Tarihî Türk şivelerinde geçen bazı içecek adları hakkında leksikal tespitler

Bu makalede, tematik bir örgü dahilinde, Türk dili ve kültürü tarihi kapsamında, tarihi Türk lehçelerinde geçen (Eski ve Orta Türkçe), yaklaşık olarak 10. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar eski Türk kültürünün bir parçası olmak suretiyle Türk dili ve edebiyatında yer bulmuş olan on içecek adı (baxsum, bāziq, begni, bor, boza, çaqır, seker, suwsuş, sorma, süçig), içinde geçtikleri metin parçalarıyla beraber, leksikolojik (kelimebilimsel) açıdan incelenmiş, eldeki verilerin ışığında; yapı, anlam ve köken bilgisi açısından analiz edilerek dilbilimsel kavram alanları ortaya konmaya çalışılmıştır.

Lexical determinations on some drink names in historical Turkic Dialects

In this article, with a thematic review, in the concept of Turkish language and culture history, as cultural elements of old Turkish culture, ten drink names (baxsum, bāziq, begni, bor, boza, çaqır, seker, suwsuş, sorma, süçig) used in texts of historical Turkish dialects (Old and Middle Turkic) from 10th century to 16th century are expounded in terms of lexicology by indicating the passages where the names occur. As a result, in the light of all the information accumulated, the names are analysed from the point of morphology, semantics and etymology and the area of their linguistic notions comprised are given in detail.

PDF

___

ARAT, R. Rahmeti (2006). Atabetü’l-Hakayık, Ankara: TDK yay.
ARAT, R. Rahmeti (1930). Heilkunde der Uiguren I.
ARAT, R. Rahmeti (1932). Heilkunde der Uiguren II.
ARAT, R. Rahmeti (2007). Kutadgu Bilig I (Metin), Ankara: TDK yay.
ARAT, R.Rahmeti (1979). Kutadgu Bilig III (İndeks), Haz. K. Eraslan, O. F. Sertkaya, N. Yüce, İstanbul: TKAE yay.
ARAT, R. Rahmeti (1987). Makaleler I, Haz. O. F. Sertkaya, Ankara: TKAE yay.
ATA, Aysu (1997). Kısasü’l Enbiya I (Metin), Ankara: TDK yay.
ATA, Aysu (1997). Kısasü’l Enbiya II (Dizin), Ankara: TDK yay.
ATA, Aysu (1998). Nehcü’l-Feradis (Dizin), Ankara: TDK yay.
ATALAY, Besim (2006). Divanü Lugati’t-Türk I-IV, Ankara: TDK yay.
BİRTEK, Ferit (1944). En Eski Türk Savları, Ankara.
BOZKURT, Fuat (2006), Türk İçki Geleneği, İstanbul: Kapı yay.
CAFEROĞLU, Ahmet (1931). Kitabü’l İdrak Li-Lisanü’l İdrak, İstanbul: Evkaf.
CAFEROĞLU, Ahmet (1974). Türk Dili Tarihi II, İstanbul: İÜ Edebiyat Fak. yay.
CLAUSON, Sir Gerard (1972). Etymological Dictionary of Pre- thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
COURTEILLE, A. Pavet de (1870). Dictionnaire Turk-Oriental, Paris.
ÇETİN, Engin (2005). “Divanü Lugati‟t-Türk‟teki Yiyecek İçeçek Adları ve Bu Adların Türkiye Türkçesindeki Görünümleri”, ÇÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C. 14, S. 2, s. 185-200., Adana.
DİLÇİN, Cem (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK yay.
DOERFER, Gerhard (1963). Türkische und Mongolische Elemente im Neupersichen I, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH.
DOERFER, Gerhard (1965). Türkische und Mongolische Elemente im Neupersichen II, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH.
DOERFER, Gerhard (1967). Türkische und Mongolische Elemente im Neupersichen III, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH.
DOERFER Gerhard (1975). Türkische und Mongolische Elemente im Neupersichen IV, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag GMBH.
ERCİLASUN, Ahmet B. (2004). Türk Dili Tarihi, Ankara: Akçağ yay.
FREYTAG, George W. F. (1837). Lexicon Arabico – Latinum, Halis Saxonum.
GABAIN, A. von (1950). Alttürkische Grammatik, Hamburg.
GABAIN, A. von (2007). Eski Türkçenin Grameri, çev. M. Akalın, Ankara: TDK yay.
GÜLENSOY, T. (1974). “Eski ve Orta Türkçede Moğolca Kelimeler ve Moğolca-Türkçe Müşterek Kelimeler Üzerine Notlar”, Türkoloji Dergisi, C. VI, S. 1, s. 235-259.
HAMILTON, James. R. (1998). İyi ve Kötü Prens Öyküsü, Ankara: TDK yay.
JOHNSON, Francis (1852). Dictionary, Persian, Arabic, and English, London: W. H. Allen.
KARAMANLIOĞLU, Ali F. (1989). Seyf-i Sarayi, Gülistan Tercümesi, Ankara: TDK yay.
KAYA, Ceval (1994). Altun Yaruk (Metin-Dizin), Ankara: TDK yay.
KİLİSLİ RIFAT (1340). İbnü Mühenna Lugatı, İstanbul.
KORKMAZ, Zeynep (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK yay.
NADALYAEV, vd. (1969). Drevnetyurkskih Slovar.
ÖZKAN, Mustafa (1993). Mahmud b. Kadi Manyas, Gülistan Tercümesi, Ankara: TDK yay.
ÖZKAN, Mustafa (2000). Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul: Filiz yay.
ÖZÖNDER BARUTÇU, F. Sema (1996). Muhakemetü’l-Lugateyn, Ankara: TDK yay.
ÖZYETGİN A. Melek (2005). Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine İncelemeler, İstanbul: Ötüken yay.
RAMDHUN Sen (1841). A Dictionary in Persian and English, Calcutta: Baptist Mission Press.
ŞEYH SÜLEYMAN EFENDİ (1298). Lugat-i Çagatayi, İstanbul.
TAYMAS, B. Abdullah (1997). İbni Mühenna Lugati, Ankara: TDK yay.
TEKİN, Şinasi (1960). Maitrisimit (Uygurca Metinler II), Erzurum.
TEKİN, Talat (1997). Türkoloji Eleştirileri, Ankara: Simurg yay.
TEZCAN, Semih (1981). “Kutadgu Bilig Dizini Üzerine”, TTK Belleten, C. XLV/2, S. 178, s. 23-78, Ankara: TTK yay.
TEZCAN, S., ZÜLFİKAR H. (1998). Nehcü’l-Feradis (Metin), Ankara: TDK yay.
THACKSTON, W. M. (1993). Baburnama I-III, Turkish Sources XVI, Harvard University Press.
TOPARLI, R., ÇÖGENLİ M. S., YANIK N. (1999). El-Kavaninü’l- Türkiyye Li-Zabti’l-Lugati’t-Türkiyye, Ankara: TDK yay.
TOPARLI, R., ÇÖGENLİ M. S., YANIK N. (2000). Kitab-ı Mecmu- ı Tercüman-ı Türki ve Acemi ve Mugali, Ankara: TDK yay.
TOPARLI, R., VURAL H., KARAATLI R. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK yay.
TOPARLI, Recep (1992). İrşadü’l-Müluk Ve’s-Selatin, Ankara: TDK yay.
TÜRKISCHE TURFAN TEXTE I-X (1929-1959).
YÜCE, Nuri (1993). Mukaddimetü’l Edeb, Ankara: TDK yay.