Büşra ATAKER

Reşat Nuri Güntekin’in Roman Karakterlerinin Okuma Pratikleri

Yaşadığı devirde siyasi, sosyal ve kültürel anlamda değişimlere ve ciddi kırılmalara şahit olan Reşat Nuri Güntekin, bu sıkıntılı sürecin sancılarını eserlerine de yansıtır. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan yazma serüveniyle siyasi gelişmelerin ve toplumsal krizlerin yarattığı kaotik ortam, yazara toplumsal bir sorumluluk yükler. Reşat Nuri Güntekin hem yetiştiği sosyal çevreden hem aldığı eğitimden hem de dönemin toplumsal şartlarından sıkça beslenir. Yararlandığı bu kaynaklardan yola çıkarak oldukça hacimli eserler meydana getirir ve tiyatro, hikâye, roman, gezi yazısı gibi pek çok türde edebî eserlere imza atar. Çeşitli konuları, eserlerinin kurgusuna taşıyarak çok geniş bir yazma yelpazesiyle okurun karşısına çıkar. Yazar, devrindeki toplumsal bunalımlara/krizlere ayna tutarak romanlarını kaleme alırken, roman kişilerini de genellikle toplumun ıslahı için mücadele eden ideal kişilikler olarak tasarlar. On dokuz roman kaleme alan yazar, tematik bir zenginlikle kurguladığı eserlerinde neredeyse toplumun her kesiminden ve birbirinden renkli kişiliklere yer verir. Romanlarındaki karakterleri tasarlarken onlara çeşitli misyonlar yükler. Onun roman karakterlerinin bazıları toplumu ıslah etmeye çalışan idealize edilmiş kişiliklerdir. İdealize edilen kahramanların önemli özelliklerinden biri de eğitimli olmalarıdır. Reşat Nuri Güntekin’in genellikle eğitimli olan roman karakterlerinin okuma pratikleri de dikkat çekicidir. Neredeyse bütün romanlarında karakterlerinin okuma pratiklerine geniş bir şekilde yer veren yazarın bu okuma pratiklerini neye göre şekillendirdiği önem arz eder. Bu çalışmada, yazarın romanlarındaki kadın ve erkek karakterlerin ne okudukları ve okuma pratiklerini şekillendiren unsurların ne olduğunun tespiti amaçlanmaktadır.

The Reading Preferences of Fictional Characters in Reşat Nuri Güntekin’s Novels

Reşat Nuri Güntekin witnessed important political, social and cultural changes during his lifetime and he reflected this problematic process in his own works. From the First Ottoman Constitutional Period (1876) to the Republic Period (1923), there was a chaotic environment created by political developments and social crises. This chaotic environment gave the author a social responsibility. As well as his education, the social environment and conditions affected him very much in his time. Based on these, he created massive works and these consist of many literary works such as theater, story, novel, travel writing. He fictionalised various subjects in his works and presented them to the reader in a wide range of content. The author dealt with the social crisis of his time literally through his novels and generally constructed fictional characters as idealized personalities struggling for changing the society. The author has nineteen novels and these includes almost completely every segment of society in his works. While fictionalising the characters in his novels, he gives them various missions. Some of his fictional characters are idealized personalities endeavoring to change society. Being educated is one of the important fictional characteristics of idealized heroes. By and large in Reşat Nuri Güntekin's novels, the reading practices (preferences) of educated characters are also interesting. He considers the reading preferences of his characters in almost all of his novels and it is important what the author shaped them. In this study, the reading preferences of male and female characters in the author's novels were examined. In this way, it is aimed to determine the factors that shape their reading preferences.

PDF

___

Bauman, Z. (2001). Parçalanmış hayat. Çeviren: İsmail Türkmen. Ayrıntı Yayınları.
Bourdıeu, P. (2015). Ayrım. (Çev, Derya Fırat Şannan, Ayşe Günce Berkkurt). Heretik Yayınları.
Eliuz, Ü. (2018). Tanzimat dönemi roman okumaları. (Editör: Ülkü Eliuz, Elif Öksüz Güneş, Gülşah Şişman). Kesit Yayınları.
Emil, B. (1989). Edebiyatımızın her zaman yaşayacak adlarından biri, Reşat Nuri Güntekin. Hürriyet Dergi Grubu.
Erving, G. (2020). Damga (örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar). Heretik Yayınları.
Güler, A. F. (2018). Cumhuriyetin ilk dönem romanlarında din algısı. Uluslararası Türkçe
Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 932-941.
Gökçek, F. & Çağın, S. (2001). “Obur” (1885) Letaif-i Rivayet. Çağrı Yayınları.
Güntekin, R. N. (1999). Çalıkuşu. İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2014). Miskinlik tekkesi, İnkılap Kitabevi.
Güntekin, R. N. (2016). Ateş gecesi, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2016). Kavak yelleri, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2016). Yaprak dökümü, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2017). Damga. İnkılâp Kitabevi.
Güntekin, R. N. (2017). Kan davası, İnkılâp Kitabevi.
Güntekin, R. N. (2017). Kızılcık dalları, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2018). Eski hastalık, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2018). Gizli el, İnkılâp Kitapevi.
Güntekin, R. N. (2019). Yeşil gece, İnkılap Kitabevi.
Gürbilek, N. (2016). Kör ayna, kayıp şark edebiyat ve endişe. Metis Yayıncılık.
Kanter, B. (2019). Kurmaca bedenler, Kesit Yayınları.
Kanter, B. (2019), “Kurmaca bedenler” Türk romanında bir söylem biçimi olarak beden (1923-
1980). Kesit Yayınları. Kanter, M. F. (2006). Ölümünün 50. yılında belgelerle Reşat Nuri Güntekin. İnkılâp Kitabevi.
Kanter, M. F. (2019). Bir kültür romancısı olarak Reşat Nuri Güntekin. Kesit Yayınları.
Meriç, N. (2000). Osmanlı’da gündelik hayatın değişimi. Kaknüs Yayınları.
Nemutlu, Ö. (2018). Ahmet Mithat Efendi’nin kütüphanesi hikâye ve romanlarında okuma eylemi. Dergâh Yayınları.
Parla, J. (2012). Türk romanında yazar ve başkalaşım. İletişim Yayınları.

Turkish Studies - Language and Literature-Cover

ISSN: 2667-5641
Yayın Aralığı: 4
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