Türkiye’de Yapılmış Medya ve İletişim Çalışmaları Doktora Tezlerinde Teknoloji ve İnsan İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Bu çalışma Türkiye’de medya ve iletişim çalışmalarının müstakil bir alan olarak daha belirgin hale geldiği son yarım yüzyılda yapılmış doktora tezlerinde iletişim teknolojileri ve insan ilişkisinin nasıl kurulduğuna odaklanmaktadır. Bu anlamda YÖK veri tabanında ‘iletişim teknolojileri, yeni iletişim teknolojileri, medya ve iletişim’ anahtar kelimeleri etrafında yapılan arama sonucunda ulaşılan tezlerde genelde teknoloji, özelde iletişim teknolojileri ve insan ilişkisinin ele alınma biçimi araştırılmaktadır. Makalede farklı tarih, üniversite ve ana bilim dallarında yürütülmüş yirmi iki doktora tezinin ‘konu, amaç, kapsam ve yöntem’ başlıkları etrafında iletişim teknolojileri ve insan ilişkisinin ele alınma biçimlerine odaklanılarak Türkiye’de yürütülen medya ve iletişim çalışmalarına ilişkin bir değerlendirme yapılmaktadır. Nicel-nitel içerik analizi tekniği ile elde edilen bulgular sonucunda tezlerin hemen hepsinde iletişim teknolojileri ve insan ilişkilerinin farklı biçimlerde ele alındığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte değerlendirilen tezlerde insanın varoluşsal konumunun az sayıda tezde tartışılmaya açıldığı, buna karşılık yeni iletişim teknolojilerine ilişkin daha çok farklı kavram, kurum, sektör, süreç gibi alanlarda değişim ve etki boyutlarının çalışıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Medya ve iletişim, iletişim çalışmaları, iletişim teknolojileri, teknoloji, insan

An Evaluation on Relations Between Technology and Humans in Media and Communication Studies Dissertations in Turkey

This study focuses on the establishment of relations between communication technologies and humans in doctoral dissertations conducted in the last fifty years, when media and communication studies have become prominent as an independent field in Turkey. In this sense, it seeks to reveal the way in which technology in general and the relations between communication technologies and humans in particular have been tackled in doctoral dissertations. The dissertations have been identified through a keyword search in the YÖK database including "communication technologies,” “new communication technologies,” and “media and communication". This article provides a general evaluation of media and communication studies conducted in Turkey by focusing on the way in which twenty-two doctoral dissertations, completed in different universities and departments in different time intervals, have approached the relationship between communication technologies and humans on the basis of subject, purpose, scope and method. The data obtained through qualitative-quantitative content analysis method reveals that they have each handled the question in different ways. At the same time, this article has concluded that only a few studies have focused on the existential status of humans, while there has been more focus on change and impact in various areas of new communication technologies such as different concepts, institutions, sectors and processes.

Keywords:

Media and Communication, Communication Studies, Communication Technologies, Technology, Human,

