ZEKERYA BATUR, AYŞE NUR SIR DÜNDAR, HAFIZ BEK

NASREDDİN HOCA FIKRALARINDA DEĞER YARGILARI VE EĞİTİM

Nasreddin Hoca, topluma ve toplum değerlerine bakışı ile bir sosyolog, insan ruhunun derinliklerine nüfuz edişi ile bir psikolog, dilimizde duygu ve inceliği nüktede buluşturması ile bir nüktedandır. Onu günümüze kadar getiren, sadece kendi kültürümüzde değil bütün dünyada yaşatan fıkralarıdır. Kıvrak bir zekânın ve keskin bir dehanın ürünü olan fıkralarda asıl konu insandır. Onun gülünç tarafları, yanlışları, nefsanî tebessümleri, insanî ilişkileri mizahî çerçeveden ele alınır. tutumları, zaafları, hataları, çaresizlikleri tebessümleri, insanî ilişkileri mizahî çerçeveden ele alınır. Hoca'nın fıkralarında amaç sadece güldürmek değil, gülerken düşündürmektir. Bu ince nokta fıkraların değerlendirilmesinde hareket noktasıdır. Hikâyelerindeki alaylı bir söylemin aksine o, nükteli sözleriyle insanların hatalarını fark etmesini ve bu hatalardan ders çıkartmalarını ister. Bununla beraber fıkraların doğru anlaşılıp yorumlanması için sadece Nasreddin Hoca'nın kişiliği, bilgi seviyesi değil, aynı zamanda yaşadığı ve fıkralarda anlatılan olayların geçtiği yer ve kişilerin özellikleri, o çevrenin hayat düzeni, değer yargıları - hoşgörü, alçakgönüllülük, dayanışma, yardımlaşma, doğruluk, dürüstlük, güvenilirlik gibi- da iyi bilinmelidir. Fıkralar, sosyal yapı örneklerinden hareketle verilmiştir. Bununla birlikte Nasreddin Hoca'nın bizzat kendi yaşantısından bazı olgular sunması, bu değerlerin içselleştirilmesinde etkili olmuştur. Bu yaklaşım da fıkraların özgünlüğünü sağlamıştır. Bu çalışmada Nasreddin Hoca fıkralarındaki değer yargıları, sosyal ve kültürel perspektiften incelenmiş, Türk toplumuna ait işlenişi ve tesiri ön plana çıkartılarak değerlendirilmiştir. Değerler aktarılırken didaktik ve teorik bilgiler yerine hayatın realiteleriyle verilmeye çalışılmıştır.

THE VALUE JUDGEMENTS IN NASREDDIN HODJA`S JOKES AND EDUCATION

Nasreddin Hodja can be a regarded as a socialist due to his perspective of society and society`s values, as a psychologist due to his interpretation to deepness of spirit, and as a humour due to the fact that he successfully blend it with elaborateness and sensation. What makes him still alive even today's world is the fact that his jokes are widely known all around the world but not just in Turkish culture. In his anecdotes the main issues which are considered about human nature are mainly its cynical sides, mistakes, attitudes towards reformation, weaknesses and human relationships. Those issues are addressed based on the respect and love towards the people, society and the environment The aim of his short stories is written with the objective of making people think while they burst into laugh. This point of view has to be initial point for evaluating short stories. Contrary to the structure in his stories is based on an ironical basis, he aimed to make people realized their own mistakes by witty remarks for people to become proficient at understanding their mistakes so that they can improve themselves. To have a comprehensive knowledge and understanding of his stories one should also be aware of the places mentioned, the personalities of the characters, lifestyles and the value judgements made by those characters. Evaluating his jokes shows that these short stories are based on social cultural perspective which is transmitted instead of didactic and theoretical information with the reality of life. In the anecdotes, the values of social life have provided the cross sections.

PDF

___

ALAS, R.& e.t.c. (2006). "Managerial Values in the Instituonal Context". Journal of Business Ethics, 65: 269-278.

