Bulgaristan'daki Osmanlı Yazılı Kültürünü İnceleyen Bulgar Tarihyazımı

Makale Osmanlı kültür tarihi, bilhassa Osmanlı yazılı kültürü sahasındaki Bulgarca çalışmalar hakkında genel bir eleştiri ve tahlil ortaya koymaktadır. Yazar, Bulgar tarihyazımının gelişiminde üç ana dönemin varlığını belirtir: 1) 1877-78 yıllarındaki Osmanlı-Rus Savaşı ile komünist rejimin başladığı 1940'ların sonu arasında, milliyetçi yaklaşımının hâkim olduğu dönem; 2) 1940'ların sonu ile 1980'lerin sonu arasında, milliyetçi yaklaşımın ideolojik olanla iç içe geçtiği komünist rejim; 3) İdeolojik zincirlerin kırıldığı, milliyetçi yaklaşımın terk edildiği 1990'ların başından günümüze kadar gelen dönem. Yazar, Bulgar akademisyenlerdeki iki eğilime vurgu yapmaktadır: Bir yandan yerel Osmanlı, Müslüman kültürü, Osmanlı'nın önemli merkezlerinde gelişen, yerel düzeyde birçok alt-varyanta sahip yüksek emperyal kültürün Balkanlar'a özgü (periferik) bir versiyonu olarak ele alma; diğer yandan da ele alınan araştırma konusunu (mesela, taşradaki Osmanlı kütüphaneleri ile sağlam kalan koleksiyonları), Osmanlı ilahiyat okulları (medrese) ve müfredatları gibi farklı Osmanlı kültürel, toplumsal kurumlarıyla olan ilgi ve uyumlarını yadsıyarak, belirli bir alanla sınırlama. Bu yaklaşımlar yerel özelliklerin fazla abartılmasına veya yüksek ve aşağı denilen kültürler arasındaki ilişkinin yanlış anlaşılmasına yol açmaktadır. Yazar sonuç olarak, Bulgaristan'da Osmanlı yazılı kültürü sahasında yapılan eski ve yeni Bulgarca araştırmaların Bulgaristan'daki Osmanlı, Müslüman kültürünün daha iyi anlaşılmasına katkı yaptığını söylemektedir.

-

-
Keywords:

-,

___

  • Ardenski, Vladimir, “Roliata na medresetata v pomohamedanchvaneto [Medreselerin Müslümanlaştırma Sürecindeki Rolü]”, Rodopi, 1971, sy. 11, s. 10-14; sy. 12, s. 24-27; 1972, sy. 1, s. 24-26.
  • Bakardjieva, Teodora, “Rusenskoto islahhane: chast ot obrazovatelnata reforma v Osmanskata imperia [Rusçuk Islahhanesi: Osmanlı İmparatorluğu Eğitim Reformunun Bir Faslı]”, Studia balcanica, c. 23, 2001, s. 325-338.
  • Bibina, Yordanka Istoria na turskata literatura, T. 1. Ot zarajdaneto i do Tanzimata (Türk Edebiyat Tarihi, c. 1. Başlangıçtan Tanzimat Dönemi’ne), Sofya: BAN, 2000, 252 s.
  • Dimitrov, Strashimir, “Ottoman Studies in Bulgaria after the Second World War”, Études balkaniques, 2000, sy. 1, s. 29-58.
  • Daruish, Adnan, Opis na arabskite rakopisi v Narodnata biblioteka “Kiril i Metodiy”, Sofia. �. 2 (Filologicheski nauki) (Metodi Kril Üniversitesi Ulusal Kütüphanesi’ndeki Arapça Elyazmaları Envanteri, Sofya, c. 2 (Filolojik Bilimler)), Şam, 1974.
  • Dobreva, Margarita, “Kam istoriata na miusiulmanskite uchilishta v Dobrudja (1869– 1877) [Dobruca’daki Müslüman Okullarının Tarihine Doğru (1869-1877)]”, İstanbul: IRCICA, 2002, s. 163–188.
