ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ’NİN KASİDE-İ BÜRDE TERCÜMESİ

Kendisinden ihsan beklenen veya otoritesinden korkulan bir hükümdarın övgüsünün ele alındığı Cahiliye dönemi şiiri kaside, methiye, hiciv, iftihar ve tasvir olmak üzere dört temel konuyu işlemiş İslâm'ın inanç ve ahlâk prensipleri ile çelişen temalar zamanla yerini Kuran'dan mülhem İslâmî değerlere bırakmıştır. Hz.Peygamber'i methetmek maksadıyla yazılan müstakil eserlerden olan Kaside-i bürde ve kaside-i bür'eler farklı olmalarına rağmen literatürde tek adla yani Kaside-i bürde adıyla tanınmakta yazıldıkları andan günümüze kadar kazandıkları itibar ve şöhretlerini devam ettirmektedirler. Eserin Hz.Peygamber sevgisini ifade etmede adeta bir ibadet telakki edilmesi, edebiyatımızda birçok tercüme, şerh, tahmis, teştir ve tezyillerin kaleme alınmasına vesile olmuştur. Şemseddin Sivâsî de Hz. Peygamber'e olan sevgisini söz ve yazı ile ifade etmeye çalışmış şairlerimizden biridir. Halvetiyye tarikatının Şemsiyye kolu kurucusu olup tam adı Ahmed Şemseddin Ebu's-Senâ b.Muhammed Ebi'l Berekât b. ÂrifHasan Zîlî es Sivâsî'dir. Yeğeni ve damadıRecebü's-Sivâsî'nin kaleme aldığı Necmü'l-Hüdâ'dan ve diğer biyoğrafik kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre H.926(M.1520)'da Tokat'ın Zile kasabasında doğmuş, ilimde mesafeler katetmiş, İstanbul'da Sahn medreselerinde müderrislik yapmış,gidişattan memnun olmadığından zamanın Valisi Hasan Paşa'nın davetiyle Sivas'a hicret etmiş ,Meydan Camisi'nde vâizlik görevini yerine getirmiş, III.Mehmed'le çıktığı Eğri seferi dönüşünde de Sivas'ta 1006'da (1597)vefat etmiştir.Çalışmamızda manzum,mensur birçok eser kaleme almasına rağmen birinci sınıf şairler arasına giremeyen ,şuara tezkirelerinde ismi geçmeyen,şair kimliğinden çok mutasavvıf kimliğiyle tanınan Şemseddin Sivâsî hakkında bilgi verilmiş ve onun Hafız Hüseyin b.Ali'nin Busîrî'nin Kaside-i Bürde'si ve ona yazılan tahmis ve tercümeleri topladığı kitabındaki Kaside-i BürdeTercümesi ilim âlemine sunulmuştur.Adı Sivas'la özdeşleşen, ortaya koyduğu geniş eser yelpazesiyle 16.yüzyılın içtimâî,siyasî olaylarına duyarsız kalmayan Şemsî mahlasını kullanan hamse sahibi şair Kaside-i Bürde'yi de tercüme etmiş derinden hissettiği Peygamber sevgisini bu eseriyle de ebedî kılmıştır

A TRANSLATION OF KASİDE-İ BÜRDE BY ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ

Kaside, the age of Cahiliye Period poem, which deals with the praise of a ruler from whose authority people are afraid of or whom they expect a favor deals with four main topics as praise, satire, pride and depiction and the themes contradicting with the Islamic belief and Islamic moral principles have given their place to Islamic values inspired from the Koran. Altough Kaside-i Bürde and Kaside-i Bür’e, written in order to praise the Prophet Muhammad, are different works they are known as Kaside-i Bürde in literature and they keep their reputation since they have been written. The fact that the work regards love for the Prophet Muhammad as worship has led to a lot of translations, explanations, tahmises, teshtirs and tezyils to be written in our literature. Şemseddin Sivâsî is one of our poets trying to express his love for the prophet both in written and oral forms. He is the founder of Şemsiyye section of Halvetiyye sect and his full name is Ahmed Şemseddin Ebu’s-Senâ b.Muhammed Ebi’l Berekât b. ÂrifHasan Zîlî es Sivâsî. According to the information we get from Necmü’l-Hüdâ written by Recebü’s-Sivâsî who is both his son-in-law and also his nephew and from other biographical resources he was born in Zile, a town of Tokat, in 629 AH (1520 A.D.), improved his knowledge, worked as a professor at Sahn madrasas in Istanbul, but since he was not satisfied with the course of events he immigrated to Sivas on the invitation of the present governor Hasan Pasha, worked as an Islamic preacher in Meydan Mosque and died after the military expediton with Mehmed III in Sivas in 1006 AH. (1597A.D.). Our study gives information about Şemseddin Sivâsî who is not considered as a first class poet although he wrote a lot of poems and prose, whose name is not included in collections of poet biographies and who is known as a sufi rather than as a poet and his Translation of Kaside-i Bürde which was written by Busîrî, translated by Şemseddin Sivâsî and edited by Hâfız Hüseyin b.Ali who collected the tahmises and translations written for the Kaside-i Bürde in his book. The poet who is not insensible of social and political events during the 16th century, who used the name Şemsî as a pseudonym, who has a hamse and whose name has been identified with Sivas translated Kaside-i Bürde and made his love for the Prophet Muhammad eternal with his work

