Türkiye’de Yeni Medya Çalışmalarının Dünü ve Bugünü: Akademik Dergiler Üzerine Bir Çalışma

Bu çalışmada tarihi 30 yıla dayanan Türkiye’deki yeni medya çalışmaları literatürünün bir haritasının çıkarılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede Türkiye’deki en eski iletişim fakülteleri arasında bulunan İstanbul Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi’nin kurumsal hakemli akademik dergileri incelenmiştir. Dergilerde yayınlanan yeni medya alanındaki çalışmalar bir araştırma tasarımının olmazsa olmaz üç kriteri: anahtar kavramlar, teorik arka plan ve yöntem bakımından analiz etmiştir. Bulgulara göre Türkiye’de medya çalışmaları kendi içerisinde anlamlı benzerlikler gösteren erken dönem, gelişme dönemi ve geç dönem olarak üç evreye ayrılabilir. Türkiye’de internetin yeni hayata girdiği erken dönem boyunca yalnız birkaç anahtar kavram öne çıkarken, teorik tartışmalara veya yönteme rastlanmamıştır. Gelişme dönemi olarak adlandırılan ikinci on yıllık süreçte anahtar kavramlarda kısmi bir artış görülse de özgün araştırma makalelerinin sayısı oldukça azdır. Araştırmaların neredeyse tamamı içerik analizi yöntemine dayanmaktadır. Bu dönemde batı literatüründen ödünç alınan çeşitli teorik tartışmaların sayısında bir artış gözlenmiştir. Geç dönemde ise yeni medya çalışmaları hem sayısal olarak hem konu bakımından en zengin dönemdir. Çalışmalarda göze çarpan kavram ve teorik arka plan tartışmaları önceki dönemlere kıyasla daha çeşitlidir. Bunun yanında yöntem bilimsel çeşitliliğin aynı seviyede gelişmediği görülmüştür. Tüm dönemler boyunca dergilerin genel eğiliminin eleştirel olduğu tespit edilmiştir. Ancak yeni medya teknolojileri paralelinde Türkiye tecrübesine dayalı özgün kavramların, teorilerin ve yöntemlerin geliştirilmediği görülmüştür. İncelenen bütün kategorilerde Kıta Avrupası başta olmak üzere AmerikamBirleşik Devletleri kökenli sosyoloji, siyaset bilimi ve psikoloji gibi farklı disiplinlerden ödünç alınmış bir araştırma karakteri hakimdir.

Anahtar Kelimeler:

Literatür, Türkiye akademyası, internet, yeni medya, akademik dergi

Past and Present of New Media Studies in Turkey: A Review of Academic Journals

This study aims to map the literature of new media studies in Turkey, which dates back to thirty years. In this context, it examines the refereed academic journals of the Communication Faculties of Istanbul University, Marmara University and Ankara University, which are among the oldest in Turkey. The articles published in these journals have been analyzed in the light of three indispensable criteria for any academic research, namely the key concepts, theoretical background and method. According tothe findings, media studies in Turkey can be divided into three phases as the early period, the developmental period and the late period, all of which exhibit significant similarities among themselves. During the early period when the internet had just appeared in Turkey, only a few key concepts were formulated without any recourse to theory or method. Although there was a partial increase in the number of key concepts in the second ten-year period, termed as the developmental period, the number of original research articles was still quite low. Almost all studies were based on the content analysis method. At the same time, an increase was observed in the number of various theoretical discussions borrowed from western literature. The late period was marked as the most fertile period due to the flourishing of new media studies in terms of both quantity and diversity of subjects. The discussion of concepts and the theoretical background in this stage stood out as more varied compared to previous periods. At the same time, the methodological diversity did not develop to the same extent. In general, the journals from all periods exhibited a critical approach. However, there was a lack of original concepts, theories and methods deriving from Turkey's particular experience. In all examined categories, one can observe the dominance of a research character borrowed from different disciplines such as sociology, political science and psychology originating from the United States and especially Continental Europe.