  • Dobreva, Margarita, “Reformite v uchebnata programa na miusiulmanskite nachalni uchilishta (mektebi) ot 50-te i 70-te godini na XIX vek spored izvori za Severna Balgaria”, Istoriata i knigite kato priatesltvo. Sbornik v pamet na Mitko Lachev, Nadia Danova, Svetlana Ivanova, ve Hristo Temelski (ed.), Sofya: Gutenberg, 2007, s. 379-410.
  • Dobreva, Margarita, “Osmanski obshtoobrazovatelni instituttsii v Dunavskia vilaet [Tuna Eyaletindeki Osmanlı Halk Eğitim Kurumları]”, Yayınlanmamış Doktora tezi, Sofya: Institute of Balkan Studies at the Bulgarian Academy of Sciences, 2008.
  • Gradeva, Rossitsa ve Ivanova, Svetlana, “Vavedenie. Izlsedvane na istoriata i savre- mennoto sastoyanie na miusiulmanskata kultura po balgarskite zemi – naroden i visok plast [Giriş. Bulgar Topraklarındaki Müslüman Avam ve Havas Kültürünün Tarihi ve Günümüzdeki Durumu Üzerine Çalışma]”, Miusiulmanskata kultura po balgarskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva ve Svetlana Ivanova (ed.), Sofya: IMIR, 1998, s. 9-55.
  • Ivanova, Zorka, “Za izdaniata na Ibrahim Miuteferrika i Vidinskata vakafska biblioteka [İbrahim Müteferrika’nın Yayınları ve Vidin Vakıf Kütüphanesi Üzerine]”, Istoriata i knigite kato priatesltvo. Sbornik v pamet na Mitko Lachev, Nadia Danova, Svetlana Ivanova, Hristo Temelski (ed.), Sofya: Gutenberg, 2007, s. 229-248.
  • Ivanova, Zorka ve Stoilova, Anka, “Sbirka ot arabografichni knigi v s. Chepintsi, Smoliansko [Bulgaristan’da Bulunan Arap Harfli Bir Kitap Koleksiyonu]”, Balgarski folklor, 1996, sy. 3-4, s. 84-92.
  • Ivanova, Zorka ve Stoilova, Anka, “Za dve novi sbirki ot arabografichni knigi, zapazeni v Balgaria [Bulgaristan’daki İki Yeni Arap Harfli Kitap Koleksiyonu Üzerine]”, Miusiulmanskata kultura po balgarskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva ve Svetlana Ivanova (ed.), Sofya: IMIR, 1998, s. 380-399.
  • Ivanova, Zorka ve Stoilova, Anka, “Arabografichni knigi, sahrianavani v s. Elhovets, Smolianska oblast [Smolyan Bölgesindeki Elhovets Köyünde Bulunan Arap Harfli Kitaplar]”, Isliam i kultura. Izsledvania, Galina Lozanova ve Lyubomir Mikov, Sofya: IMIR, 1999, s. 175-196.
  • Ivanova, Zorka, “Bulgaristan’da Vakıf Kütüphaneleri Tarihinden XVIII-XIX Yüzyıllarda Küstendil Vakıf Kütüphaneleri”, Bilginin Serüveni: Dünü, Bugünü ve Yarını... Türk Kütüphaneciler Derneği’nin Kuruluşunun 50. Yılı Uluslararası Sempozyum Bildirileri, 17-21 Kasım 1999, Ankara, 1999, s. 74-89.
  • Ivanova, Zorka, “Köstendil Kütüphanesi”, Ümit Kültür ve Eğitim Dergisi, sy. 28, 1999, s. 18-20.
  • Ivanova, Zorka, “Köstendil Kütüphanesi”, Kaynak, c. 4, 2003, sy. 17, s. 10-11.
  • Kenderova, Stoyanka, “Balgarskite selishta v istoricheskoto sachinenie na al-Karamani “Izvestia za darjavite i predania za drevnite” spored prepisite, pazeni v Narodnata biblioteka “Kiril i Metodiy” v Sofia [Sofya Metodi Kril Ulusal Kütüphanesindeki Nüshalara g�re el-Karamanî’nin Devletler Hakkında Havadisler ve Eski İnsanlar Üzerine Efsaneler adlı Tarihî Eserindeki Eski Bulgar Yerleşimleri]”, Izvestia na NBKM, c. XVI (XXII), 1981, s. 761-769.