PDF

___

AKKAYA, Hüseyin, Şemseddin Sivâsî’nin Zileli Hamdi’ye Atfedilen Bir Mesnevisi Süleymâniye, Journal of Turkish Studies, Vol:21,Cambridge 1997.
AKKAYA, Hüseyin, Şemseddin Sivâsî’nin Süleymâniyye’si,Marmara Ü.,SBE,İstanbul 1988.
AKKAYA, Hüseyin, Osmanlı Türk Edebiyatında Süleyman Peygamber ve Şemseddin Sivâsî’nin Süleymâniyye’si İnceleme,Tenkidli Metin ve Tıpkıbasım,Harvard Ü.,1997.
AKKAYA,Hüseyin, Şemseddin Sivâsî’nin İrşâdü’l-‛Avâm İsimli Mesnevisi,Cumhuriyet Ü.,İlahiyat Fakültesi Dergisi,C.7.,S.2.,Sivas 2003.
AKKAYA, Hüseyin, " Şemseddin Sivâsî’nin Terceme-i Ecvibe-i Alî Bin Ebî Tâlib İsimli Eseri "Journal of Turkısh Studies, vol:27/1,Harvard 2003.
AKSOY,Hasan, Şemseddin Sivâsî(Hayatı,Eserleri)ve Mevlid’i(Tenkidli Metin),Marmara Ü.,İlahiyat Fakültesi,İstanbul 1984.
AKSOY,Hasan, Şemseddin Sivâsî, Hayatı, Şahsiyeti, Tarikatı, Eserleri, Cumhuriyet Ü.,İlahiyat Fakültesi Dergisi,C:IX/2,2005,s.2.
ARMUTÇUOĞLU,İlhan,Kaside-i Bürde,Erkam Yay.,İstanbul 2009.
ARSLAN, Ahmet Turan, Şemseddin Sivâsî ve Manzum Kaside-i Bürde Tercümesi, Osmanlılar Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri 21-25 Mayıs, ,Sivas Valiliği İl Kültür veTurizmMüdürlüğü, Sivas 2007.
ASKUN,Vehbi Cem, Sivas Şairleri,Sivas Halkevi Yay.,No:13,Sivas 1948.
AYYILDIZ,Erol, Harputi’nin Kaside-i Bürde Şerhinin Dilbilgisi ve Belâgat Açısından İncelenmesi,Dünü ve Bugünüyle Harput Sempozyumu,Türkiye Diyanet Vakfı Elazığ Şubesi Yay.,No:8,Elazığ 1999,s.515.
BULUZ,Nermin, Şemseddin Sivâsî’nin Heşt-Bihişt Mesnevisi (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin), Cumhuriyet Ü.,SBE,Sivas 1997.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Ankara 2000.
ÇELEBİOĞLU, Âmil, Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul 1988,s. 357.
ÇINAR,Fatih Çınar,Hüseyin Vassaf Bey’in "Sefine-i Evliyâ"Adlı Eserindeİsmi Geçen, Sivas’ta İkamet Eden ve SivaslıOlan Sûfîler,Cumhuriyet Ü.,İlahiyat Fakültesi Dergisi C.XII/1,2008,s.392.
ÇÖM,Erol, Şemseddin Sivâsî’nin İbret-nümâ Adlı Mesnevisi(İnceleme-Metin)Türkiye Diyanet Vakfı Yay.,Ankara 2010.
Şemseddin Sivâsî, Gülşen-âbâd, hzl. Hasan Aksoy, İstanbul 1990.
Dört Halifenin Menkıbeleri Menâkıb-ıÇehâr Yâr-ı Güzîn, hzl.Abdullah Kargılı-Osman Yolcuoğlu, İstanbul 2005.
FURAT, Ahmet Suphi, Arap Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1966.
İslam Ansiklopedisi, Kasîdetü'l-Bürde Mad., C. 24, s. 568.
KADEMOĞLU,Mahmut, Kaside-i Bürde ,Şâmil İslam Ansiklopedisi,C.4, Şâmil Yay.,İstanbul 2000,s.279.
KAHRAMAN,Bahattin, Bûsırî'nin Kasîde-i Bürde'si Etrafında Yazılmış Türkçe Eserler, S.Ü. Fen-Edebiyat Fak., Edebiyat Dergisi, 1991, Sayı:6, s. 173.
KAHRAMAN, Bahattin, Le’âli ve Abdurrahîm Karahisârî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:4,s.57.
