Suat Davaz’ın Raporlarına Göre Fransa’nın Siyasi ve Ekonomik Durumu ve Türkiye’ye Karşı Olan Politikası (1932-1939)

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla Fransa, Anadolu’yu işgal eden devletler arasına katılmıştır. Ardından Anadolu’da yaşanan milli mücadeleyle birlikte Ankara Hükümeti ve Fransa arasında 1921 yılında Ankara Antlaşması imzalanarak Türk-Fransız barışı sağlanmıştır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra yaşanan bu barış döneminde, Türkiye ve Fransa arasında dış borçlar, yabancı okullar, Türkiye-Suriye sınırı gibi sorunlar devam etmekteydi. Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte iki ülke arasındaki konuların çoğu halledilmişti. Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne üye olmasıyla gelişen Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki rolü kapsamında iki ülke arasında Hatay Meselesi’ne kadar barış dönemi yaşanmıştır. Bu döneme rastlayan 1932-1939 yılları arasında deneyimli Türk diplomatlardan Suat Davaz, Türkiye Cumhuriyeti’nin Paris Büyükelçisi olarak görev yapmıştır. Davaz, Paris’te görev yaptığı süre içerisinde, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’na çok sayıda ve önemli konularda raporlar göndermiştir. 1929 Dünya Ekonomik Buhranının Avrupa’yı derinden etkilediği bu dönemde Fransa iç siyasette, kısa ömürlü ve istikrarsız hükümetler, siyasi skandallar ve süregelen grevlerle mücadele etmek zorunda kalmıştır. Çalışmada, Davaz’ın Ankara’ya gönderdiği, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığında bulunan ve daha önce istifade edilmemiş raporların Fransa’nın ekonomisini iç ve dış siyasetini ve Türkiye’ye karşı izlediği politikayı yansıtıp yansıtmadığı incelenecektir. Bu örnekle, siyasi tarih çalışmalarında diplomat raporlarının önemi değerlendirilecektir. Çalışma, Davaz’ın Paris Büyükelçiliği yıllarıyla sınırlı tutulmuştur.

According to Suat Davaz's Reports, The Political and Economic Situation of France and Its Policy Towards Turkey (1932-1939)

At the end of the First World War, with the signing of the Armistice of Mondros between the Ottoman state and the Entente States, France joined the states occupying Anatolia. Following the national struggle in Anatolia, the Treaty of Ankara was signed between the Government of Ankara and France in 1921 and the Turkish-French peace was achieved. However, during this period of peace after the establishment of the Republic of Turkey, problems such as external debts, foreign schools and the Turkish-Syrian border continued between Turkey and France. With the signing of the Lausanne peace treaty, most of the issues between the two countries had been settled. In the context of Turkey's role in international relations, which developed with the accession of Turkey to the league of Nations, there was a period of peace between the two countries until the Hatay issue. Between 1932 and 1939, Suat Davaz, an experienced Turkish diplomat, served as the Ambassador of the Republic of Turkey to Paris. During his tenure in Paris, Davaz sent reports on numerous and important issues to the Ministry of foreign affairs of the Republic of Turkey. France was forced to fight short-lived and unstable governments, political scandals and ongoing strikes in domestic politics during this period when the World Economic Depression of 1929 deeply affected Europe. The study will examine whether the reports that Davaz sent to Ankara, headed by the State Archives of the Republic of Turkey and which had not been used before, reflect France's economy, domestic and foreign policy and its policy towards Turkey. With this example, the importance of diplomat reports in studies of political history will be evaluated. The article will be limited to Davaz's years at the Paris Embassy.