  • Kenderova, Stoyanka, “Tsenen iztochen rakopis za zdravosloven jivot [Sağlıklı Bir Yaşam Hakkında Kıymetli Bir Doğulu Elyazması]”, Bibliotekar, 1991, sy. 1, s. 34-38.
  • Kenderova, Stoyanka, “Bulgaria”, World Survey of Islamic Manuscripts, v. 1, Geoffrey Roper (ed.), Londra: al-Furqan Islamic Heritage Foundation, 1992, s. 121-142.
  • Kenderova, Stoyanka Catalogue of Arabic Manuscripts in SS Cyril and Methodius National Library, Sofia, Bulgaria. Hadith Sciences, M. I. Waly (ed.). Londra, 1995.
  • Kenderova, Stoyanka, “A propos des donateurs de livres à la Bibliothèque d’Osman Pazvantoğlu à Vidin”, Sociétes et cultures musulmanes d’hier et d’aujourd’hui. Les Chantiers de la recherche. Strasbourg, 30 juin – 3 juillet 1994. Actes de la IXe réunion des chercheurs sur la monde arabe et musulman, Meropi Anastassiadou (ed.), Paris: Université des Sciences Humaines de Strasbourg & Centre National de la Recherche Scientifique, 1996, s. 182-185.
  • Kenderova, Stoyanka, “Iztochni rakopisi, sahrianavani v Narodnata biblioteka “Sv. sv. Kiril i Metodiy”, kato izvor za istoriata na Balkanite [Balkanlar’ın Tarihine Kaynak Olarak Kril Metodi Ulusal Kütüphanesi’nde Bulunan Doğu Dillerindeki Elyazmaları]”, Izvestia na NBKM, c. XXII (XXVIII), 1996, s. 230-237.
  • Kenderova, Stoyanka, “La littérature arabe représentée dans les bibliothèques de waqf en Bulgarie au XIXe siècle”, Across the Mediterranean Frontiers. Trade, Politics and Religion, 650-1450. Selected Proceedings of the International Medieval Congress. University of Leeds, 10-13 July 1995, 8-11 July 1996, D. A. Agius & I. R. Netton (ed.), Turnhout: Brepols, 1997, s. 395-409.
  • Kenderova, Stoyanka, “Hadisnata literatura v Balgaria prez XVII-XIX vek [17.-19. Yüzyıllarda Bulgaristan’da Hadis Literatürü]”, Miusiulmanskata kultura po bal- garskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva ve Svetlana Ivanova (ed.), Sofya: IMIR, 1998, s. 353-379.
  • Kenderova, Stoyanka, “Persiyskata rakopisna kniga v obshtestvenite biblioteki i chast- nite sbirki v Balgaria prez XVIII-XIX v. [18.-19. Yüzyıllarda Bulgaristan’daki Halk Kütüphaneleri ile Özel Koleksiyonlarda Bulunan Farsça Elyazmaları]”, Isliam i kultura. Izsledvania, Galina Lozanova ve Lyubomir Mikov, Sofya: IMIR, 1999, s. 127-150.
  • Kenderova, Stoyanka, “Les lecteurs de Samokov au XIXe siècle”, Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée, sy. 87-88, 1999, s. 61-75.
  • Kenderova, Stoyanka], Bibliothèques et livres musulmans dans les territoires balkani- ques de l’Empire otoman. Le cas de Samakov (XVIIIe – première moitié du XIXe siècle). Thèse préparée en vue de doctorat en “Histoire et civilisations de l’Europe” présentée par Stoyanka Kenderova, dirigée par Paul Dumont, Strazburg: Universite Marc Bloch, 2000 [2002].
  • Kenderova, Stoyanka, “Traditions et innovations dans le catalogage des livres des bibliothèques de waqf en Bulgarie”, Studia in Honorem Professoris Verae Mutafčieva, Sofya: Amicitia, 2001, s. 147-174.
  • Kenderova, Stoyanka, “Za interesa kam knigata u edno tursko semeistvo [Bir Türk Ailesinin Kitap Merakı Üzerine]”, Studia balcanica, c. 23, 2001, s. 311-324.
