Manavgat (Antalya) Ağzının Fonetik Özellikleri- II: Ünlüler

Bu çalışmada Antalya iline bağlı Manavgat ilçesinde konuşulagelen ağızların fonetik özelliklerine değinilmiş ve Manavgat ağızlarında kullanılan ünlülerin tarihî ve çağdaş Türk yazı dilleriyle ilişkileri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Türk dillerinin yapısı ve özellikleri, yalnızca edebî diller incelenerek halledilebilecek bir problem değildir. Bu konuda ağızlar, çözülemeyen noktaların sonuca bağlanabilmesi için güçlü veriler sunabilmektedir. Manavgat ağızları, kendine özgü fonetik nitelikleriyle diğer Türkiye Türkçesi Ağızları içinde önemli bir yere sahiptir. Oğuzcanın bir ağzı olan Manavgat ağızları, arkaik fonetik özellikleri de büyük oranda korumuştur. Ölçünlü Türkiye Türkçesinde bulunmayan birçok dil malzemesini fonetik, morfolojik ve leksik özellikleriyle barındıran Manavgat ağızlarının karakteristik özelliklerinin ortaya konulmasında ünlü sesler, derinlemesine ele alınmalıdır. Bu nedenle çalışmanın amacı, yöre ağızlarında kullanılan ünlülerin özelliklerini ve ünlülerde ortaya çıkan ses olaylarını açıklamaktır. İncelemeler sırasında yörede birincil ve ikincil ünlü uzunluklarına rastlanıldığı, yöre ağızlarında, birçok araştırmacının Kıpçakça unsur olarak değerlendirdiği veya dil etkilenimi bağlamında düşünülebilecek fonetik özelliklerin olduğu görülmektedir. Böylesi bir çalışmanın Türk dili araştırmalarına ve diyalektoloji alanında büyük bir eksiklik olan ağız atlası çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Manavgat, Türkiye Türkçesi Ağızları, Manavgat Ağzı, Diyalektoloji, Ses Bilgisi.

Phonetic Features of the Manavgat (Antalya) Subdialect-II: Vowels

This study introduces the phonetic features of the subdialects spoken in Manavgat, one of the biggest districts of Antalya. The study comparatively examines the vowels used in the Manavgat subdialects and their relationships to historical and contemporary Turkic written languages. The structure and features of Turkic languages are not an issue that can be solved by examining literary languages alone; subdialects can also provide powerful data in order to conclude unresolved points. The Manavgat subdialects have an important place among other Turkish subdialects with their unique phonetic features. Although Oghuz languages have a subdialect, the Manavgat subdialects have primarily preserved their archaic phonetic features. Vowel sounds should be handled in depth to reveal the characteristic features of the Manavgat subdialects, which contain many phonetic, morphological, and lexical language features that are not found in standard Turkish. For this reason, this study aims to explain the features of the vowels used in the local dialects and the phonological changes that occur within the vowels. During the examinations, primary and secondary vowel lengths are seen to be encountered in the region. Phonetic features are also found that can be considered Kipchak elements in the local dialects or that can be evaluated in the context of language relations. This study will contribute to Turkic language research and dialect atlas studies, which suffer from major deficiencies in the field of dialectology.

Keywords:

Manavgat, Subdialects of Turkish, Manavgat Subdialect, Dialectology, Phonology.,

PDF

___

Akar, Ali. “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Oğuzca Dışı Dil Unsurları” 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) 10-15 Eylül 2007 – Ankara / Türkiye: Bildiriler: Dil Bilimi, Dil Bilgisi ve Dil Eğitimi, (içinde, s. 23-38). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2011
Akar, Ali. Muğla ve Yöresi Ağızları: Gramer-Metin-Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
Atmaca, Emine. Antalya İli Korkuteli ve Yöresi Ağızları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.
Ayverdi, İlhan. Kubbealtı Lugatı: Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2010.
Dilçin, Cem. Yeni Tarama Sözlüğü. 4. bs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2018.
Ercilasun, Ahmet Bican. Kars İli Ağızları -Ses Bilgisi-. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, 1983.
Ercilasun, Ahmet Bican. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I (Kılavuz Kitap). 2. bs.Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992
Ersöz, Serpil. “Türkçede Göçüşme: Tanım ve Tasnif” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi,7/4 (2018): 2189-2203.
Görgeç, Celâl. Manavgat ve Yöresi Ağızları. Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, 2020.
İmer, Kâmile, Kocaman, Ahmet & Özsoy, A. Sumru. Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011.
Karahan, Leylâ. Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. 3. bs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014.
Kudaşev, G. X. “Tatar Türkçesinde Fonetik ve Morfolojik Değişiklikler” Çeviren: Ercan Alkaya Turkish Studies (2011): 323-359.
Küçükballı, Fatih Numan. Antalya Gazipaşa İlçesi Ağızları (İnceleme- Metinler- Sözlük). Konya: Palet Yayınları, 2020.
Öztürk, Erol. Silifke ve Mut’taki Sarıkeçili ve Bahşiş Yörükleri Ağzı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
Tekin, Talât. Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler. Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, 1995.
Tseng, Lan-Ya. Türkiye Türkçesinde Orta Hece Düşmesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2002.
Tseng, Lan-Ya. Türkiye Türkçesinde Orta Hece Düşmesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2002.