gilman, E.F., Watson, D.G., 1994a. Populus alba, White Poplar. Fact Sheet ST-499, Environmental Horticulture Department, Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida, 3 p.

Gilman, E.F., Watson, D.G., 1994b. Populus nigra ‘Italica’, Lombardy Poplar. Fact Sheet ST-501, Environmental Horticulture Department, Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida, 3 p.

Kanat, M., 2000. Kahramanmaraş yöresinde kavak ağaçlarında saptanan bazı böcek türleri. In: Türkiye 4. Entomoloji Kongresi, 12-15 Eylül 2000, Aydın, s. 467-476.

Orçun, E., 1975. Peyzaj Mimarisi Dendroloji Cilt II, Yapraklı Ağaç-Ağaçcıkların Özellikleri ve Peyzaj Mimarisinde Kullanılışları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:266, İzmir, 298 s.

Pamay, B., 1992. Park ve Bahçelerimiz İçin Bitki Materyali I, Ağaçlar ve Ağaçcıklar Bölümü. Uycan Matbaası, İstanbul, 80 s.

Remaley, T., Swearingen, J.M., 2005. Fact Sheet: White Poplar. Plant Conservation Alliance’s Alien Plant Working Group, 3 p.

Saatçioğlu, F., 1976. Silvikültür I, Silvikültürün Biyolojik Esasları ve Prensipleri. 2. Baskı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:2187/222, İstanbul, 423 s.

Ürgenç, S.İ., 1998a. Ağaç ve Süs Bitkileri Fidanlık ve Yetiştirme Tekniği. 2. Baskı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3395/442, İstanbul, 717 s.

Ürgenç, S.İ., 1998b. Genel Plantasyon ve Ağaçlandırma Tekniği. 2. Baskı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3997/444, İstanbul, 664 s.

Yaltırık, F., 1993. Dendroloji Ders Kitabı II, Angiospermae (Kapalı Tohumlular). 2. Baskı, İ.Ü. Orman Fakültesi, Yayın No:3767/420, İstanbul, 256 s.

Yaltırık, F., 1994. Köyleşen bir metropolün kırsal simgeleri: Kavak ağaçları nereden çıktı. İstanbul Dergisi, 9: 76-77.

Yaltırık, F., Efe, A., Uzun, A., 1997. Tarih Boyunca İstanbul’un Park Bahçe ve Koruları Egzotik Ağaç ve Çalıları. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Asfalt Fabrikaları A.Ş., Yayın No:4, İstanbul, 247 s.