OSMANLI ŞİİRİNİN ÖNEMLİ BİR GÖRSEL KAYNAĞI RALAMB’IN TÜRK KIYAFETLERİ ALBÜMÜ

Metne bağlı kalınarak saray nakkaşları tarafından yapılmış Osmanlı minyatür sanatının örnekleriyle birlikte, 17. yüzyılda yabancılar için Türk çarşı ressamlarının sipariş üzerine yapmış oldukları kıyafet albümleri, Osmanlı şiiri incelemelerine görsel anlamda kaynaklık etmektedir. Fransa, İngiltere, İtalya, İsveç, Hollanda, Yunanistan ve Polonya’da bulunan bu albümlerdeki resimler; günlük yaşamdan sahneleri içermekte ve Osmanlı sosyal yapılanmasından kişilerin giyim kuşamları hakkında görsel anlamda bilgi sunmaktadırlar. Bu makalede İsveç Kralı X. Gustaf’ın elçi olarak İstanbul’a gönderdiği Claes Brorson Ralamb’ın Türk Kıyafetleri Albümü’nün, Osmanlı şiiri incelemeleri ve öğretimindeki önemine değinilmiştir. Albümdeki resimler, Osmanlı sosyal yapılanmasına dair birçok ayrıntıyı günümüze taşımıştır. Osmanlı şiirinde ise bu sosyal yapılanmanın içinde bulunan ve Albüm’de resimleri olan kişiler, benzetme sanatı kullanılarak söz konusu edilmişlerdir. Osmanlı şiiri incelemelerinde, çoğunlukla edebî sanata dikkat çekildiği için arka planda yer alan gerçek öge üzerinde çok durulmamıştır. Oysa Türk Kıyafetleri Albümü’ndeki birçok resim, beyitlere görsel açıdan kaynaklık etmektedir. Bu bağlamda, Albüm’deki resimler ve 15-17. yüzyıl

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Şiiri, Claes Brorson Ralamb, Türk kıyafetleri albümü

THE RALAMB COSTUME BOOK: AN IMPORTANT VISUAL SOURCE OF OTTOMAN POETRY

The costume albums of the Turkish shop artists, made for foreigners in the seventeenth century upon receiving an order, along with the examples of the art of Ottoman miniatures made by the palace miniaturists, are visual resources in the Ottoman poetry studies by remaining committed to the text. The illustrations in these albums, which are found in France, England, Italy, Sweden, the Netherlands, Greece and Poland, contain scenes from daily life and present visual information about the clothes and finery of persons in the Ottoman social structure. In this paper, the importance on the studies of Ottoman poetry of The Ralamb Costume Book by Claes Brorsson Ralamb, who was sent to Istanbul as the ambassador of the Swedish King Gustav X, will be mentioned. The miniatures in the album bring to the present-day many details about the seventeenth century Ottoman social structuring. Whereas, in Ottoman poetry, the persons within this social structuring and that have been painted in miniature in this album were discussed by using the art of figures of speech. However, in the poetry studies made, since attention was generally drawn to the literary arts, the real elements in the background were not dwelled upon very much. However, many of the miniatures in the album serve as a visual source for the couplets. In this context, the miniatures selected from the album and the sample couplets will be evaluated together in this paper. Samples will be selected from the fifteenth and eighteenth centuries Divân’s (poet’s collected poems arranged

Keywords:

Ottoman literature Claes Brorson Ralamb, the Ralamb costume book, Ottoman social structuring,

