OSMANLI ŞİİRİNDE TERZİLER

Sanatın bütün dallarında sanatçılar, içinde yetiştikleri toplumun değer yargılarını, değişen oranlarda olsa da, mutlaka eserlerine yansıtmışlardır. Zira sanat eseri, yaşadığımız dünyanın gerçekliğinin kişinin hayal dünyasında başkalaşarak soyut bir düzlemde yeniden oluşturulmuş biçimidir. Sanatçılar bu yeniden oluşturma sürecinde, içinde yaşadığı toplumda gördüğü, tanık olduğu kişileri ya da olayları kullanır. Böylece muhayyilesinde oluşturduğu bu soyut dünyayı, ürettiği sanatın muhatabının anlayacağı somutluğa taşımaya çalışır. Divan şairleri de şiirlerinde, yaşadıkları dönemin sosyal unsurlarından yararlanmışlardır. Bu bağlamda, Osmanlı toplumunun gündelik hayatının önemli değerlerinden biri olan meslekler, çeşitli vesilelerle şiirlerde işlenmiştir. Çalışmamızda, Osmanlı toplumunun gündelik yaşantısının önemli bir parçası olan "terzilik" mesleğinin şiirlerde hangi yönleriyle ve ne şekilde ele alındığı araştırılmaya çalışılacaktır. Bu çerçevede, terzilerin bizzat kendileri, dükkânları, mesleklerini icra ederken yüzyıllardan şairlerin şiirlerinden seçilen örneklerden hareketle değerlendirmeye alınacaktır. Çalışmamıza esas olan örnekler, değişik yüzyıllara ait divan, şehrengiz, sûrnâme ve mecmua metinlerinden seçilmiştir. Yaptığımız tarama faaliyeti sırasında terzilikle ilgili beyitler fişlenmiş, bu fişler gruplandırılmış ve ortaya çıkan gruplardan hareketle çalışmamızın kapsamı ve bölümleri belirlenmiştir. Çalışmamızda yer verdiğimiz örneklerin aynı fiş grubu içerisinde konuyu en iyi şekilde açıklayan, en dikkat çekici beyitlerden seçilmesine çalışılmıştır. Yine terzilikle ilgili olan kumaşlar ve elbiseler ise başka bir araştırmanın konusu olacak kadar geniş bir kullanım alanına sahip oldukları için makalemizin kapsamı dışında bırakılmıştır

DIVAN POEM’S DRESSMAKERS

Artists reflected actually value judgments of society in which they grew up, even at change rates, into their works at all of art. Therefore, art work is style which was re-occurred realism of world at abstract level with varying into person’s dream life. Artists, in this reoccurring process, use people see in society which they live, witness people or events. So that, they try to carry this abstract life which occurred in their imagination to tangibility and they provide to be clear their production for addressee. Both Divan poets and Divan poems benefit from social elements which they lived in the period. In this sense, one of the most important Ottoman Empire’s daily life values is occupation which took place with several reasons in poems. In our study, one of the most important part belonging to Ottoman Empire’s daily life “dressmaking” occupation will be tried to search in what aspects and no matter how tackled in poems. Within the scope, as dressmakers, themselves, their shops, are performing their occupations, used tools will be evaluated from samples poems of poets several centuries. Our study includes examples from divan, şehrengiz, sûrnâme and mecmua texts in different centuries. During the search activity we made, the couplets regarding dressmakings have been categorized, these categories have been grouped, and scope and sections of our study has been determined from resulting groups. We strive to choose examples in our study in same categorical groups by explaining subject in best way from most striking couplets. Fabrics and dresses relating to dressmaking may a research subject so that they have use area at high level; they lie beyond the scope of article