KAYA, Mahmut, İmam Busîrî ve Kasîde-i Bürde, Altınoluk Dergisi, 1998, Sayı:154, s.38.
KIZILCIK, Abdullah, Muhadram Şairlerden Hassân b.Sâbit’in İslâmî Döneme Ait Şiirlerinde Tema, Nüsha, Yıl: VI, Sayı:20,Kış 2006,s.78.
KUZUBAŞ, Muhammet, Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-Necât Adlı Eseri(Kasîde-i Bürde Tahmis ve Şerhi),Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2007, Sayı:1/1, s.156.
LEVEND, Agâh Sırrı, "Dini Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri "Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara1972,s.64.
Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî Yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniye,hzl.:Ali Aktan vd.,C.3,İstanbul 1996.
Müstakım-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi, Mecelletü’n-Nisâb, Ankara 2000.
Nâil Tuman,Tuhfe-i Na’ilî Divan Şâirlerinin Muhtasar Biyoğrafileri,hzl., Cemal Kurnaz-Mustafa Tatcı,Ankara 2001.
ÖZDEMİR, Metin," Şemseddin Sivâsî’nin İtikadi Görüşlerinin Değerlendirilmesi "Osmanlılar Dönemi Sivas Sempozyumu Bildirileri 21-25 Mayıs, Sivas Valiliği İl Kültür veTurizmMüdürlüğü, Sivas 2007,C.2,s.105.
ÖZKÖSE, Kadir, " Osmanlı Devleti Döneminde Sivas’ın Tasavvufî Kültür Yapısı " Osmanlılar Dönemi Sivas Sempozyumu Bildirileri 21-25 Mayıs, Sivas Valiliği İl Kültür veTurizmMüdürlüğü, Sivas 2007,C.2,s.43.
Recebü’s-Sivâsî,Hidâyet Yıldızı,çev.:H.Şemsi Güneren,hzl.:M.Fatih Güneren,Seçil Ofset,İstanbul 2000.
PAKSOY, Kezban,"Şerh-i Gazeliyyât-ı Sultan Murâd-ı Sâlis", Turkısh Studies Türkoloji Araştırmaları, S.5,Summer 2007.
SAK, Vesile Albayrak, Said Paşa’nın Kaside-i Bürde Tahmisi, Turkısh Studies-İnternational PeriodicalFor The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc, Volume 8/9 Summer 2013.
ŞAHİN, Ebubekir Sıddık, Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Mustafa İsen), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1997.
Şemseddin Sivâsî, Gülşen-âbâd, hzl.Hasan Aksoy, İstanbul 1990.
TOKER,Birgül,Şemseddin Sivâsî, Mir’âtü’l-Ahlâk,Türkiye Diyanet Vakfı Yay.,Ankara 2010.
TOKER, Mustafa ,"Şemseddin Sivâsî’nin Menâsikü’l- Huccâc veyaUmdetü’l-Huccâc Adlı Eseri", Turkısh Studies İnternational PeriodicalFor The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc,Volume4/2winter 2009.
TOPARLI, Recep, Şemseddin Sivâsî Divanı, Sivas 1984.
YENİTERZİ,Emine,DivanŞiirindeNa‘t,TürkiyeDiyanetVakfıYay.,Ankara1993.
YENİTERZİ Emine, Türk Edebiyatında Na’tlara Dair, Türkler, C.II. Ankara 2002,s.762.
YENİTERZİ Emine,”Bir Edebi Tür Olarak Na‘tlar” Uluslararası Mevlid Sempozyumu,Türkiye Diyanet Vakfı Yay.,Ankara 2010,s.94.
YENİTERZİ, Emine, Anadolu Türk Edebiyatında Ahllakî Mesneviler, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.5,Sayı:10,2007,s.452-455.