Aḥzāb Sûresinin 56. Âyetinde Geçen “Salât” Kavramının Sûre Bütünlüğü İçindeki Anlamı Üzerinde Bir Değerlendirme

Mü’minlerin Hz. Nebî’ye karşı vazifeleri vahiyle belirlenmiş olup bu konuda en fazla görev Aḥzāb sûresinde geçmektedir. Sûrede mü’minlerin önemli vazifelerinden biri 56. âyette geçen “salât” emridir. Tefsirlerde “salât” kelimesine öncelikle lügat kitaplarındaki anlamları esas alınarak “rahmet”, “dua” “istiğfar” gibi manalar verilmektedir. Bu konuda gelen rivâyetlerde de “ona salât edin” emrinden “Allahumme salli ….” dualarını okumak kastedildiği aktarılmaktadır. Kelimenin sözlüklerde geçen manalarından ve rivâyetlerde geçen ifadelerden öncelikle rahmet, dua ve istiğfar kastedildiği anlaşılmakla beraber âyetin sûre bütünlüğü ve bağlamı göz önünde bulundurulduğunda, kelimenin bu anlamların yanı sıra “desteklemek” anlamına da gelebileceğini söylemek mümkündür. Bu çalışmada “salât” kelimesinin sûre bütünlüğü ve bağlamı içindeki anlamı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Aḥzāb Sûresi, Sûre Bütünlüğü, Nebî, Salât ve Selâm, Desteklemek

An Evaluation on the Meaning of The Concept of “Salât” in the 56th Verse of Surah al-Aḥzāb within the Context of the Whole Surah

One of the significant duties of the believers towards Prophet Muhammad is the command of "salât" mentioned in the 56th verse of Surah Al-Ahzab. In commentaries, the word "salât" mentioned in this verse is mainly interpreted as "mercy," "prayer," and "repentance" based on their meanings in dictionaries. In narrations, it is conveyed that the command of "صَلُّوا عَلَيْهِ /salât upon him" in the verse refers to reciting the supplications of "اللهم صل /Allahumma salli" and "اللهم بارك /Allahumma barik." However, considering the context of the whole Surah and the context, particularly the Ahzab war, the Zayd-Zaynab case, and Zaynab's marriage to Prophet Muhammad, it can be said that he needed support in those matters. Therefore, besides the mentioned meanings of the word "salât," it is possible that it also means "to support." This study focuses on the meaning of the word "salât" within the context and integrity of the Surah.

Keywords:

Tafsir, Surah al-Aḥzāb, Integrity of Surah, Prophet, Salât and Salam, To Support.,