ARGANDOÑA, A. (2003). "Fostering Values in Organizations" Journal of Business Ethics, "Sustaining Humanity Beyond Humanism" 15th Annual Eben Conference: 45:15-28.

BURCHIELLI, R. (2006). "The Purpose of Trade Union Values: An Analysis of the ACTU Statement of Values" Journal of Business Ethics, 68:133-142.

BURROUGHS, J. E. & RINDFLEISCH, Aric (2002). "Materialism and Well-Being: A Conflicting Values Perspective". The Journal of Consumer Research, 29: 348-370.

CLAUSAN, J.A. (1968). "A Historical and Comporative View of Socialization Theory and Research", Socialization and Society, Ed.: J.A. Clausen, Boston: Little Brown: 12-24.

Ç?ÇEKLER, S. (2006). Anadil Türkçe Öğretiminde Fıkra Metinlerinin Kullanılması, Yüksek Lisans Tezi, Konya.

BANARLI, N. S. (1987). Nasreddin Hoca, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, ?stanbul: MEB,

ÇINAR, A. (2009). "Nasreddin Hoca ve Mizah" ?stanbul: Temrin Dergisi Nasreddin Hoca Özel Sayısı.

DEDEBAĞI, H. (2007). Nasreddin Hoca Fıkralarının Eğitim Yönünden Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.

EGRI, C. P. & RALSTON, D. A. (2004). "Generation Cohorts and Personal Values: A Comparison of China and the United States". Organization Science, 15: 210-220.

ENGÜNÜN, ?. (2000). "Nasreddin Hoca" Hasan Eren Armağanı, TDK, Ankara.

FRITZSCHE, D. J. & OZ, E. (2007). "Personal Values' Influence on the Ethical Dimension of Decision Making", Journal of Business Ethics, 75: 335-343.

HALICI, F. (1981). Konya Fıkraları, Konya.

IHEDURU, O. (2006). "Social Values, Democracy, and the Problem of African American Identity". Journal of Black Studies, 37: 209-230.

HITLIN, S. &PILIAVIN, J. (2004). "Values: Reviving a Dormant Concept". Annual Review of Sociology, 30: 359-393.

KARAAHMETOĞLU, ?. (1990). "Nasreddin Hoca Özgünlüğü", 1. Milletlerarası N. Hoca Sempozyumu Bildirileri, Ankara, Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Ara?tırma Dairesi Yayınları.

KARASAR, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 3A Ara?tırma Eğitim Danı?manlık Ltd., Ankara.

KARAKAYA, S. (2007). Nasreddin Hoca Fıkralarının Eğitim Değeri ve Fıkralarının Benlik Durumlarına Göre Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, ?stanbul.

MORGAN&e.t.c. (1979). "Social Orijigins, Parental Values, and the Transmission of Inequality". American Journal of Sociology, 85: 156-166.

SAKAOĞLU, S. (2005). Nasreddin Hoca Fıkralarından Seçmeler, Akçağ Yayınları, Ankara.

SAYERS, D. (2006). Nasreddin Hoca, Türk Edebiyatı Tarihi, C. I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ?stanbul.

?ENOCAK, E. (2009). "Toplumsal Hayatın E?siz Sava?çısı: Nasreddin Hoca" , Temrin Dergisi, Nasreddin Hoca Özel Sayısı, ?stanbul.

ÖNDER, M. (1971). Nasreddin Hoca, Türkiye ?? Bankası Kültür Yayınları, ?stanbul.

ÖZÇEL?K, M. (2005). Nasreddin Hoca, Odunpazarı Belediyesi Yayınları, Eski?ehir.

ÖZER, K. (1997). "Nasreddin Hoca'ya Bakmak, Nasreddin Hoca'yla Bakmak" Toplumbilim Dergisi, ?stanbul.

TA?DELEN, V. (2009). "Tefekkür Geleneği Açısından Nasreddin Hoca Fıkraları", Temrin Dergisi, Nasreddin Hoca Özel Sayısı, ?stanbul.

TÖR, N. (1990). "Nasrettin Hoca Fıkralarındaki Eğitim Mesajları", I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, Ankara.