PDF

___

Ahmed Paşa Divanı, 1992, (Haz. Ali Nihat Tarlan), Akçağ Yayınları, Ankara.
AND, Metin, 1985, “17. Yüzyıl Türk Çarşı Ressamları”, Tarih ve Toplum, İletişim Yayınları, S. 16, s.40-45.
AND, Metin, 1990, “17. Yüzyıl Türk Çarşı ressamları ve Resimlerin Belgesel Önemi”, Kültür ve Sanat, İş Bankası Yayınları, Y. 2, S. 8, Aralık, s. 5-12.
AND, Metin, 1993, “Türk Çarşı Ressamlarının Gözünden Çalgıcı Cariyeler”, Kültür ve Sanat, İş Bankası Yayınları, S. 7, Mart, s. 4-7.
ATASOY, Nurhan, 1986, Osmanlı Kıyafetleri, Fenerci Mehmed Albümü, Koç Vakfı Yay., İstanbul.
ATİK GÜRBÜZ, İncinur 2012, “Divan Şiirinin Sevimli Yüzleri Osmanlı Şiirinde Berberler”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer, s. 233-255.
ÇAKIR, Zehra Vildan, 1998, Hevâyî (Kuburi-zade) Divânı’nın Tenkitli Metni ve İncelenmesi, (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne.
ÇINAR, Bekir, 2000, Tıflî Ahmed Çelebi Hayatı Edebî Kişiliği Eserleri ve Divânı’nın Tenkitli Metni, (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Elazığ.
EĞRİ, Aysel, 2006, 17. Yüzyıl Şairlerinden Hikmetî ve Divânı, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
ERCAN, Özlem, 2003, Peşteli Hisâlî Dîvânı Tahlili (İnceleme-Metin), (Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), C. I-II, Bursa.
ERSÖZ, Gülden Esra, 2007, Ni‘metî Divânı, (Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana.
GÜRBÜZ, Mehmet, 2005, Rezmî Divânı (İnceleme-Metin), (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
KAYA, Bayram Ali, 2003, Azmî-zâde Hâletî Dîvânı: C. I: Hayatı Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni (İntroduction and Critical Edition of His Divan), C. II: Giriş ve Divân’ın Tıpkıbasımı: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine 894. (İntroduction and Facsimile Edition of Manuscript Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine 894, Harvard.
KAZICI, Ziya, 1987, Osmanlılarda İhtisâb Müessesesi, İstanbul.
KOÇ KESKİN, Neslihan, 2009, Sosyal Hayatın 17. Yüzyıl Divan Şiirine Yansımaları ve Anlam Çerçeveleri, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
KONCU, Hanife, 2010, “Bir Kelimenin İzinde: Klasik Türk Şiirinde “Levend” Üzerine Bazı Düşünceler”, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, Summer, s.421-446.
KÖPRÜLÜ, Fuad, 2004, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Ankara.
KÜLEKÇİ, Numan, 1985, Gani-zâde Nâdirî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserler: Divânı ve Şeh-nâmesinin Tenkitli Metni, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
MAJDA, Tadeus, 2006, “Ralamb’ın Türk Kyafetleri Albümü”, Alay-ı Hümayun İsveç Elçisi Ralamb’ın İstanbul Ziyareti ve Resimleri 1657-1658, (Edt. Karin Adahl, Çev. Ali Özdamar, Kitap Yayınevi Yayınları, İstanbul, s.197.
MERMER, Ahmet, 1991, Mezâkî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divânı’nın Tenkitli Metni, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
Nâbî Dîvânı I-II, 1997, (Haz. Ali Fuat Bilkan), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Necâtî Bey Divânı, 1963, (Haz. Ali Nihat Tarlan), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Mesihî Dîvânı, 1995, (Haz. Mine Mengi), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1995.
ÖZBİLGEN, Erol, 2003, Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmâniyyesi, İstanbul.
ÖZKAN, Ömer, 2007, Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
PAKALIN, Mehmet Zeki, 1971, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I-III, İstanbul.
RALAMB, Claes, 2008, İstanbul’a Bir Yolculuk 1657-1658, (Çev. Ayda Arel), İstanbul.
RENDA, Günsel, 2005, “The Ottoman Empire and Europe in the 17th Century: Changing Images”, Images of the Turks in the 17th Century Europe, Sakıp Sabancı Müzesi Yay., İstanbul, s.44-45.
Revânî Dîvânı, 2007, (Haz. Ziya Avşar), Sivas.
ŞENTÜRK, Ahmet Atilla, 2013, Osmanlı Şiiri Antolojisi, YKY, İstanbul.
TAVERNIER, Jean Baptiste, 2006, Tavernier Seyahatnamesi, Stefanaos Yerasimos Anısına, (Edt. Stefanos Yerasimos, Çev.Teoman Tunçdoğan), Kitap Yayınevi Yayınları, İstanbul.
The Life And Works of Tâcîzâde Cafer Çelebi, with a Critical Edition of His Divan, 1983, (Haz. İsmail Erünsal), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1973, Osmanlı Tarihi, Ankara, C. III.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1984, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Ankara.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1988a Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Ankara.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1988b, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, Ankara.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1984, Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, C. I-II, Ankara.
en.wikipedia.org/wiki/Claes_Ralamb