  • Kenderova, Stoyanka, “Ahmed el-Keshfi efendi ot Samokov – edin mesten tvorets i daritel ot kraya na XVII – parvata polovina na XVIII vek [Samokovlu Ahmed el-Keşfî Efendi –Yerel Bir Yazar ve Bağışcı– 17. Yüzyılın Sonu-18. Yüzyılın İlk Yarısı]”, Istoria na miusiulmanskata kultura po balgarskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva (ed.). Sofya: IMIR, 2001, s. 72-99.
  • Kenderova, Stoyanka, Knigi, biblioteki i chitatelski interesi sred samokovskite miusiul- mani (XVIII-XIX vek (Samokovlu Müslümanların Dünyasında Kitaplar, Kütüphaneler ve Okur İlgileri (18.-19. Yüzyıllar)), Sofya: NBKM, 2002, 352 s.
  • Kenderova, Stoyanka, “De la bibliothèque privée à la bibliothèque publique – les ins- criptions de la donation du livre à titre de waqf”, Studies in Arabic and Islam. Proceedings of the 19th Congress, Union Européenne des Arabisants et Islamisants, Halle 1998, S. Leder, H. Kilpatrick, B. Martel-Thoumian, H. Schönig (ed.), Leuven-Paris-Sterling, VA: Uitgeverij Peeters, 2002, s. 71-80.
  • Kenderova, Stoyanka, “Golemite obshtestveni (vakafski) biblioteki po balgarskite zemi v svetlinata na novoizdireni izvori [Yeni Kaynakların Işığında Bulgar Topraklarındaki Büyük Halk (Vakıf) Kütüphaneleri]”, Istoriata na knigata – nachin na jivot. Sbornik v chest na prof. d.f.n Ani Gergova, Krassimira Daskalova (ed.), Sofya: LIK, 2002, s. 115-151.
  • Kenderova, Stoyanka, “Daritelite na knigi za bibliotekata na familia Pazvantoglu vav Vidin [Vidin’deki Pazvantoğlu Aile Kütüphanesine Kitap Bağışlayanlar]”, Biblioteka, sy. 1, 2008, s. 17-30.
  • Kenderova, Stoyanka, “Za tsenata na arabopismenata kniga vav Vidin prez XVIII v. [18. Yüzyılda Vidin’deki Arap Harfli Eserlerin Değeri Üzerine]”, Patiat kam knigite i informatsiata. Iubileen sbornik, posveten na 65-godishninata na Tatiana Ianakieva, Sofya, 2009, s. 70-93.
  • Lachev, Mitko ve Dobreva, Margarita, “Uchebnoto delo v grad Lom i Lomsko prez 1874/1875 uchebna godina (Spored neizvesten osmanski dokument) [(Yeni Bulunan Bir Osmanlı Belgesine G�re) 1874�1875 Öğretim Yılında Lom Şehri ve Civarında Eğitim]”, Studia in Honorem Professoris Verae Mutafčieva, Evgeni Radushev, Zara Kostova, ve Valeri Stoyanov (ed.), Sofya: Amicitia, 2001, s. 259-270.
  • Mihaylova-Mravkarova, Maria, “Dokumenti za prosvetnoto delo prez ХІХ vek v Osmanskata imperia, sahrianavani v Orientalskia otdel na NB “Kiril i Metodiy” [Metodi Kril Ulusal Kütüphanesi Şark B�lümü’nde Bulunan 19. Yüzyıl Osmanlı Eğitim Faaliyetleriyle İlgili Belgeler]”, Izvestia na NBKM, c. VII (XIII), 1967, s. 306-351.
  • Mihaylova-Mravkarova, Maria, “Tursko-balgarski rechnik ot 1827 g. [1827’den Kalma Türkçe-Bulgarca Bir S�zlük]”, Izvestia na NBKM, c. XIV (XX), 1976, s. 371- 376.
  • Parveva, Stefka, “Predstaviteli na miusiulmanskata religiozna institutsia v grada po bal- garskite zemi prez XVII v. (17. Yüzyıl Bulgar Topraklarındaki Şehirde Müslüman Dinî Kurumun Temsilcileri)”, Miusiulmanskata kultura po balgars- kite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva ve Svetlana Ivanova (ed.), Sofya: IMIR, 1998, s. 127-211.