PDF

___

BCA [Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi]
TBMM Zabıt Ceridesi (t.y.). C. 7 İçtima: 1, Devre:2.
Correspondent D’orient (1939, Temmuz).
Le Figaro (04. 08. 1939). L'ambassadeur Turc Quitte Son Poste.
Milliyet (15. 04. 1976). Fransa Skandalı.
Milliyet (16. 04. 1976). Fransa’da Siyasi Durum.
Anonim, Adana.Fevzi Paşa hattının Devlet Demiryollarına devir ve teslimi münasebetiyle (1933). Demiryolları Dergisi, 7, 4.5.
Anonim, Mahmut Esat Bozkurt, (1944). Adliye Dergisi, 1(1), 49.68.
Akşin, A. (1991). Atatürk’ün dış politika ilkeleri ve diplomasisi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Akyüz, Y. (2007). Türk eğitim tarihi. Pegem Yayınları.
Armaoğlu, F. (1998). 20. YüzyılsSiyasi tarih. Alkım Yayınları.
Atabey, F. (2016). 1939 Türk-Fransız-İngiliz ittifakı. IQ Kültür Sanat Yayınları.
Balcıoğlu, M. (2003). Bozkurt-Lotus davası. Nobel Yayınları.
Bayur, Y.H. (1995). Türkiye Devleti’nin dış siyasası, TTK Yayınları.
Beaudry, P. (2002). The French depression in the 1930s, Review of Economic Dynamics, 5, 73–99.
Bilsel, C. (1944). Lozan. C. 2. Güneş Yayınevi.
Bozkurt, M.E. (1940)., Devletler arası hak. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
Davis, N. (2006). Avrupa tarihi. İmge Kitabevi.
Dışişleri Bakanlığı, (1973). Türkiye dış politikasında 50 yıl Lozan, 1922-1913. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Yayınları.
Ekrem, R. (1934). Osmanlı muahedeleri ve kapitülasyonlar. Türkiye Matbaası.
Erim, N. (1953). Devletlerarası hukuk ve siyasi tarih metinleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
Esmer, Ş. (1944). Siyasi tarih. Maarif Matbaası.
Genç, R. (2005). Türkiye’yi laikleştiren yasalar. Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
Gönlübol, M. ve Sar, C. (1989). Olaylarla Türk dış politikası. Atatürk Araştırma Merkezi.
Gürün, K. (1991). Türk-Sovyet ilişkileri (1920-1953). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Işıtman, T.Z. (1944). Mahmut Esat Bozkurt hayatı ve hatıraları 1892–1943.
Kennedy, P. (2008). Büyük güçlerin yükseliş ve çöküşleri. Türkiye İş Bankası Yayınları.
Kıssınger, H. (2004). Diplomasi. Türkiye İş Bankası Yayınları.
Kurdakul N. (1981). Osmanlı Devleti'nde ticaret anlaşmaları ve kapitülasyonlar. Döler Yayınları.
Lewıs, B. (1984). Modern Türkiye'nin doğuşu. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Meray, S. (1972). Lozan Barış Konferansı tutanaklar, belgeler, Cilt 1.8. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Müderrisoğlu, A. (1990). Kurtuluş Savaşının mali kaynakları. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Nebioğlu, O. (1986). Bir imparatorluğun çöküşü ve kapitülasyonlar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ortaylı, İ. (2006). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. Alkım Yayınevi.
Pamuk, Ş. (2003). Osmanlı İmparatorluğu’nda paranın tarihi. Vakfı Yurt Yayınevi.
Quataert, D. (1985). XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu‘nda demiryolları, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. Türkiye Ansiklopedisi, C. 6. İletişim Yayınları.
Reşid, A. (1928). Kapitülasyonlar, Darülfünun H. F. M., 37, 3–38.
Roberts, J. M. (2009). Avrupa tarihi. İnkılap Yayınevi.
Sander, O. (2000). Siyasi tarih. İmge Kitabevi.
Sezer, A. (1999). Atatürk döneminde yabancı okullar (1923-1938). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Shamir, H. (1989). Economic crisis and French foreign policy, 1930-1936. E.J. Brill.
Sonyel, S. (1974). Lozan’da Türk diplomasisi. Belleten, 38 (149), 41–116.
Soysal, İ. (1981). Türkiye'nin batı ittifakına yönelişi (1934-1937). Belleten, (45) 177, 959-1044.
Soysal, İ. (1999). Çağdaş Türk diplomasisi, 200 Yıllık Süreç. 15-17 Ekim 1997 Sempozyuma Sunulan Tebliğler. TTK Yayınları.
Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin siyasal antlaşmaları. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Sungu, İ. (1938). Tevhid-i Tedrisat. Belleten, 2(7-8), 397-431.
Şimşir, B. (1996). Bizim diplomatlar. Bilgi Yayınevi.
Tabakoğlu, A. (2000). Türk iktisat tarihi. Dergâh Yayınevi.
Teleki İ. ve İlkin, S. (1985). Türkiye’de ulaştırmanın gelişimi. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.10. İletişim Yayınevi.
Tezcan, D. (1994). Bozkurt-Lotus davasının uluslararası hukuktaki önemi ve yeri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(4), 269.274.
Tezel, Y.S. (1982). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi. Yurt Yayınevi.
Timur, H. (1945). Türkiye’de bulunan yabancıların okuma ve okutma bakımından durumu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 11 (2), 271.287.
Toprak, Z. (1998). Türkiye tarihi, iktisat tarihi(1600-1908), C. 3. Cem Yayınevi.
Toprak, Z. (2003). Demiryolu, devlet ve modernite, demiryolu tren çağı. Yapı Kredi Yayınları.
Unat, F. R. (1964). Türk eğitim sisteminin gelişmesine tarihi bir bakış. Milli Eğitim Bakanlığı.
Villa, P. (1996). France in the early depression of the thirties, CEPII, Document de Travail.
Williamson, D. (2009). Access to history: war and peace: international relations 1878-1941. Cambridge University Press.
Yakup, H. (1933). Cumhuriyet Bayramımızın onuncu yıl dönümü şenlikleri arasında milli demiryollarımıza umumi bir bakış, Demiryolları Dergisi, 9(105), 465-466.
Yamakoğlu C. Y. (1987). Mahmut Esat Bozkurt. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Yeniay, H. (1964). Yeni Osmanlı borçları tarihi. Ekin Yayınevi.
Yılmaz, F. (2003). Osmanlıdan Cumhuriyete dış borçlar. Berikan Yayınları.

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