Keywords:

Literature, Turkish academia, internet, new media, academic journal,

PDF

___

Alev Aslan ve Betül Önay Doğan, “Çevrimiçi Şiddet: Bir Siber Zorbalık Alanı Olarak “Potinss” Örneği”, Marmara İletişim Dergisi , (27), 2017, s.95-119 .
Ali Özcan, “Yeni İletişim Teknolojileri, Yerel Gazetecilik ve Yerellik Algısı”, Marmara İletişim Dergisi, (26), 2016, s.17-36.
Anne-Kathrin Reuschel and Lorenz Hurni, “Mapping Literature: Visualisation of Spatial Uncertainty in Fiction”, The Cartographic Journal, 48:4, 2011, pp. 293-308,
Aynur Köse, Eylem Arslan, “Türkiye Spor Federasyonlarına Ait Web Sayfalarının Milliyetçi Göstergeler Açısından İncelenmesi ve Diğer Ülke Federasyonlarıyla Karşılaştırılması”, Marmara İletişim Dergisi , 13 (13), 2014, s. 95-116.
Ayşenur Akyazı, “Yeni iletişim ortamı olarak dijital katılımcı sözlüklerde nefret söylemi”, Marmara İletişim Dergisi , 0 (22), 2016, s. 183-193 .
Barbara Piatti, Hans Rudolf Bär, Anne-Kathrin Reuschel, Lorenz Hurni and William Cartwright , Mapping Literature: Towards a Geography of Fiction. In: Cartography and Art. Lecture Notes in Geoinformation and Cartography. Springer, 2009.
Barry Wellman, “Computer Networks As Social Networks”, Science Magazine, Vol. 293, 2001, pp. 2031-2034.
Bedir Erişti, "Çocuklarda Teknoloji Odaklı Görsel İletişim Ve Dinamik Bir Görsel İletişim Yolu Olarak Dijital Öyküleme", İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2017, s. 25-38.
Bülent Küçükerdoğan, “Multimedya Yayıncılığı Çağında Deneysel Hdtv Programı: Geleceğin Tv'si 201x”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1996, 0 (3), s. 119-122.
Celalettin Aktaş, “Çevrimiçi Ortamda Yayınlanan Türk Gazetelerinin Etkileşimin Farklı Boyutlarında Bulunan Özelliklerini Kullanma Düzeyleri Üzerinde Ampirik Bir Çalışma”, Marmara İletişim Dergisi , 14 (14) , s.7-20
Christine Hine, Virtual Ethnography. London: Sage, 2000.
David Bell, An Introduction to Cybercultures, Routledge, 2005.
David Post, “Governing Cyberspace”, The Wayne Law Review, 43: 1, 1996, pp. 155- 171.
Ebru Ural, “İnternet ve Halkla İlişkiler - Gregory R Sherwin, Emily N. AVILA Çevirisi”, Marmara İletişim Dergisi, 11(11), 2001, s.347.
Elizabeth H. Bassett and Kate O'Riordan, “Ethics of Internet research: Contesting the human subjects research model”, Ethics and Information Technology 4, 2002, pp. 233–247.
Emin Aydın, “Ağ Güvenliği” İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1997, 0 (6), s. 43-59.
Emin Aydın, “Bilgisayar Vizyon ve Görüntü İşleme”, Marmara İletişim Dergisi, 6(6), 2014, s.191-208.
Emin Aydın, “Bilişim Sistemlerinde Güvenlik, Güvenirlik Mahremiyet ve Bilişim Suçları”, Marmara İletişim Dergisi, 3(3), 1992, s.109-138.
Emin Aydın, “Bilişim Toplumu”, Marmara İletişim Dergisi, 4(4), 1993, s.57-86.
Emin Aydın, “Myths About Teaching Computer”, Marmara İletişim Dergisi. 3(3), 1993, s.123-140.
Emin Aydın, “Myths and Realities of On-Line Information Utulities and Its Networking”, Marmara İletişim Dergisi, 2(2), 1993, s.121-134.
Emin Aydın, “Sayısal Video Etkileşimi Teknolojisi ve Kişisel Bilgisayarlar”, Marmara İletişim Dergisi, 8(8), 1994, s.177-184.
Eran Fisher, Media and new capitalism in the digital age: the spirit of networks, Palgrave Macmillan, 2010.
Erdal Peker, “Siberbuzamda Alarm”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (7), 1998, s.113-118.
Erdem Yedekci, “Yeni Toplumsal Hareketler ve “Bir Araya Gelmenin Koreografisi” Bağlamında Video Aktivizm”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi ,30, 2018, s.55-74
