TÜRKİYE TÜRKÇESİNİN SÖZ DİZİMİ ÜZERİNE BİR AÇIKLAMALI KAYNAKÇA DENEMESİ

Türkçe sözdizimi çalışmaları Türkçede dilbilgisinin diğer dalları gibi en eski çalışmalardan bu yana yabancı kaynaklı çalışmalardan etkilenmiştir. Kaşgarlı Mahmud'un ünlü sözlüğü Divanu Lügati't Türk'te kendisinden önceki Arapça çalışmaların yöntemlerini uygulaması gibi sonraki yüzyıllarda da Türkler dillerinin dilbilgisini ya Arapça, Farsça ya da Fransızca, Almanca, İngilizce, Rusça gibi dillerin yöntemlerini izleyerek yazmaya çalışmışlardır. Oysa Türkçe yapı bakımından bu dillerden farklıdır. Türkçe bu dillerin aksine sondan eklemeli, özgür öge dizilişine sahip ve tamlamalarda asli unsurun sonda olduğu bir dildir. Türkçe sözdizimi kuralları için hareket noktasını diğer dillerin kendilerine has özelliklerinden alan açıklamalar yanlış ya da yetersiz olabilmektedir. Bu çalışmada Türkçe sözdizimi üzerine yapılmış bazı çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmalar yazarının kitaplar ve makaleler, bildiriler olarak ikiye ayrıldıktan sonra yazarının adına göre alfabetik olarak incelenmiştir. İnceleme sonucu Türkçe sözdizimi çalışmalarının araştırmacılar için alan bilgisi verilmeye ve bu sözdizimi çalışmalarının izledikleri yöntemler, genel tartışma noktaları ve varsa sorunları tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Türkçe sözdizimi çalışmalarında bir terminoloji araştırmacılar tarafından farklı isimler verildiği ve hatta bunun bir ideoloji beyanı noktasına yaklaştığı, sözdizimi kurallarının ya da cümle ögelerinin tayininde yöntem sorunları yaşandığı, çalışmaların çoğunun öğretimlik geleneksel bakış açıları ile hazırlandığı, modern dilbilimsel yöntemlere dayanan araştırmaların henüz yeterli olmadığı, ilkokuldan yükseköğretime Türkçe sözdizimi öğretiminde tutarlılık olmadığı ve bu durumun öğrencilerde kafa karışıklığı yarattığı gibi görüşlere varılmıştır

AN ANNOTATED BIBLIOGRAPHY OF TURKISH SYNTAX

Researches on Turkish syntax, like all other branches of Turkish grammar were influenced heavily by foreign works. First Turkish vocabulary, Diwan ul-Lughat al-Turk of Mahmud al-Kashgari in eleventh century followed the methodology of the earlier Arabic vocabularies which are not suitable for Turkish. Since that, Turkish grammars followed footsteps of earlier Arabic and Persian works until Turkish westernisation in the nineteenth century. Last years of the empire and the republic era saw Turkish grammars influenced from methodologies of western languages such as French, German and English which are also not suitable for Turkish. This bibliography contains thirty seven academic papers and books about Turkish syntax written during republic era. These academic papers and books are ordered alphabetically by writer’s names. The methodologies, main arguments, key problems of these academic papers and books were discussed. By this way, we have tried to review the current status of the researches about Turkish syntax and reached several results. First of all, foreign influence caused terminology problems in the researches about Turkish syntax. Turkish syntax also lacks complete works based on modern linguistics approaches. Most of the works on Turkish syntax are based on traditional views. There is no harmony about Turkish syntax teaching in schools as different approaches are followed during elementary, middle and higher education which causes confusion among students.