  • Pavlova, Antoaneta, “Istoria na turskite uchilishta v Balgaria (1878-1959) [Bulgaristan’daki Türk Okullarının Tarihi (1878-1959)]”, Magistar М, 1992, sy. 1, s. 35-62.
  • Petkova-Bojanova, Ganka, Opis na arabskite rakopisi (NBKM). �. 1. Koran (Arapça Elyazmalar Envanteri (Metodi Kril Üniversitesi Ulusal Kütüphanesi). c. 1. Kur’an), Sofya: NBKM, 1977.
  • Pletniov, Georgi, “Saprotivata na balgarskia narod protiv osmaniziraneto na rodnite uchilishta v Dunavskia vilaet [Tuna Eyaletindeki Yerel Okulların Osmanlılaştırılmasına Karşı Bulgar Halkının Direnişi]”, Trudove na VTU, c. XII, sy. 3, 1976, s. 105-165.
  • Raduşev, Evgeni, “Bulgaristan’da Tarih Araştırmaları ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Tarihi (Yeni Bir Yaklaşıma Doğru)”, Balkanlar’da Kültürel Etkileşim ve Türk Mimaisi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri (17-19 Mayıs 2000, Şumnu- Bulgaristan), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 2001, c. 2, s. 589-594.
  • Sabev, Orlin, “Sotsialniat status na osmanskia miuderis v Rumelia, XV-XVIII vek [15.- 17. Yüzyılda Rumeli’deki Osmanlı Müderrislerinin Sosyal Konumu]”, Miusiulmanskata kultura po balgarskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva ve Svetlana Ivanova (ed.), Sofya: IMIR, 1998, s. 244-282.
  • Sabev, Orlin, “Ottoman Waqf and Muslim Education in Rumeli: Theory, Tradition, Practice”, Études balkaniques, 1998, sy. 3-4, s. 130-145.
  • Sabev, Orlin, “Ottoman Medreses in Rusçuk-Rousse”, Mélanges Prof. Machiel Kiel, Abdeljelil Temimi (ed.), Zaghouan: Temimi Foundation, 1999, s. 507-528.
  • Sabev, Orlin, “Osmanskite medreseta v Ruse [Rusçuk’taki Osmanlı Medreseleri]”, Izvestia na Istoricheski muzey - Ruse, sy. 6, 2000, s. 25-39.
  • Sabev, Orlin, “Osmanskite medreseta v balgarskite zemi, kraya na XIV-XVII vek (v konteksta na konfesionalnite promeni) [(Din Değiştirme Bağlamında) 14. Yüzyıl Sonu ile 17. Yüzyıl Arasında Bulgar Topraklarındaki Osmanlı Medresleri]”, Studia balcanica, c. 23, 2001, s. 227-249.
  • Sabev, Orlin, “Rodat Mihaloglu i miusiulmanskoto obrazovanie v balgarskite zemi naOsmanskata imperia [Mihaloğlu Ailesi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Bulgar Topraklarında Müslüman Eğitimi]”, Istoria na miusiulmanskata kultura po bal- garskite zemi. Izsledvania, Rossitsa Gradeva (ed.). Sofya: IMIR, 2001, s. 136- 166.
  • Sabev, Orlin, Osmanski uchilishta v balgarskite zemi XV-XVIII vek (15.-18. Yüzyıllarda Bulgar Topraklarındaki Osmanlı Okulları), Sofya: Liubomadrie-Chronia, 2001, 304 s.
  • Sabev, Orlin, “Knigata v ejednevieto na miusiulmanite v Ruse (1695-1786) [Rusçuk Müslümanlarının Günlük Hayatında Kitap (1695-1786)]”, Almanah za istoriata na Ruse, sy. IV, 2002, s. 380-394.
  • Sabev, Orlin, “Bulgaristanda Osmanlı Medreseleri”, Türkler, Kemal Çiçek (ed.), Ankara: Yeni Türkiye, 2002, c. 11, s. 463-472.