PDF

___

Akdoğan, Yaşar (t.y.). Ahmedî, Dîvân. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 10.07.2015)
Akkaya, Hüseyin (1996). Nevres-i Kadîm ve Türkçe Dîvânı – İnceleme, Tenkidli Metin ve Tıpkıbasım (2. Kısım: Tenkidli Metin ve Dizin). C. 2. Boston: Harvard Üniversitesi. Aksoyak, İsmail Hakkı, YÜKSEL, Hasan, DELİCE, Halil İbrahim (1996). Eski Anadolu Türkçesine İlişkin Bir Metin: İslâmî'nin Mesnevisi. Sivas: Dilek Matbaası.
Aksoyak, İsmail Hakkı (2006). Gelibolulu Mustafa Âlî, Dîvân. C. 1-3. Boston: Harvard Üniversitesi.
Ambros, Edith (1982). Candid Penstrokes: The Lyrics of Me’âlî an Ottoman Poet of The 16th Century. Berlin.
Anadol, Cemal (1991). Türk-İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnâmeler. Ankara:
Kültür Bakanlığı.
Aracı, Nalan (2005). Nakkaş Osman’ın “Surname” Yapıtından Resim Yorumları. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.
Arslan, Mehmet (2004). Antepli Aynî Divanı. İstanbul: Kitabevi.
Arslan, Mehmet (2005). Bursalı İffet Divanı. İstanbul: Kitabevi.
Arslan, Mehmet (2008). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri-1, Manzûm Sûrnâmeler. İstanbul:
Sarayburnu Kitaplığı. Arslan, Mehmet (2009). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri-2, İntizâmî Sûrnâmesi (Sûrnâme-i Hümâyûn) (Topkapı Sarayı ve Süleymaniye Kütüphanesi Nüshaları). İstanbul: Sarayburnu Kitaplığı.
Arslan, Mehmet (2009). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri-3, Vehbî Sûrnâmesi (Sûrnâme-i
Hümâyûn) (İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 6099). İstanbul: Sarayburnu Kitaplığı.
Arslan, Mehmet, Aksoyak, İsmail Hakkı (1991). Haşmet Külliyatı. Sivas: Dilek Matbaacılık.
Atalay, Besim (1985a). Divanü Lügat-it-Türk Tercümesi. C. 1. Ankara: TDK.
Atalay, Besim (1985b). Divanü Lügat-it-Türk Tercümesi. C. 2. Ankara: TDK.
Atalay, Besim (1985c). Divanü Lügat-it-Türk Tercümesi. C. 3. Ankara: TDK.
Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmûa-i Letâif. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Baş, Kemal (2009). Sübha-i Sıbyân’ın Kıbrıs Nüshaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi . Baykara, Tuncer (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: AKM.
Cenkmen, Emin (1948). Osmanlı Sarayı ve Kıyafetleri. İstanbul: Türkiye Yayınevi. 180 İncinur ATİK GÜRBÜZ Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015
Choi, Sunah (2008). Sûrnâme-i Vehbî’deki Kap Tasvirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Ankara: Ankara Üniversitesi.
Çavuşoğlu, Mehmet (1979). Amrî Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Çukurlu, Azime (2012). Şûhî Bengîzâde Dîvânı ve Tahlili. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi
De Amıcıs, Edmond (2013). İstanbul (1874). Çev. Beynun Akyavaş. Ankara: TTK.
Dikmen, Mehmet (2003). Peygamberler Tarihi. İstanbul: Cihan.
Doğan, Muhammet Nur (1997). Şeyhülislâm Esad ve Divanı. İstanbul: MEB.
Doğan, Muhammet Nur (2007). Fatih Divanı ve Şerhi. İstanbul: Yelkenli. Erdem Uçar, Filiz Meltem (2012). Meslekleri ve İlgi Alanları Açısından Mecâlisü’n-Nefâyis’teki
Şairlerin Sosyal Hayattaki Yeri. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, p. 1073- 1095, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3052, ANKARA/TURKEY.
Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî (2006). Evliya Çelebi Seyahatnamesi (Topkapı Sarayı
Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini). I. Kitap. Robert Dankoff, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı (Haz.), İstanbul: YKY.
Evliya Çelebi (2008). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbul. 1. Cilt, 2. Kitap.
Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı (Haz.), İstanbul: YKY.
Gökcan Türkdoğan, Melike (2011). Ahmedî’nin Cemşid ü Hurşid ve Şeyhoğlu Mustafa’nın Hurşidnâme Adlı Eserlerinin Perspektifinin XIV. Yüzyılda Sosyal Hayat. Turkish Studies -
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring 2011, p. 107-129, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2213, ANKARA/TURKEY. Gürbüz, Mehmet (2012). Safiye Sultanzâde Mehmed Rezmî, Divan. Ankara: Grafiker. Gürgendereli, Müberra (2000). Hasan Ziyâ’î, Hayatı-Eserleri-Sanatı ve Divanı (İnceleme-Metin).
Ankara: KB. Harmancı, Mahmut Esat (2007). Süheylî, Ahmed bin Hemdem Kethudâ, Dîvân. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10650,girismetinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 10.08.2015)
İpekten, Haluk (1970). Nâilî-i Kadîm Divanı (Edisyon Kritik). İstanbul: MEB. İpekten, Haluk (1974). Karamanlı Nizâmî Hayatı Edebî Kişiliği ve Divanı. Ankara: Atatürk Üniversitesi.
İsen, Mustafa (1990). Usûlî Divanı. Ankara: Akçağ. Kaplan, Yunus (2009). Sabit Divanı’nda Mahallîleşme ve 17. Yüzyıl Sosyal Hayat Unsurları.
Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/5 Summer 2009, p. 209-248, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.860, ANKARA/TURKEY.
Karacan, Turgut (1991). Bosnalı Alaeddin Sâbit, Divan. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
Osmanlı Şiirinde Terziler 181 Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015
Kaya, Bayram Ali (2003). Azmî-zâde Hâletî Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli
Metni I-II (The Divan Of Azmi-zade Haleti: Introduction and Critical Edition). Boston: Harvard Üniversitesi.
Kaya, Rahime (2006). Feyzî Divanı’nda Din ve Tasavvuf. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Bursa: Uludağ Üniversitesi.
Keskin, Neslihan İlknur (2009). Sosyal Hayatın 17. Yüzyıl Divan Şiirine Yansımaları ve Anlam
Çerçeveleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Koçak, Fatma (2006). Fâik Mahmud ve Dîvânı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi
Üniversitesi. Kurtoğlu, Orhan (t.y.). Lebîb Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük), Ankara. Kültür Bakanlığı, EKitap, (http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292411/h/lebib-divani.pdf) Kutlar, Fatma Sabiha (2004). Arpaemîni-zâde Mustafa Sâmî, Dîvân. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-275459/h/arpaeminizade-sami.pdf (Erişim Tarihi: 01.06.2014) Küçük, Sabahattin (1994). Bâkî Dîvânı. Ankara: AKM.
Macit, Muhsin (2001). Erzurumlu Zihnî Divanı. Ankara: KB.
Mengi, Mine (1995). Mesîhî Divanı. Ankara: AKM.
Ögel, Bahaeddin (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş [Türklerde Giyecek ve Süslenme (Göktürklerden
Osmanlılara)]. C. 5. Ankara: KB.
Özkan, Ömer (2007). Divan Şiirinin Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı (XIV-XV. Yüzyıl).
İstanbul: Kitabevi. Öztekin, Ali (1996). Gelibolulu Mustafa Âlî, Câmi‘u’l-Buhûr Der-Mecâlis-i Sûr, Edisyon Kritik ve Tahlil. Ankara: TTK.
Öztekin, Özge (2006). Divanlardan Yansıyan Görüntüler, XVIII. Yüzyıl Divan Şiirinde Toplumsal
Hayatın İzleri. Ankara: Ürün Yay.
Öztürk, Necdet (2009). Osmanlı Kroniklerinde Terziliğe Dair İlk Kayıtlar (Kuruluştan 1502’ye
kadar). Acta Turcica (Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi), 2 (2), 58-63. Pala, İskender (2000). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken.
Sağır, Caner (2006). Temim İbn Bahr’ın Seyahatnamesi İle Mervezî’nin Taba-i Hayavan Eserinin Tercümesi ve Değerlendirmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Saraç, Mehmet Ali Yekta (2004). Emrî Divanı. İstanbul: Eren.
Sinan, Betül (2004). Bâlî Çelebi Divanı (2b-35a) İnceleme-Metin. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi. Şen, Serkan (2007): Orhon, Uygur ve Karahanlı Metinlerindeki Meslekler Bağlamında Eski Türk Kültürü. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi.
Şeşen, Ramazan (2010). İbn Fadlan Seyahatnamesi. İstanbul: Yeditepe.
Taner, Ergin (2009). Osmanlı Esnafı, Ticari ve Sosyal Hayat (Belge ve Fotoğraflarla). Ankara: Grafiker. 182 İncinur ATİK GÜRBÜZ
Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/16 Fall 2015 Tanrıbuyurdu, Gülçin (2006). Eşref Paşa Dîvânı (İnceleme, Transkripsiyonlu Metin, Nesre Çeviri).
Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
Tarlan, Ali Nihat (1948). Şiir Mecmualarında 16. ve 17. Asır Divan Şiiri, Rahmî ve Fevrî. İstanbul:
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Tarlan, Ali Nihat (1967). Zâtî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı. C. I. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Tarlan, Ali Nihat (1970). Zâtî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon), Gazeller Kısmı. C. II. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Tarlan, Ali Nihat (1992). Ahmed Paşa Divanı. Ankara: Akçağ.
Tatcı, Mustafa (t.y.). Yûnus Emre Dîvânı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10663,metinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 01.06.2015)
Tulum, Mertol, Tanyeri, Mehmet Ali (1977). Nev‘î Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi. Yazar, İlyas (2006). Tokatlı Kânî Dîvânı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Yerli, Serdal (2007). Türk Resminde Meslek Konuları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi. Yılmaz Orak, Kadriye (t.y.). İbrahim Tırsî ve Dîvân’ı (İnceleme-Tenkidli Metin).
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10656,tirsipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 11.01.2015)
Yücel, Bilal (2002). Adnî (Mahmud Paşa) Divanı. Ankara: Akçağ.
Zülfe, Ömer (2009a). On Altıncı Yüzyıl Şairi Selîkî ve Şiirleri.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-213657/h/girismetin.pdf (Erişim Tarihi: 01.10.2014) Zülfe, Ömer (2009b). Yakînî [ö. 1568] – Dîvân (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10661,%20girismetinpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 01.10.2014)