Arap Dilinde Tahdîd Üslûbu ve Türkçeye Çeviri Problemi

Bu çalışmamızda Arap dilinde “bir işi yapmayı veya yapmamayı güçlü bir şekilde istemek” olarak tanımlanan ve belli edatlar vasıtasıyla cümleye yansıtılan tahdîd üslûbu üzerinde durulmuştur. Tahdîd üslûbunun altında ele alınan هَلاَّ – أَلاَّ – لَوْماَ – لَوْلاَ -ألاَ edatları ve bu edatların hangi durumlarda tahdîd ifade ettiği incelenmiştir. Zikri geçen edatların tahdîd ifade etmeleri için zâhiren veya takdîren muzâri fiilin başına gelmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra mâzi fiilin başına geldiği durumlarda cümle tahdîd anlamında kullanılmışsa mâzî fiil muzâriye hamledilir. Ayrıca cümledeki tahdîd anlamı kullanılan kelimelerden, vurgulamadan ve bağlamdan da anlaşılır. Ayrıca tahdîd edatlarının her biri mürekkeb edat olup ayrı ayrı harflerin birleşmesinden oluşmuştur. Çalışmamızı tahdîd üslûbunun bu özellikleri çerçevesinde ele almaya çalıştık. Araştırmamızda tahdîd edatlarının mürekkep halinin yeni bir mana ifade ettiğinin Türkçeye aktarılırken göz ardı edildiğini tespit ettik. Özellikle bundan kaynaklı olduğunu düşündüğümüz nedenden dolayı da hedef dile tam anlamıyla yansıtılmadığını gördük. Bu durumu mealler üzerinden inceleyerek bazı çeviri önerileri sunmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Arap dili, Türkçe, Çeviri, Tahdîd, Üslûp

Tahdid Style in Arabic Language and The Problem of Translation into Turkish

This study deals with taḥḍīḍ style which means burning desire to do or not to do something and it’s particles that gives the taḥḍīḍ meaning. The particles (هَلاَّ – أَلاَّ – لَوْماَ – لَوْلاَ -ألاَ) that are in taḥḍīḍ style and in which conditions that they are means taḥḍīḍ are examined. In this sense, the articles need seemingly or underlying imperfect verbs for taḥḍīḍ meaning. In addition to this, If they have been before a perfect verb, the verb alters its meaning to imperfect. taḥḍīḍ meaning is understood from words, stresses, context. taḥḍīḍ particles are composed from different particles. The present research has been run in the scope of the futures of taḥḍīḍ style. It is identified that combined taḥḍīḍ articles are neglected in the process of translatiıon to Turkish and it is explored that they are not properly represented because of miss-translation. It is given some examples from Turkish Qur’an translations.

Keywords:

Arabic Language, Turkish, Translation, Taḥḍīḍ, Style.,

PDF

___

Altuntaş, Halil, & Şahin, Muzaffer. (2011). Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’ân-ı Kerim Meâli (12. bs).
Ateş, Süleyman. (1983). Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli. Kılıç Kitabevi.
Feyizli, Hasan Tahsin. (2017). Feyzü’l-Furkân (6. bs). Server Yayınları.
Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Hatîbüddehşe Ahmed b. Muhammed b. Alî. (t.y.). el-Misbâḥu’l-Münîr. Yûsuf eş-Şeyh Muhammed (thk.). el-Mektebetu’l-Asriyye.
Ḥasan, Abbâs. (t.y.). en-Naḥvu’l-Vâfî (C. 4). Dâru’l-Maârif.
Huriye bt. Müferrec Sa‘dî. (2012). -Levlâ- Envâuhâ ve Ahkâmuhâ’n-Nahviyye, Mecelletu Kulliyyeti Dâru’l-Ulûm.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî el-Kazvînî el-Hemedânî. (1997).eṣ-Ṣâḥibî fî fıḳhi’l-luġa, Muhammed Beydûn (thk.).
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullâh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Ensârî el-Mısrî. (1985). Muġni’l-Lebîb ʻan Kutubi’l-Eʻârîb. Mâzin Mübârek (thk.). Dâru’l-Fikr.
İbn Manẓûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. (1414). Lisânü’l-ʿArab (C. 7). Dâru Sadr.
İbnu’s-Serrâc, Ebû Bekr Muhammed b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. (t.y.). el-Uṣûl fi’n-Naḥv (C. 2). Abdulhuseyn el-Fetlî (thk.). Müessestu’r-Risâle.
İbnu’ş-Şecerî, Ebü’s-Saâdât Ziyâüddîn Hibetullah b. Alî b. Muhammed b. Hazma el-Hâşimî el-Alevî el-Hasenî el-Bağdâdî. (2014a). El-Emâlî (C. 1). Mahmûd Muhammed et-Tanâhî (thk.).
İbnu’ş-Şecerî, Ebü’s-Saâdât Ziyâüddîn Hibetullah b. Alî b. Muhammed b. Hazma el-Hâşimî el-Alevî el-Hasenî. (2014b). El-Emâlî (C. 2).
İslamoğlu, Mustafa. (2012). Hayat Kitabı Kur’an Gerekçeli Meal-Tefsir (13. bs). Düşün Yayıncılık.
Karaman, Hayreddin, Çağrıcı, Mustafa, Dönmez, İbrahim Kâfi, & Gümüş, Sadrettin. (2017). Kuran Yolu Meâli (7. bs). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Ḳurṭubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. (2003a). el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân (C. 8). Hişâm Semîr el-Buhârî (thk.). Dâru Alemi’l-Kutub.
Ḳurṭubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. (2003b). el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân (C. 2). Hişâm Semîr el-Buhârî (thk.). Dâru Alemi’l-Kutub.
Ḳurṭubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. (2003c). el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân (C. 10). Hişâm Semîr el-Buhârî (thk.). Dâru Alemi’l-Kutub.
Mâlekî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Abdinnûr b. Ahmed b. Râşid. (2006). Raṣfu’l-Mebânî fî Şerḥi Ḥurûfi’l-Meânî. Aḥmed Muḥammed el-Harrât (thk.). Dâru’l-Kalem.
Muhammed Hâlid Abdurrâhmân Ahmed, Abdusselâm Muhammed Abdurrâhîm, Zâhiratu’-Tahdîd fi’l-Lugati’l-Arabiyye Dirâsetun Vasfiyyetun Tahlîliyyetun fî Dav’il’-Kurâni’l-Kerîm.
Murâdî, Ebû Muhammed (Ebû Alî) Bedrüddîn Hasen b. Kâsım b. Abdillâh b. Alî. (1992). el-Cene’d-dânî fî Ḥurûfi’l-Meʿânî. Fahreddîn Kabâve, Muḥammed Nedîm Fadl (thk.). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Mürevvihh Nâyif Hasan er-Rıfâî. (2011). Esâlîbu’l-Arz ve’t-Tahdîd ve’t-Tenbîh: Dirâsetun Nahviyyetun Delaliyyetun fi’l-Kurâni’l-Kerîm (Yüksek Lisans).
Öztürk, Mustafa. (2011). Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri (1. bs). Düşün Yayıncılık.
Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. (2000). Mefâtîḥu’l-Ġayb (C. 31). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Rummânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Îsâ b. Alî. (1425). Meâni’l-Hurûf. el-Mektebetu’l-Asriyye.
Sa‘d, Mahmûd Abdunnebî. (1988). Hurûfu’l-Meânî beyne Dekâiki’n-Nahv ve Letâifi’l-Fıkh.
Sekkâkî, Ebû Ya‘kûb Sirâcüddîn Yûsuf b. Ebî Bekr (b.) Muhammed b. Alî el-Hârizmî. (1987). Miftâḥu’l-ʿUlûm. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
Suyûṭî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. (1974). El-İtḳân fî ʿUlûmi’l-Ḳurân (C. 2). el-Heyetu’l-Mısriyyetu’l-Amme.
Yaʿkûb, Emil Bedî‘, & Âsî, Mişâl. (1987a). el-Muʿcemu’l-Mufaṣṣal fi’l-Luġati ve’l-Edebi (C. 1). Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.
Yaʿkûb, Emil Bedî‘, & Âsî, Mişâl. (1987b). el-Muʿcemu’l-Mufaṣṣal fi’l-Luġati ve’l-Edebi (C. 2). Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn.
Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Bilgrâmî el-Hüseynî. (t.y.). Tâcü’l-ʿarûs min Cevâhiri’l-Ḳâmûs (C. 18). Dâru’l-Hidâye.
Zeccâcî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. İshâk en-Nihâvendî. (1984). Ḥurûfü’l-meʿânî. Ali Tevfîk el-Hamed (thk.). Müessestu’r-Risâle.
Zemaḫşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. (1407a). el-Keşşâf (C. 1). Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
Zemaḫşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. (1407b). el-Keşşâf (C. 2). Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.