PDF

___

Adaklı, Gülseren (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi, Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri, Ankara: Ütopya.
Anık, C. a. (2003) Bilgi Fabrikaları ve Müşteriler, Ankara, Altınküre Yay. b. (2020) Dijital Medyanın Ekonomi Politiği, Ed. Cengiz Anık, Ankara, Nobel Yay.
Arslantunalı, M. (2019) Teknopolis; Akıllı Makineler, Dağınık Zihinler, İstanbul, İletişim Yay.
Babacan, M. E. (2020), ‘COVID-19 Sonrası Teknoloji ve İnsanın Durumu’, ‘Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği’ İçinde, Editöeler; Muzaffer Şeker, Ali Özer, Cem Korkut, TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) Yay. s. 591-607
Barnett, S. J. (2017) Aydınlanma ve Din, Çev. Halime Emektar, İstanbul, Hece Yay.
Baron, S. W. (2007) Modern Milliyetçilik ve Din, Çev. Mehmet Özay, İstanbul, Açılım Kitap.
Başaran, F. (2015) İletişim ve Emperyalizm; Türkiye'de Telekomünikasyonun Ekonomi-Politiği, İstanbul, Ütopya Yay.
Berman, M. (2004) Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, Çev. Ümit Altuğ, Ümit Peker, İstanbul İletişim Yay.
Bostrom, N. (2019) Süper Zeka: Yapay Zeka Uygulamaları, Tehlikeler ve Stratejiler, İstanbul, Koç Üniversitesi Yay.
Çağıl, A. (2027) Sosyal Medya ve Dijital Pazarlama, İstanbul, Dikeyeksen Yay.
Çakır, M. (2014) Görsel Kültür ve Küresel Kitle Kültürü, İstanbul, Ütopya Yay.
Dağ, A. (2020) İnsansız Dünya Tranhümanizm, İstanbul, Ketebe Yay.
Dağdelen, C. (2021) Post Hüman: Transhümanizm Hareketinden Posthümanizm’e, İstanbul, Tılsım Yay.
Düzdağ, E. (2010) Üstad Ali Ulvi Kurucu- Hatıralar, İstanbul, Med Kitap.
Drengson, A. R. (2020) Dört Teknoloji Felsefesi, Çev. Mehmet Önal, Uluslararası Beytülhikme Felsefe Dergisi, 10 (1), s. 331-354, Doi: 10.18491/beytulhikme.1532
Ertugay, F. (2021) Türk Modernleşmesi- Nesneler ve Semboller, Konya, Çizgi Kitabevi,
Ertunç, A. C. (2000) Cumhuriyetin Tarihi, İstanbul, Pınar Yay.
Frankl, G. (2003) Batı Uygarlığı, Çev. Yusuf Kaplan, İstanbul, Açılım Kitap
Gilson, R. (2005) Ortaçağ Felsefesinin Ruhu, Çev. Şamil Öcal, İstanbul, Açılım Kitap.
Göka, E. (2017) İnternet ve Psikolojimiz, İstanbul, Kapı Yayınları
Guenon, R. (2016) Modern Dünyanın Bunalımı, Çev. Mahmut Kanık, İstanbul, İnsan Yay.
Güngör, N. (2010) Cumhuriyet Döneminde İletişim; Kurumlar, Politikalar, Ankara, Siyasal Kitabevi
Güz, N. (2006) ‘Cumhuriyet Döneminde İletişim’, Cumhuriyetin 80.Yılı Sempozyumu Bildirileri, Gazi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayına Haz. Hale Şıvgın, Ankara, Gazi Üniversitesi Yayını,
Habermas, J. (2010) Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, İstanbul, İletişim Yay.
Han, B. C. (2020) Psikopolitika, Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri, Çev. Haluk Barışcan, İstanbul, Metis Yay.
Haraway, D. (2010) Başka Yer, Çev. Güçsal Pusar, İstanbuk, Metis Yay.
Hazard, P. (1999) Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, Çev. Erol Güngör, İstanbul, Ötüken Yay.
Horkheimer, M. ve Adorno, T. W. (1995) Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Oğuz Özügül, İstanbul, Kabalcı Yay.
Hülür, H. Ve Yaşın, C. (2016) Yeni Medya; Kullanıcının Yükselişi, Ankara, Ütopya Yay.
Kejanlıoğlu, D. B. (2004), Türkiye’de Medyanın Dönüşümü, Ankara: İmge.
Kurzweil, R. (2016) İnsanlık 2.0; Tekilliğe Doğru Biyolojisini Aşan İnsan, İstanbul, Alfa Yay.
McLuhan, M. (2014) Gutenberg Galaksisi; Tipografik İnsanin Oluşumu, Çev. Gül Ç. Güven, İstanbul, YKY
Morva, O. (2013) Chicago Okulu, İstanbul, Doruk Yay.
Mumford, L. (2017) Teknik ve Uygarlık, Çev: Emre Can Ercan, İstanbul, Açılım Kitap
Nietzche, F. (2015) Putların Alacakaranlığında, Çev. Yusuf Kaplan, İstanbul, Külliyat Yay.
Oskay, Ü. (2000) Kitle Haberleşme Teorilerine Giriş, İstanbul, Der Yay.
Özçetin, B. (2018) Kitle İletişim Kuramları; Kavramlar, Okullar, Modeller, İstanbul, İletişim Yay.
Öztürk, S. (2011) Türkiye’de İletişim Sosyolojisinin Kaynakları, Ankara, Siyasal Kitabevi
Şentürk, R. (2017) İletişim ve Televizyon Teorileri, İstanbul, Küre Yay.
Timisi, N. (2016) Dijital: Kavramlar, Olanaklar, Deneyimler, İstanbul, Kalkedon Yay.
Topçu, N. (2013) Yarınki Türkiye, İstanbul, Dergah Yay.
Tokgöz, O. (1982) Televizyon Reklamlarının Anne-Çocuk İlişkisine Etkisi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay.
Toprak, A. ve Diğerleri (2009) Toplumsal Paylaşım Ağı; Facebook, Görülüyorum Öyleyse Varım, İstanbul, Kalkedon Yay.
Yaylagül, L. (2006) Kitle İletişim Kuramları; Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, İstanbul, Dipnot Yay.
Zijderveld, A. C. (1985) Soyut Toplum, Çev. Cevdet Cerit, İstanbul, Pınar Yay.