PDF

___

Abdulbāḳī, Muḥammed Fuād. el-Muʿcemu’l-mufehres li elfāẓi’l-Ḳur’āni’l-Kerīm. Ḳāhire: Dāru’l-Ḥadīs̠, 1364.
Altuntaş, Halil vd. (ed.). Kur’ân-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlıǧı, 15. baskı., 2008.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
Aziz Kur’an. Çev. Muhammed Hamidullah, Türkçeye çev. Abdulaziz Hatip-Mahmut Kanık. İstanbul: Beyan Yayınları, ts.
Banaz, Şaban. Hz. Peygamber’e Salavât Getirmek. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
Başaran, Serkan. “Anlam, Keyfiyeti ve İşlevi Bakımından Hz. Peygamber’e Salavât Getirme Hakkında Bir Değerlendirme”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/23 (219M.S.), 748-778.
Beyḍāvī, Nāṣıru’d-Dīn Ebū’l-Ḫayr ʿAbdullāh b. ʿÖmer b. Muḥammed eş-Şirāzī eş-Şāfiʿī. Envāru’t-tenzīl ve esrāru’t-te’vīl. Beyrūt: Dāru’l- İhyā Turās̠i’l-ʿArabī, 1418.
Buḫārī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. İsmāʿil el. el-Cāmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muḥammed Züheyr b. Naṣr. 9 Cilt. Dımaşḳ: Dāru Tavḳiu’n-Necāt, 1. Basım, 1422/2001.
Bulaç, Ali. Kur’ân Dersleri- Dirâsâtu’l-Kur’ân. İstanbul: Çıra Yayınları, I., 2016.
Ceṣṣāṣ, Aḥmed b. ʿAlī Ebū Bekr er-Rāzī. Aḥkāmu’l- Ḳur’ān. Beyrūt: Dāru İḥyāi’-t-Turās̠i’l- ʿArabī, 1405.
Cevād ʿAli. Tarīḫu’ṣ-Ṣalāt fi’l-İslām. Baġdād: Matbaʿatu’ḍ-Ḍiyāʾ, trs.
Cevāliḳī, Ebī Manṣūr Mevhub b. Aḥmed b. Muḥammed b. el-Ḥaḍārī. el-Muʿarreb min Kelāmi’l-ʿAcemi ʿala ḥurūfi’l-muʿcem. Dımaşḳ: Dāru’l- Ḳalem, 1410.
Cevherī, İsmāʿīl b. Ḥammād. eṣ-Ṣiḥāḥ tācu’l-luġa ve ṣiāḥāḥ el- ʿarabiyye. Beyrūt: Dāru’l-ʿİlm li’l-Melayīn, 1987.
el-Ḳayserānī. Ẓāhiretu’l-huffāẓ al-muḫrec ʿala’l-ḥurūfi ve’l-elfāẓ. Riyāḍ: Dāru’s-Selef li’n-Neşr ve’t-Tevziʿ, 1416.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Azim Dağıtım, 2015.
Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal Tefsir. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
Ezherī, Ebū Manṣūr Muḥammed b. Aḥmed el-. Tezhību’l-luġa. Ḳāhire: Dāru’l-Mıṣriyye, 1384.
Ferāhī, ʿAbdulḥamīd. Mufredātu’l-Ḳur’ān neẓāretun cedīdetun fī tefsīri elfāẓi'l-Ḳur’āniyye. Dāru’l-Ġarbi’l-İslāmī, 2002.
Ferāhī, ʿAbdulḥamīd. Tefsīru Niẓāmi’l-Ḳur’ān ve te’vīlu’l-furḳāni bi’l-furḳān. el-Hind: Dāiretu’l-Ḥamidiyye, 2008.
Ferāhidī, Ḫalīl b Aḥmed el-. Kitābu’l-ʿayn. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1424.
Fīrūzābādī, Muḥammed b. Yaʿḳūb. Ḳamūs’l-muḥīṭ. Beyrūt: Muessesetu’r-Risāle, 2005.
Fīrūzābādī, Muḥammed b. Yaʿḳūb. Tefsīru’l-miḳbās min tefsīri İbn ʿAbbās. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1412.
Güllüce, Hüseyin. “Salât Kavramı: Etimolojisi ve Bazı Mülahazalar”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 23 (2005), 171-184.
Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi: Hayatı ve Eseri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2004.
Hays̠emi, Nureddin el-. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l- ʻArabī, ts.
Ibn ʿAşūr, Muḥammed Ṭaḥir. Tefsīru’t-taḥrīr ve’t-tenvīr. Tunus: ed-Dār et-Tūnusiyye li’n-Neşr, 1984.
Işık, Hidayet. “Hz. Muhammed (s.a.s)’e Salât ve Selâm Getirme ile İlgili Bir Araştırma”. Diyanet Dergisi 25/4 (1989), 263-286.
İbn ʿAdiy el-Cürcānī, Ebū Aḥmed ʿAbdullāh. el-Kāmil fī ḍuʿafāi’r-ricāl. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, ts.
İbn Fāris, Ebu’l-Ḥüseyin Aḥmed b. Fāris b. Zekeriyya. Muʿcemu meḳāyīsi’l-luġa. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, 1399.
İbn Ḥacer el-Heytemī, Şihabuddīn Aḥmed b. Muḥammed b. ʿAli. ed-Durru’l-mendūd fi’s-salāti ve’s-selāmi ʿala saḥibi’l-maḳāmi’l-maḥmūd. Cidde: Dāru’l-Minhāc, 1426.
İbn Hişām, Ebū Muḥammed ʿAbdulmelik. es-Siretü’n-Nebeviyye. yy: Dāru’s-Saḥābe, 1995.
İbn Kesīr, Ebū’l-Fidāʾ İsmāʿīl b. ʿÖmer. Tefsīru’l- Ḳur’āni’l-ʿazīm. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2012.
İbn Manẓūr, Muḥammed b. Mukrim. Lisānu’l- ʿarab. 15 Cilt. Beyrūt: Dāru’s-Sadr, ts.