Filiz Aydoğan, “Eleştirel Perspektiften Yeni Medya”, Marmara İletişim Dergisi , (15), 2009, s. 186-194.
Filiz Otay, “Bir Halkla İlişkiler Aracı Olarak Dünyayı Saran Web: Web Sitesi Geliştirirken Araştırma, Planlama ve Değerlendirmenin Ele Alınışı - Candace WHITE, Nirajna RAMAN Çevirisi”, Marmara İletişim Dergisi, 11 (11), 2001, s.373.
Hakan Alp, “Çingenelere Yönelik Nefret Söyleminin Ekşi Sözlük’te Yeniden Üretilmesi”, İlef, 2016, 3(2), s.143-172.
Hatice Turan, “Sosyal Medya’da Şiddet: Sağduyunun Yitiminde Başkalık ve Kendilik Deneyimleri”, Marmara İletişim Dergisi, (27) , 2017, s.121-133
Hediyetullah Aydeniz, “Editörden”, Marmara İletişim Dergisi, 2015, (24), 1, s.V-VII.
Hossein Kermani,. “Telegramming News: How have Telegram channels transformed journalism in Iran?”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi , (31), 2018, pp.168-187.
Howard Rheingold, The Virtual Community. Homesteading on Electronic Frontier, The MIT Press, 2000.
Hüseyin Köse, “İnternette "Açık" ve Demokratik Yayıncılık: "Sanal Ortam Günlükleri" ve Wiki'ler”, Marmara İletişim Dergisi, 13, 2008, s. 83-93.
Jale Balaban, “Bilgisayar Destekli Öğretimde Uygulama”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (8), 1998, s. 255-264.
James Brandon, Virtual Caliphate: Islamic Extremists & Their Websites, Civitas, 2008.
Jeffrey Fisher, “The Postmodern Paradiso: Dante, Cyberpunk, and the Technosophy of Cyberspace.” Internet Culture. Ed. David Porter. New York: Routledge, 1997, pp. 111-128.
Jeffrey Rosen, The Naked Crowd Reclaiming Security and Freedom in an Anxious Age, Random House Inc., 2004.
Jodi O’Brien, “Writing in the body: gender (re)production in online interaction”, Communities in Cyberspace, Ed. Marc A. Smith, Peter Kollock, Routledge, 2005, pp. 75-103.
John Perry, Barlow “A declaration of independence of cyberspace” 10.04.2022, https: //projects.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html
Jason Ohler, “Digital Citizenship Means Character Education For The Digital Age”, Education Digest: Essential Readings Condensed for Quick Review, 77(8), 2012, pp.14–17.
Karen Cerulo, “Reframing Sociological Concepts for Brave New a (Virtual?) World”, Sociological Inquiry, Vol. 67, No. 1, February, 1997, pp. 48-58
Karen Mossberger, Caroline J. Tolbert, and Ramona S. McNeal, Digital Citizenship: The Internet, Society, and Participation, The MIT Press, 2007.
Lincoln Dahlberg, “Democracy via cyberspace: Mapping the rhetorics and practices of three prominent camps”, New Media and Society, 3(2), 2001, pp.157–177
Mahmut Oktay, “Bilgisayar Destekli Gazeteciliğin Klasik Haber Anlayışında Yaratacağı Değişiklikler”, Marmara İletişim Dergisi, 5(5), 1994, s.59-78.
Manuel Castells, Ağ Toplumunun Yükselişi, 1. Cilt, Çev. Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
Manuel Castells, Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Cilt 2 Kimliğin Gücü, Çev. Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
Manuel Castells, İsyan ve Umut Ağları - İnternet Çağında Toplumsal Hareketler, Çev. Ebru Kılç, Koç Üniversitesi Yayınları, 2012
Mark Poster, “Cyberdemocracy: Internet and Public Sphere”, David Trend (ed.) Reading Digital Culture, Blackwell Publishing, 2001.
Mark Poster, “Databases as discourse, or electronic interpellations” The second media age, Cambridge: Polity Press. 1995, pp. 78-94
Murat Özgen, “İnternet Ve Türkiye'de İnternet Gazeteciliği”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2000, 0 (10), s.57-64.
