Karamanlıcada ünlü varlığı üzerine bazı görüşler: Ó ve ú ünlüleri

Anadolu'da tarih boyunca Hristiyanlığın Ortodoks mezhebine mensup Türklere Karamanlı, bunların konuştukları dile de Karamanlıca denmektedir. Karamanlılar İstanbul'un fethinden sonra nüfus mübadelesiyle 1923 yılında Anadolu'dan ayrılana kadar geride yüzlerce basma ve yazma eser bırakmışlardır. Bu eserler kendi aralarında farklı dil ve imla özellikleri gösterseler de genel olarak İç Anadolu ve çevresinin ağız özelliklerini yansıttıkları kabul edilmektedir. Karamanlıca metinlerin çoğunda kaba bir imla kullanılmasına rağmen genellikle dini kitaplarda, özellikle de İncil'lerde daha ince ve ayrıntılı bir imla sistemi benimsenmiştir. Bu bakımdan elinizdeki çalışmada imla özellikleri bakımından ince imla özellikleri gösteren Grek harfleriyle 1826 yılında İstanbul'da basılmış Türkçe bir İncil (Ahd-i Cedit) esas alınmıştır. Bu metinden hareketle Karamanlıcadaki bazı ünlülerin varlığı üzerine görüşler ileri sürülmüştür. Bu çalışmada öncelikle Karamanlıca ve Karamanlılar hakkında kısa verilmiş, ardından da sözü edilen İncil (Ahd-i Cedit)'e göre ó ve ú ünlüleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada sözü edilen Türkçe İncil'de bu seslerin geçtiği kelimelere dair bazı ilgili görüşler ifade edildikten sonra metinden bu ünlülerin geçtiği örnek kelimelere yer verilmiştir. Buradaki görüşler bu ses ile ilgili özellikle İç Anadolu ve çevresindeki ağızlardan bilgiler ve örneklerle kuvvetlendirilmeye çalışılmıştır.

Some opinions on the existence of vowels in karamanli Turkish: Vowels of Ó and ú

The Turks who belonged to Orthodox Church of Christianity and had lived in Anatolia throughout the history have been called Karamanlides and the language they speak is called Karamanlidika. Karamanlides had left hundreds of printed and hand-written pieces of art in Anatolia from the conquest of Istanbul until the population exchange in 1923. Even though these books illustrate some differences of language and dictation rules among themselves, they are generally recognized to manifest the characteristics of the dialects of Central Anatolia and its vicinity. Although rough dictation was employed in majority of the texts of Karamanlides, in religious books, especially in Bibles more accurate and detailed dictation systems were adapted. Hence, this study was based on a Turkish Bible called Ahd-i Cedit (The New Testament) published in Istanbul in 1826 in Greek letters that manifests accurate dictation rules. With reference to this text, some opinions were put forth on some vowels in Karamanlidika. This study first provides brief information about Karamanlidika and Karamanlides and then dwells on the vowels ó and ú of the aforementioned Bible (Ahd-i Cedit). Following the relevant remarks on the words that include these sounds in the Turkish Bible, words that include these vowels were provided as samples. The opinions here were attempted to be reinforced with samples and information from the dialects of especially the Central Anatolia and its vicinity.

PDF

___

ANZERLİOĞLU, Yonca, 2003, Karamanlı Ortodoks Türkler, Phoenix Yayınları, Ankara.
BALTA, Evangelia, 1990, "Karamanlıca Kitapların Önsözleri", (çev. H. Milas), Tarih ve Toplum, S.74, İstanbul.
BALTA, Evangelia, 1998, "Karamanlıca Kitapların Dönemlere Göre İncelenmesi ve Konularına Göre Sınıflandırılması", Müteferrika, S.13, İstanbul.
BAYRAKTAR, Fatma Sibel, 2000, Kayseri Merkez İlçe Ağzı, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Edirne.
CAFEROĞLU, Ahmet, 1967, “Akhisar ve Cihanbeyli Ağızları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1967, S. 266, Ankara.
CAFEROĞLU, Ahmet, 1972, “Konya İlinin Ermenek Ağzı”, Belleten, 1972, Ankara.
CRUSİUS, Martin, 1584, Turcograecia, (Tvrcograe ciae liber secvn dvs: Historiam Patriarchicam, seu Ecclesiasticam, post Constantinopolin a Turcis expugnatam, ad nostra usque tempora continens: Graece-Latine a Martino Crvsio, in Academia Tybingensi V. L. Professore, editus.), Basel.
DERNSCHWAM, Hans (1992), İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (Çev. Prof. Dr. Yaşar Önen), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ECKMANN, Janos, 1950, "Anadolu Karamanlı Ağızlarına Ait Araştırmalar I: Phonetika", AÜDTCFD, VIII, Ankara.
ECKMANN, Janos, 1950, “Yunan Harfli Karamanlı İmlası Hakkında”, Türk Dili ve Tarihi Hakkında Araştırmalar, Ankara.
ECKMANN, Janos, 1988, "Karamanlıca'da Birkaç Gerindium Terkibi", (Çev. Müjdat Kayayerli), Türk Kültürü Araştırmaları, 1988, C. 26, S.2, İstanbul.
ECKMANN, Janos, 1991, "Karaman Edebiyatı", (Haz. Halil Açıkgöz), Türk Dünyası Edebiyatı I, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
GÜNAY, Turgut , 1978, Rize İli Ağızları, Ankara.
GÜLENSOY, Tuncer (1988), Kütahya ve Yöresi Ağızları, Ankara.
GÜNGÖR, Harun, 1984, "Karamanlıca (Grek Alfabeli Türkçe) Bir Kitabe", Türk Dünyası Araştırmaları, S. 33, İstanbul.
KAHYA, Hayrullah, 2003, Grek Harfli Osmanlı Türkçesi Bir Eser: İspat-ı Mesihiye Üzerinde Dil İncelemesi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
KORKMAZ, Zeynep, 1977, Nevşehir ve Yöresi Ağızları, ADTCF Yay., Ankara.
KORKMAZ, Zeynep, 1984, Güneybatı Anadolu Ağızları, TDK Yay., Ankara.
Nikoladis İoannis, 1908, Meşhur Nasradin Hoca ve Belagat-ı Mezhake, Atina.
ÖZKAN, Fatma , 1997, Osmaniye Tatar Ağzı, TDK Yay., Ankara.
Rabbi İysa El Mesih'in Ahd-i Cedid'inin Yunani Lisandan Türk Lisanına Tercümesi , 1826, De Kasron Basımhanesi, İstanbul.
SAĞIR, Mukim, 2008, “Türkiye Türkçesi Ağızlarının Ünlü Varlığı”, Turkish Studies,Volume 3/3 Spring, Ankara.
SALAVİLLE, Severien – DALLEGGİO, E., 1958, Karamanlidika 1584- 1850: Bibliographie Analytique D’ouvrages en Langue Turque Imprimes en Caracteres Grecs, Athenes.
TEKİN, Talat, 1997, Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, Simurg Yayınları, İstanbul.
UYSAL İdris Nebi, 2011, Karaman İli Ağızları ve Anadolu Ağızları Arasındaki Yeri, Karaman.
ÜMÜT Adem, 2006, Yozgat Sorgun İlçesi Ağzı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
YERASİMOS, Alaksandratos, 1914, Aşık Garip Hikayesi ve Hürriyet Şarkıları, Kule Önü.