İzmir İşgali Öncesi ve Sonrasında Yaşanan Gelişmeler

Her yüzyılın başında dönemin büyük güçleri dünyayı ve kaynaklarını paylaşmk için kendi ararlarında bir takım anlaşmalar ve düzenlemeler yaparlar. 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Napolyon Orduları 1815 Waterloo Savaşında yenilince, Avusturya İmparatorlıuğu Başbakanı Klemens von Matternich önderliğinde, Büyük Britanya, Avusturya, Rusya ve Prusya devletleri 1815 Viyana Kongresi sonrasında dünya düzenini belirlediler. Önlenmek istenen Fransa gibi görünse de perde arkasında Türklerin Avrupa’dan atılması fikri vardı. Birkaç yıl sonra Osmanlı İmoaratorluğu’nun Balkan topraklarında ilk ayrılıkçı hareketler başladı ve yaklaşık yüzyıl sonra ise 1912-1913 Balkan Savaşlarıyla Türkler Trakya’nın Doğusu hariç Avrupa’dan kanlı bir şekilde atılmıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğin de benzer olaylar yaşandı. Bu seferki hedef yine Türklerdi ve Anadolu’dan da atılmaları istenmiştir. Balkan Harbinden bir yıl sonra 1914’de I. Dünya Savaşı başladı ve Osmanlı İmparatorluğu, 3 kıtada topraklarımnı kaybetmesinden de öte Anadolu’da tehlikeye düştü. I. Dünya Savaşı Osmanlı Devleti için resmen 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile son bulmuştur. Sadece I. Dünya Savaşı’nda değil onun öncesinde de Osmanlı Devleti Balkanlar, Orta Doğu ve Kafkaslarda büyük can, mal ve toprak kayıpları yaşamıştı. Ancak yaşanan felaketlerin belki de en büyüğü Mondros’tan sonra İtilaf Devletlerinin antlaşmaları sonucunda ve dönemin uluslararası hukukunu yok sayarak 1919 yılında İzmir ve Batı Anadolu’yu Yunanistan’a işgal ettirmesinden sonra yaşanmaya başlandı. Gerek İzmir ve çevresinde gerekse de Osmanlı Devleti’nin o zamanki mevcut toprakları üzerinde hiçbir yasal hakkı bulunmayan Yunanistan başta İngiltere’nin desteğiyle Türk Milletine son bir darbe vurarak ebediyen Anadolu coğrafyasından atmak ve uzun yıllardır siyaseten peşinde koştukları Megali İdea hedeflerini gerçekleştirmek istiyorlardı. Yunan işgalinin yansıması Türk Milletini Mustafa Kemal Paşa önderliğinde topyekûn bir mücadeleye sevk etmiştir. Yerli ve yabancı birçok arşiv ve döneme ait basılı belge yaşanan felaketi gözler önüne sermektedir.

The Developments of Izmir Occupation Before and After

At the beginning of every century, the great powers of the period made some agreements and arrangements among themselves to share the world and its resources. When the Napoleonic Armies were defeated in the Waterloo Battle of 1815 in the first quarter of the 19th century, Great Britain, Austria, Russia and Prussia determined the world order after the 1815 Vienna Congress, under the leadership of Austrian Prime Minister Klemens von Metternich. Although it seemed like France to be prevented, there was the idea of expelling Turks from Europe behind the scenes. A few years later, the first separatist movements started in the Balkan lands of the Ottoman Empire, and nearly a century later, in the 1912-1913 Balkan Wars, Turks were thrown out of Europe in a bloody way except East of Thrace. Similar events took place in the first quarter of the 20th century. The target this time was again the Turks and they were asked to be expelled from Anatolia. A year after the Balkan War, World War I started in 1914, and the Ottoman Empire fell into danger in Anatolia beyond losing its land on 3 continents. The I. World War I offically ended for the Ottoman State, which was signed on 30 October 1918. Not only during the I. World War, but also before that the Ottoman State experienced great losses of life, property and land in the Balkans, the Middle East and the Caucasus. But perhaps the biggest of the disasters that occurred after Mondros, as a result of the treaties of the Allied Powers, and ignoring the international law of the period in 1919, and it began to be experienced after Izmir and Western Anatolia occupied by Greece. Greece, which has no legal right over the existing territories of the Ottoman Empire and Izmir at that time to strike the Turkish Nation and expel them forever from the Anatolia with the support of England, and they wanted to achieve the Megali Idea goals they had pursued politically for many years. The reflection of the Greek occupation led the Turkish nation to a total struggle under the leadership of Mustafa Kemal Pasha. Many local and foreign archives and periodical documents reveal the catastrophe.

___

  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri
  • İngiliz Dışişleri Milli Arşivi
  • Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Osmanlı İmparatorluğu’nun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları ve Harbe Girişi, Cilt I, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1991.
  • EKSERTZOGLOU, Haris, Osmanlı’da Cemiyetler Ve Rum Cemaati, Dersaadet Rum Cemiyet-i Edebiyesi 1861-1911, Çev: Foti Benlisoy ve Stefo Benlisoy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Şubat 2004.
  • ERGÜL, Teoman, Vahideddin-Mustafa Kemal Ekseninde Milli Mücadele, Kesişen, Çatışan ve Değişen Yaşamlar, 2. Baskı, Akılçelen Kitaplar, Ankara, 2014.
  • EYYUPOĞLU, İsmail, Mudanya Mütarekesi, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2002.
  • HAYTA, Necdet, 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2015.
  • KANDAŞ, A. Burak, Çanakkale’de İtilaf Donanması’na Vurulan Büyük Darbe (Mayıs 1915 Harekâtı), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017.
  • KANSU, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Cilt 1, TTK Yayınları, Ankara, 2008
  • KARABEKİR, Kazım, İstiklal Harbimiz, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1960.
  • KURT, Yılmaz, Pontus Meselesi, TBMM Kültür, Sanat Ve Yayın Kurulu Yayınları, No:68, Ankara, 1995.
  • SONYEL, Salahi R., Kaygılı Yıllar, Gizli Belgelerde Kurtuluş Savaşı’nın Perde Arkası (1918-1923), Remzi Kitabevi, I. Baskı, İstanbul, Kasım 2012.
  • TINAL, Melih, ARICIOĞLU Samet, Milli Mücadele’de Soma, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XVIII/37, 2018 Güz, ss.511-530.
  • AKŞİN, Sina, Siyasal Tarih (1908-1923), Türkiye Tarihi, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980, Ed: Sina Akşin, Cem Tarih Yayınları, 4. Cilt, 7. Basım, Ekim 2002. https://doi.org/10.1501/tarar_0000000269
  • BİLGİN, Taner, Savaş Yıllarında Anadolu Rumlarının Yaşadığı İkilem (1919-1922), VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Vol. 1, No 1, Mart 2016. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.233675
  • ÇAKMAK, Fevzi, Milli Mücadelenin Tıbbiyeliler Tarafından Desteklenmesi ve Darülfünun Boykotu, Ed: Eren Akçiçek, Fevzi Çakmak, Vatan ve Sıhhat Tıbbiyenin Yurtseverliği, Bulaşıcı Hastalıkları Önleme Derneği, İzmir, Ekim 2015.
  • Cumhuriyet Gazetesi