  • Sabev, Orlin, “Novi arhivni danni za osmanski biblioteki v balgarskite zemi [Bulgar Topraklarındaki Osmanlı Kütüphaneleri Hakkında Yeni Arşiv Bilgileri]”, İstanbul: IRCICA, 2002, s. 223-239.
  • Sabev, Orlin “Osmanki obshtestveni biblioteki v Sofia (Novi arhivni svedenia ot XVIII – XIX vek) [Sofya’daki Osmanlı Halk Kütüphaneleri (18.-19. Yüzyıllardan Kalma Yeni Arşiv Bilgileri)]”, Istorichesko badeshte, 2002, sy. 1-2, s. 191-207.
  • Sabev, Orlin, “Rodat Mihaloglu i miusiulmanskata kultura v Pleven prez XV-XIX vek [Mihaloğlu Ailesi ve 15.-19. Yüzyıllarda Plevne’de Müslüman Kültürü]”, 730 godini grad Pleven i miastoto mu v nacionalnata istoria i kultura. Dokladi i saobshtenia ot nauchna sesia, provedena na 9 dekemvri 2000 g. v Pleven, Mihail Grancharov (ed.), Plevne: Regional History Museum, 2002, s. 140-152.
  • Sabev, Orlin, “Stari balgarski rakopisi i osmanski biblioteki v Tarnovo [Tırnova’daki Eski Bulgarca Elyazmaları ve Osmanlı Kütüphaneleri]”, Traditsii i priemstve- nost v Balgaria i na Balkanite prez srednite vekove. Izsledvania i materiali ot mejdunarodnata nauchna konferentsia v chest na 60-godishninata na prof. din Iordan Andreev, 14-15 mai 1999 g. V. Tarnovo, Veliko Tırnovo: SS Cyrill and Methodius University Press, 2003, s. 622-639.
  • Sabev, Orlin, “Dokumenti ot nachaloto na XIX vek za miusiulmanskia kultovo- obrazovatelen kompleks Teketo “Hafiz baba” do s. Vrani kon (Kara ohadlar, Kara atlar) [Vrani kon (Kara Ohadlar, Kara Atlar) K�yü Yakınlarındaki Hafız Baba Tekkesi Hakkında 19. Yüzyılın Başlarına Ait Belgeler]”, Grad Omurtag i Omurtagskiat kray. Istoria i kultura, c. 2, Veliko Tırnovo: Historical Museum Omurtag, 2003, s. 375-399.
  • Sabev, Orlin, “Private Book Collections in Ottoman Sofia, 1671-1833 (Preliminary notes)”, Études balkaniques, 2003, sy. 1, s. 34-82.
  • Sabev, Orlin, Parvoto osmansko pateshestvie v sveta na pechatnata kniga (1726-1746). Nov pogled (Matbu Kitap Dünyasına Yapılan İlk Osmanlı Seyahati (1726- 1746). Yeniden Değerlendirme), Sofya: Avangard-Prima, 2004, 402 s.
  • Sabev, Orlin, İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni (1726-1746). Yeniden Değerlendirme, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2006, 470 s.
  • Sabev, Orlin, “Bir Hayrat ve Nostalji Eseri: Şumnu’daki Tombul Cami Külliyesi ve Banisi Şerif Halil Paşa’nın Vakfettiği Kitap Kataloğu”, Enjeux politiques, économiques et militaires en mer Noire (XIVe-XXIe siècles), études à la mémoire de Mihail Guboglu, Faruk Bilici, Ionel C�ndea, ve Anca Popescu (ed.), Braila: Musée de Braïla-Editions Istros, 2007, s. 557-583.
  • Sabev, Orlin, “Miusiulmanskoto bogoslovsko uchilishte (medrese) i bibliotekata pri Tombul Djamia v Shumen: uchebna programa i literatura (1744 g..) [Şumnu’daki Müslüman İlahiyat Okulu (Medrese) ile Tombul Cami Kütüphanesi: Müfredat ve Edebiyat (1744)]”, Istoriata i knigite kato priatesltvo. Sbornik v pamet na Mitko Lachev, Nadia Danova, Svetlana Ivanova, ve Hristo Temelski (ed.), Sofya: Gutenberg, 2007, s. 249-272.