Mustafa Cem Oğuz, “Şebekeleşmiş Otoriteryanizm ya da Otoriter Rejimlerin Siber Alanla İlişkisi: Rusya ve Çin Üzerine Bir Literatür İncelemesi”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (31), 2018, s.103-120 .
Necmi Emel Dilmen, “Yönetenler Açısından Türkiye'de İnternet Gazeteleri Ve Haber Portalları Üzerine Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (22), 2005, s.91-101.
Nick Fox and Chris Roberts, “The Sociology of a Virtual Community”, Sociological Review, 1999, pp. 663-671.
Nikolaos Misirlis and Maro Vlachopoulou, “Social media metrics and analytics in marketing – S3M: A mapping literature review”, International Journal of Information Management, Volume 38, Issue 1, February 2018, pp. 270-276.
Noam Cook. ‘Technological revolutions and the Gutenberg Myth’ in Internet Dreams. Cambridge, MA: MIT Press, 1997
Oğuz Kuş, “Dı̇jı̇tal Nefret Söylemı̇nı̇ Anlamak: Surı̇yelı̇ Mültecı̇ Krı̇zı̇ Örnek Olayı Bağlamında Bbc World Servıce Facebook Sayfasına Gelen Yorumların Metı̇n Madencı̇lı̇ğı̇ Teknı̇ğı̇ İle Analı̇zı̇”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2016, (51) , 97-121 .
Oya Tokgöz, “Türkiye’de İletişim Eğitimi: Elli Yıllık Bir Geçmişin Değerlendirilmesi Kültür ve İletişim Dergisi, 6(1), 2003, s. 9-32.
Özlem Erkmen, Canan Arslan, Burcu Gümüş, İlknur Doğu Öztürk, “Türkiye’de Ekoloji Hareketlerinin Sınırlı Sosyal Medya Kullanımı: Ekoloji Birliği Twitter Ağı Analizi Örneği”, Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences , (56) , 2019, s.31-66
Paolo Gerbaudo, Twitler ve Sokaklar, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, 2014.
Robert Sprague, “From Taylorism to the omnipticon: expanding employee surveillance beyond the workplace”, Journal of Computer & Information Law, 25 (1), 2007, pp.1-35.
Shawn Wilbur, “An Archaeology of Cyberspaces: Virtuality, Community, Identity”, Internet Culture, Ed. David Porter, New York, Routledge, 1997, pp. 5 – 22.
Sherry Turkle, Life on the Screen: Identity in the Age of the Internet, Phoenix, 1997. Sinem Yeygel, Ayşen Temel Eğinli, “Çocukların Yeni Oyuncağı: İnternet (Çocukların İnternet Kullanımına İlişkin Bir Araştırma)”, Marmara İletişim Dergisi , (15), 2009, s. 159-183.
Steve Jones, (der.) Doing Internet Research: Critical lssues and Methods for Examining the Net. London:Sage, 1999.
Suat Gezgin, “Multimedya”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi,1997, 0 (5), s. 5-22.
Şengül Özerkan, “Bilgisayar ve İletişim”, Marmara İletişim Dergisi, 3(3), 1993, s.151-160.
Nilüfer Timisi, “Sanallığın Gerçekliği: İnternetin Kimlik ve Topluluk Alanlarına Girişi”, İnternet, Toplum, Kültür, Ed. Mutlu Binark, Barış Kılıçbay, Ankara: Epos Yayınları, 2005, s. 89-105.
Yasemin İnceoğlu, “Bilgisayar ve İnsan Yaşamı Üzerine Bazı Etkileri”, Marmara İletişim Dergisi, 3(3), 1993, s.141-150.
Zekiye Tamer Gencer, “Norman Ve Skınner’ın E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Kültürel Uyarlaması İçin Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (52), 2017, s. 131-145 .
Zerrin Ayvaz, “Unıx Ve Wındows Nt İşletim Sistemlerine Genel Bakış”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 0 (9), 1999, s.391-402.
Zeynep Zelal Kızılkaya, “Sosyal Medya Kullanıcılarının Metalaşması: YouTuberlar Üzerine Bir İnceleme”, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi , (35), 2020, pp. 63-91 .
Zizi Papacharissi, “The Virtual Sphere: The Internet as a Public Sphere”, New Media & Society, 4 (1), 2002, pp. 9-27.
Zygmunt Bauman, David Lyon, Akışkan Gözetim, Çev. Elçin Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.