DARÜLACEZE KEŞF-İ SÂNİ DEFTERİ

Temeli 1892 yılında atılan ve 1896 yılında hizmete alınanDarülaceze binaları, gerek işlevi gerek inşa süreçleri bakımından sondönem Osmanlı mimarlığında önemli bir yer tutar. Sultan II.Abdülhamid’in teşvik ve girişimleriyle kurulan Darülaceze, muhtaçlarınihtiyaçlarını karşılama işlevinin yanında, yetimhane, bakımevi, hastane,meslek kazandırma merkezi gibi işlevlere de sahipti. Bu işlevlerinyanında Darülaceze sakinlerinin ibadetlerini yerine getirmeleri içincami, kilise gibi ibadethanelere de yapı kompleksinde yer verilmiştir.Darülaceze inşaatı sırasında, yapı kompleksinin büyüklüğü ve farklıişlevlere sahip birçok yapının bir arada bulunması nedeniyle maddikaynak ve yapı malzemesi temini, çalışmanın sağlıklı bir şekildeyürümesi adına büyük önem taşımaktaydı. Bu nedenle yapıkompleksinin inşaatına başlanmadan önce bir komisyon kurularakkompleksin kapasitesi belirlenmiş ve mimari projelerin hazırlanmasınınardından keşif çalışmaları yapılarak, yapının yaklaşık maliyetibelirlenmiştir. Bununla birlikte inşa sürecinde bir takım problemlerlekarşılaşılmış ve maliyetler tahmin edilenin dışında gelişmiştir. Bunoktada ise keşf-i sâni defteri kavramı karşımıza çıkmaktadır.Darülaceze binalarının inşaatlarının tamamlanmasının ardındanhazırlanan keşf-i sâni defteri, inşaat sürecinde gerçekleştirilen imalatınmiktar ve maliyetlerinin hesaplandığı defterdir.Bu çalışmada ilk olarak Darülaceze’nin kuruluşu ile komplekstekiyapıların işlevlerine değinilecektir. Sonrasında ise Osmanlı’da maliyettahmin yöntemlerinden bahsedilerek Darülaceze keşf-i sani defteri,yapının inşa edildiği döneme ait diğer belgelerle desteklenerektanıtılmaya çalışılacaktır.

KEŞF-İ SÂNİ (SECOND COST ESTIMATION) BOOK OF DARÜLACEZE

The Darülaceze buildings, whose foundations were laid in 1892 and inaugurated in 1896, take an important place in the late Ottoman architecture in terms of its function and construction process. The complex founded with encouragement and initiatives of Sultan Abdülhamid II, had functions such as orphanage, nursing home, hospital and vocational training center in addition to meeting the needs of poor people. In addition to these functions, places of worship such as mosque and church have been included in the complex for residents of Darülaceze to perfom their prayers. During the construction of Darülaceze, supply of pecuniary resources and building materials was of great importance in order to carry out the work succesfully, due to the size of the complex and the functions of the buildings in it. Therefore, before commencing the construction process, a commission was established to determine the capacity of the complex and cost estimation works were completed after the architectural projects were prepared. However, a number of problems were encountered during the construction process and costs developed beyond the estimations. At this point, the concept of Keşf-i Sâni (second cost estimation) book appears. The second cost estimation book prepared after the completion of the constructions, is the book which the quantities and costs of the works realized during the construction process were calculated. In this paper, establishment of Darülaceze and the functions of the buildings in the complex will be firstly mentioned. Afterwards, cost estimation methods in Ottoman Empire will be discussed and Keşf-i Sâni (second cost estimation) Book of Darülaceze will be presented with other documents from the same period in which the complex was built.

PDF

___

Arseven, C.E. (2017). Osmanlı Dönemi Mimarlık Sözlüğü - Istılahat-ı Mi’mariyye, Çeviren: Şeyda Alpay, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
Darülaceze (1906). Ehasin-i Müessesat-ı Hayariyye-i Hilafetpenahi’den Darülaceze, Mihran Matbaası, İstanbul.
Darülaceze Albümü (2013). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İstanbul.
Hızlı, M. (1991). Bursa Mahkeme Sicillerine Göre XIV – XVI Yüzyıllarda Bursa Medreseleri, Uludağ Üni., SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa.
Katiopoğlu, C. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Yapı Pratiği İçinde Mimari Çizimin Yeri, Yeni İpek Yolu Dergisi, Konya Ticaret Odası, 447-452 ,Özel Sayı: Aralık, 2007.
Necipoğlu, G. (2005). The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire, Princeton Uni. Press, Princeton and Oxford.
Örenç, A.F. (2016). Modern İstanbul Limanı’nın İnşası Sürecinde Galata ve Eminönü Semtlerinde Kentsel Değişim, Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu 4, İstanbul.
Özen, İ. (2001). II. Meşrutiyet’e Kadar Islahhaneler ve Darülaceze, Ankara Üni. SBE Tarih (Yakınçağ) ABD, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Sami, Ş. (2015). Kamus-i Türki, TDK Yayınları, Ankara.
Servet-i Fünun Dergisi (1893). No:124, İstanbul, 15 Temmuz 1309.
Ünsal, B. (1963). Topkapı Sarayı Arşivinde Bulunan Mimari Planlar Üzerine, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri, 168-197, İstanbul.
Yılmaz, İ. (2012). Osmanlı Dönemi Mimarlık Eserleri Restorasyon İnşaat Maliyetlerinin Yapay Zeka Yöntemleri ile Tahmini, İstanbul Kültür Üni. FBE İnşaat Müh. ABD, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
BOA-1: Darülaceze Keşf-i Sani Defteri, Yer: Y.EE.d. , 746, Tarih: 18.Ra.1313
BOA-2: Darülaceze ebniyesi için gerekli taşın Makriköy taş ocaklarından temin edilmesi, Yer: A.}MKT.MHM. / 703 - 5 – 0, Tarih: H-28-02-1311
BOA-3: Darülaceze'nin inşa şartlarını bildiren keşif defterinin Dahiliye Nezareti'nce takdimi, Yer: Y..MTV. / 65 - 69 – 0, Tarih: H-18-01-1310
BOA-4: Darülaceze binasının gövde duvarlarında kullanılacak taşlar ve bunların tedariki, Yer : DH.MKT. / 3 - 13 – 0, Tarih: H-29-08-1310
BOA-5: Hastahane hamam ve acezehane gibi Darülaceze binaları inşaatının tamamlanabilmesi için Makriköyü Taş ocaklarından temin edilemeyen taşların Triyeste ve Marsilya taşlarından imali hususunda gereğinin yapılması Yer: DH.MKT. / 124 - 4 – 0, Tarih: H-18-02-1311
BOA-6: Darülaceze binalarından yapılmakta olan bir hastahane, hamam ve üç eczahanede hasıl olan mecburiyete binaen Makriköy taşı yerine Marsilya ve Triyeste taşı kullanılmasını havi talep üzerine mezkur taşlar hakkında tahkikat icra olunması. Yer: MV. / 76 - 11 – 0, Tarih: H-22- 02-1311
BOA-7: Darülaceze binalarından yapılmakta olan bir hastahane bir hamam ve üç acezehanenin yapımında kontrato gereği Makriköyü taşı kullanılması. Yer: MV. / 76 - 64 – 0, Tarih: H-10- 03-1311

Turkish Studies - Historical Analysis-Cover

ISSN: 2667-5552
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