  • Sabev, Orlin, “S razum i viara: sadarjanie i razvitie na uchebnata programa v osmanski- te medreseta [Ratio ve Credo ile: Osmanlı Medrese Müfredatının Muhteviyatı ve Gelişimi ]”, Godishnik na Visshia isliamski institut, sy. 1, 2009, s. 193-212.
  • Sayyar, Jamshid, Opis na persiyskite rakopisi v Narodnata biblioteka “Kiril i Metodiy” (Metodi Kril Üniversitesi Ulusal Kütüphanesi’ndeki Farsça Elyazmaları Envanteri), Sofya: NBKM, 1973.
  • Stajnova, Mihaila, “Tendentsii v kulturata na Osmanska Turtsia prez parvata polovina na XVIII v. [18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Türkiyesi’nin Kültürel Eğilimleri]”, Yayınlanmamış Doktora tezi, Sofya: Institute of Balkan Studies at the Bulgarian Academy of Sciences, 1975.
  • Stajnova, Mihaila, “Tendentsii v kulturnoto i ideyno razvitie v osmanskoto obshtestvo prez dvadesette godini na 18 v. [1720’lerin Osmanlı Toplumunda Kültürel ve İdeolojik Gelişme Eğilimleri]”, Studia balcanica, sy. 13, 1977, s. 72-95.
  • Stajnova, Mihaila, “Osmanska intelligentsia i upravnitsi v balgarskite zemi v kraia na ХVІІІ i nachaloto na ХІХ vek (Postanovka na vaprosa) [18. Yüzyıl Sonu ile 19. Yüzyıl Başında Bulgar Topraklarındaki Osmanlı Aydın Tabakası ve Y�neticileri (Sorunun Ortaya Konması)]”, Studia balcanica, c. 14, 1979, s. 233-249.
  • Stajnova, Mihaila, “Ottoman Libraries in Vidin”, Études balkaniques, 1979, sy. 2, s. 54-69.
  • Stajnova, Mihaila, Osmanskite biblioteki v balgarskite zemi XV-XIX vek (15-19. Yüzyıllarda Bulgar Topraklarındaki Osmanlı Kütüphaneleri), Sofya: NBKM, 1982.
  • Stajnova, Mihaila, “Za osmanskite biblioteki i knigorazprostranenie [Osmanlı Kütüphaneleri ve Kitabın Yaygınlaşması Üzerine]”, Studia balcanica, c. 19, 1983, s. 62-74. PB
  • Stajnova, Mihaila, “Niakoi svedenia i predania za biblioteki v Tarnovo po vreme na osmanskoto vladichestvo [Osmanlı Hakimiyeti D�neminde Tırnova’daki Kütüphaneler Üzerine Birtakım Hik�ye ve Efsaneler]”, Izsledvania v chest na professor doctor Hristo Gandev, Sofya, 1983, s. 173-178.
  • Stajnova, Mihaila, “Quelques notes sur la bibliothèque ottomane de Mehmed Hüsrev Paşa à Samokov”, Rocznik Orientalistyczny, c. XLIV, sy. 1, 1985, s. 59-63.
  • Stajnova, Mihaila, “Islam i islamskaya religioznaya propaganda v Bolgarii [Bulgaristan’da İslam ve Müslümanlık Propagandası]”, Osmanskaya imperia. Sistema gosudarstvennogo upravlenia, sotsialnyie i etnoreligioznyie problemyi, Moskova, 1986, s. 83-103.
  • Stajnova, Mihaila, “Za isliamizatsiata i osmanskata duhovna propaganda v balgarskite zemi [Bulgar Topraklarında Müslümanlaştırma ve Osmanlı Manevi Propagandası Üzerine]”, Demokraticheski pregled, 1998, sy. 35, s. 383-402.
  • Todorova, Maria, “Bulgarian Historical Writing on the Ottoman Empire, “New Perspectives on Turkey, c. 12, 1995, s. 97-118.
  • Bulgaristan’daki Osmanlı Yazılı Kültürünü İnceleyen Bulgar Tarihyazımı Orlin SABEV