Divan şiiri-osmanlı klasik musikisi ilişkisi ve 18. yüzyıl divan şiirinden örnekler

Toplumların muhtelif tezahürlerle yaşattıkları kültürleri, yapı itibariyle bir vücudun organları gibi sürekli etkileşim içinde birbirini beslemekte ve birlikte gelişmektedirler. Mimari, resim, edebiyat, musiki gibi sanatlar arasında mevcut bulunan bu etkileşim, iletişim ve kaynaşma, şiir ile musiki arasında diğerlerinden daha fazladır. İlhamla ortaya çıkan şiir ile musikinin tariflerine baktığımız zaman, ikisi arasındaki bu kaynaşmayı, benzerliği ve bütünlüğü görürüz. Konumuz gereği, “musiki” deyince enstrümanla icra edilen saf musikiyi değil, sözlü musiki eserlerini kast etmekteyiz. Bu çalışmamızda bir yandan her iki sahanın da tanımlarına eğilirken diğer yandan da 18. yüzyıla ait divanlarda tespit ettiğimiz beyitler üzerinden musiki terimlerinin şiir zemininde gerçekleştirdiği anlam açılımlarını ortaya koymaktayız. Neticede görürüz ki şiir ile musiki birbirinin elinden tutar ve birbirini anlam açılımları ve derinliği noktasında bir adım daha öteye taşır.

Relationship between the divan poetry & ottoman classical music and samples thfrom 18 century divan poetry

Cultures of societies which live with diverse manifestations feed each other and improve together continuously like organs of a body. This interactive relation, communication and coalescence between arts such as architecture, painting, literature and music are further between music and poem. We can see this coalescence, similarity and integrity between the two when we look at the definitions of the music and poem which emerge as an inspiration. By our topic, we mention verbal music productions rather than music with instrument when we say “musiki”. In this study, not only the definitions of the two fields are taken place, but also the new insights on the ground of the poem provided by the musical terms through the couplets which we detected in the divans belong to 18th century is presented. After all we see that poem and music go hand in hand, and carry each other a step further in terms of the depth of meaning and new perspectives.

PDF

___

ANDREWS, Walter G., Şiirin Sesi, Toplumun Şarkısı, İletişim Yayınları, İstanbul 2000.
BEHAR, Cem, Zaman, Mekân, Müzik: Klasik Türk Musikisinde Eğitim (Meşk), İcra ve Aktarım, Afa Yayınları, İstanbul 1992.
BEYATLI, Yahya Kemal, Edebiyata Dair, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul 1997.
BİLGİN, A. Azmi, “Osmanlılar Tekke Şiiri”, DİA, c. 33, İstanbul 2007.
CANÇELİK, Ali, 18. Yüzyıl Divan Şiiri-Musiki İlişkisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2008.
ÇETİN, Nihad M, “Aruz”, DİA, c. 3, İstanbul 1991, s. 424-435.
ÇETİNKAYA, Yalçın, İhvân-ı Safâ’da Müzik Düşüncesi, İnsan Yayınları, İstanbul 2001.
DOĞAN, Muhammet Nur, Eski Şiirin Bahçesinde, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2002.
DOĞAN, Muhammet Nur, Fuzûlî’nin Poetikası, Kitabevi, İstanbul 1997.
FİNKELSTEİN, Sidney, Müzik Neyi Anlatır, (Çev. M. Halim Spatar), Kaynak Yayınları, İstanbul 2000.
GÜLDAŞ, Saadet, Türkçede Vurgu ve Musıkîmizin Sözlü Eserlerinde Prozodik Uygulamalar,İstanbul ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 1990.
GROLMAN, Adolf Von, Musiki ve İnsan Ruhu, (Çev. Selâhattin Batu), Remzi Kitabevi, İstanbul 1965.
İHSANOĞLU Ekmeleddin vd., Osmanlı Musiki Literatürü Tarihi (History of Music Literature During The Ottoman Period), IRCICA, İstanbul 2003.
JDANOV, A. A., Edebiyat Müzik ve Felsefe Üzerine, (Çev. Fatmagül Berktay Baltalı), Kaynak Yayınları, İstanbul 1996.
KAM, Rûşen Ferit, Bestegâr-Şâir Nazim, Hilâl Matbaası, İstanbul 1933.
ÖKTEN, Sadettin, Yahya Kemal’in Rüzgârıyla Duyuşlar ve Düşünceler, Ötüken Yayınları, İstanbul 2008.
ÖZCAN, “Osmanlılar, Musiki”, DİA, c. 33, İstanbul 2007, s. 574-580
ÖZKAN, İsmail Hakkı, Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2006.
ÖZTUNA, Yılmaz, Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Ankara 2000.
ÖZTUNA, Yılmaz, Türk Musikisi: Teknik ve Tarih, Türk Petrol Vakfı Lale Mecmuası Neşriyatı, İstanbul 1987.
POPESCU-JUDETZ, Eugenia, Türk Musiki Kültürünün Anlamları, (Çev. Bülent Aksoy), Pan Yayınları, İstanbul 1996.
Rauf Yektâ, Türk Musikisi, Pan Yayınları, İstanbul 1986.
RİDLEY, Aaron, Müzik Felsefesi Tema ve Varyasyonlar, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2004.
SEFERCİOĞLU, Nejat, “Dîvan Şiirinde Mûsikî İle İlgili Unsurların Kullanılışı”, Osmanlı Ansiklopedisi, C. 9, Ankara 1999.
TANPINAR, A. Hamdi, “Musiki”, Yaşadığım Gibi, Dergâh Yayınları, İstanbul 1996, s. 357-382.
TANRIKORUR, Çinuçen, “Osmanlı Musikisi”, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, C. 2, IRCICA, İstanbul 1998, s.493.
TANRIKORUR, Çinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Musikisi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
TANRIKORUR, Çinuçen, Türk Müzik Kimliği, Dergâh Yayınları, İstanbul 2004.
TOHUMCU, Z. Gonca Girgin, Müziği Yazmak: Müzik Notasyonunun Tarih İçinde Yolculuğu, Nota Yayıncılık, İstanbul 2006.
TURABİ, Ahmet Hakkı, İbn Sînâ’nın Kitâbü’ş-şifâsı’nda Musiki, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2002.
UZDİLEK, Salih Murad, İlim ve Musiki, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1977.