İbnu’l-ʿEnbārī, Muḥammed b. el-Ḳasım. Kitābu’l-Ezdād. Beyrūt: el-Mektebetu’l-ʿAṣriyye, 1407.
İbnu’l-ʿArabī, Muḥammed b. ʿAbdullah Ebū Bekr. Aḥkāmu’l- Ḳur’ān. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l- ʿİlmiyye, 1424.
İsfahānī, Ebū’l- Ḳasım el-Ḥüseyin b. Muḥammed er-Rāġıb. el-Mufredāt fī ġarībi’l- Ḳur’ān. Beyrūt: Dāru’l-Maʿrife, ts.
İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’an: Gerekçeli Meal. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 1. baskı 2008., 2008.
Karaalp, Cahit. “Salât Kavramının Semantik Analizi”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Bahar 2018), 173-212.
Karaalp, Cahit. Türkçe Meâllerde Kavram Çevirileri Sorunu “Salât” Kavramı Örneği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2018.
Karaman, Hayreddin. Kur’an yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. baskı., 2007.
Kur’ân-ı Kerîm ve Meâl-i Şerîfi. Çev. Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır (İstanbul: İşaret yayınları, 2000), Kur’ân-ı Hakîm ve Meâli Kerîm. çev. Hasan Basri Çantay. İstanbul, 1401.
Kurṭūbī, Ebū ʿAbdullāh Muḥammed b. Aḥmed b. Ebī Bekr. el-Cāmiʿ li-aḥkāmi’l- Ḳur’ān. Beyrūt: Muessesetu’r-Risāle, 2006.
Kuṭub, Seyyid. Fī Ẓilāli’l- Ḳur’ān. Ḳāhire: Dāru’ş-Şurūḳ, 2004.
Māverdī, Ebū’l-Ḥasan ʿAli b. Muḥammed b. Ḥabīb. en-Nuket ve’l-ʿuyūn. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, ts.
Meal-Tefsir. çev. Mehmet Okuyan. İstanbul: Haliç Üniversitesi Yayınları, 2021.
Meymūn b. Ḳays. Divānu'l-Aʿşa el Kebīr. Mektebetu’l-Adāb li’l-Cemāhirāt, ts.
Muḳātil b. Süleymān. Tefsīru Muḳātil b. Süleymān (et-Tefsīru’l-Kebīr). Beyrūt: Müessetü’t-Tariḫi’l- ʿArabī, 1423.
Müslim, Ebū’l-Ḥüseyn el-Ḳuşeyrī en-Nisābūrī Ḥaccāc b. Ṣaḥīḥu’l-Müslim. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1412.
Okumuş, Mesut. “Semantik ve Analitik Açıdan Kur’an’da ‘Salât’ Kavramı”. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/6 (2004), 1-30.
Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali: Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Rāzī, Faḫruddīn Muḥammed b. ʿÖmer b. Ḥüseyin b. Ḥüseyin b. ʿAli et-Teymī el-Bekrī. Mefātiḥu’l- ġayb (Tefsīru’l- kebīr). Ḳāhire: Dāru’l-Ḥadīs̠, 2012.
Semerḳandī, Ebū’l-Leys Naṣr b. Muḥammed b. Aḥmed b. İbrāhīm. Tefsīru’s-Semerḳandī-Baḥru’l-ʿulūm. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1413.
Soysaldı, Mehmet. “Kur’an’da Salât Kavramının Semantik Analizi”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 1 (Ekim 2010), 43-56.
Suyūṭī, Ebū’l-Faḍl Celāleddīn ʿAbdurraḥman. ed-Durru’l-mens̠ūr fi’t-tefsīri bi’l-me’s̠ūr. Ḳāhire: Merkezu Ḥicr li’l- Buḥūs̠ ve’d-Dirāsāti’l- ʿArabiyyeti ve’l-İslāmiyye, 1424.
Süleymaniye Vakfı Meali. Çev. Abdulaziz Bayındır, Erişim 18 Nisan 2023. https://www.suleymaniyevakfimeali.com
Sülün, Murat. “Salâtuselâm Âyetı̇nde Emredı̇len Nedı̇r? el-Ahzâb (33) Sûresinin 56. Âyetinin Tefsiri”. Yakın Doğu Universitesi Islam Tetkikleri Merkezi Dergisi 4/1 (2018), 7-63.
Şevkānī, Muḥammed b. ʿAli b. Muḥammed. Fetḥu’l-ḳadīr el-cāmiʿ beyne feniyyi’r-rivāyeti ve’d-dirāyeti min ʿilmi’t-tefsīr. Beyrūt: Dāru’l-Maʿrife., 1428.
Şimşek, Mehmet Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
Ṭaberī, Ebū Caʿfer Muḥammed b. Cerīr. Cāmiʿu’l-beyān ʿan te’vīli āyi’l- Ḳur’ān. Ḳāhire: el-Mektebetü’t- Tevfīḳiyye, 2004.
Tuzcu, Recep. “İsnad ve Metin Açısından Salavât Hakkındaki Bazı Rivâyetlerin Tenkidi”. Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 7/14 (Aralık 2020), 367-390.
Zeccāc, Ebū İsḥāḳ İbrāhīm b. es-Serī. Meʿāni’l- Ḳur’ān ve iʿrābuhu. 5 Cilt. Ḳāhire: Dāru’l-Ḥadīs, 1426.
Zemaḫşerī, Ebū'l-Ḳāsım Maḥmūd b. ʿÖmer b. Aḥmed ez-. Esāsu’l-belāġa. ed. th Muḥammed Basil ʿUyūnu’s- Sud. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1998.
Zemaḫşerī, Ebū'l-Ḳāsım Maḥmūd b. ʿÖmer b. Aḥmed. el-Keşşāf ʿan ḥaḳāʾiḳi ġavāmiḍi’t-tenzīl ve ʿuyūni’l-eḳāvīl fī vucūhi’t-teʾvīl. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʻArabī, 2006.