PDF

___

Akerson, F. E.; Özil, Ş. (1998) Türkçede Niteleme: Sıfat İşlevli Yan Tümceler. Simurg Yayınları. İstanbul.
Akman, E. (2004) Belirtisiz İsim Tamlaması mı Sıfat Tamlaması mı? V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı. Ankara. I. Cilt, s.119-124
Aydemir, Ö. K. (2007a) Kazak Türkçesinden Hareketle Tümce Başı Ögeleri Üzerine Metin Dilbilimsel Bir Yaklaşım ve Terim Önerisi. Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Aydemir, Ö. K. (2007b) Türkçede Tümce Üzerine Dil Felsefesi Bağlamlı Bir Nitel Değerlendirme. Karaman Dil- Kültür ve Sanat Dergisi.sf. 49-59
Banguoğlu, T. (2004) Türkçenin Grameri. TDK Yayınları, Ankara.
Benzer, A. (2012) Belirtili Ad Tamlamasında İyelik ve İlgi Eki Yanılgısı. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4-I p. 1063-1105, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3909, Ankara-Turkey
Boz, E. (2007) Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin Nesne Ögesi Üzerine, . Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/2, p.102-108, ISSN:1308-2140 www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.57, Ankara-Turkey
Börekçi, M.; Tepeli, Y. (2013) İşlevsel Dilbilim Yaklaşımıyla Türkçede Sözcük Türleri Üzerine. Dil ve Edebiyat Dergisi. 2/7 s.93-102
Brendemoen, B. (2008) Anadolu Ağızlarındaki Sözdizimi Üzerine Bir Not. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/3 p. 166-175, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.336 Ankara-Turkey
Bulak, Ş. T. (2012). Türkiye Türkçesinde Düz Tümleç (Nesne). Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 p. 419-438, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2970 Ankara-Turkey
Chomsky, N. (1957) Syntactic Structures.Mouton Publishers The Hague. Paris.
Delice, H. İ (2012b) Cümle Nasıl Tanımlanmalıdır? Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 p. 37-40, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2954 Ankara-Turkey
Delice, H. İ. (2003) Türkçe Sözdiziminde Tümleç. Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri. Sayı:3. Sivas
Delice, H. İ. (2007) Yüklemin Özne Ve Nesne İlişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, Cilt: 31, No: 2, s. 155-159
Delice, H. İ. (2012a) Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4-I p. 27-34, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4257 Ankara-Turkey
Demirci, E. (2013). Türkoloji İçin Dilbilim. Anı Yayıncılık. Ankara.
Demirel, E. Nalbant, M. V. (2014) Divanü Lügati’t-Türk Grameri II Söz Dizimi. Bilgeoğuz Yay. İstanbul. ISBN: 978-605-9960-04-5
Doğan, N. (2010) Türkçede Nesneyi Belirleme Sorunu. Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi. V:3, Kış.
Efendioğlu, S. (2008) Zarf Tamlaması. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 2008/I. Ankara
Eraslan, K. (2012). Gramer Yazımıyla İlgili Metot Sorunları. Türk Gramerinin Sorunları I-II. (sf.8- 9). TDK Yayınları. Ankara.
Ercan, G.S.; Bakırlı, Ö.C. (2009) Türkçede Özne Belirtme ve Özne Yükleme: İşlevsel Dilbigisi Çerçevesinde Bir Çalışma. Dil Dergisi. Sayı 143.
Ergin, M. (2009) Türk Dil Bilgisi. Bayrak Basım, İstanbul
Göknel, Y. (2012) Türk Dilinde Sözel, Anlamsal ve Mantıksal Yapı. Vivatinell Yayınları, İstanbul.
Güzelşen, S. R. (2012) İşlevsel Dilbilimde Sözdizim Sorunları. Dilbilim, [S.l.], p. 111-117, jul. 2012. ISSN 0255-674X.
İşsever, S. T. (2006). Türkçede Takısız Nesne Adöbekleri ve Çalkalama. Dil Dergisi, (131), 42.
Karaağaç, G. (2009) Türkçenin Söz Dizimi. Kesit Yayınları, Ankara.
Karaağaç, G. (2012) Türkçenin Dilbilgisi. Akçağ Yayınları, Ankara.
Karahan L. (2005) Türkçede Söz Dizimi. Akçağ Basım, Ankara.
Karaörs, M. (2005) Türk Lehçelerinde Karşılaştırmalı Şekil ve Cümle Bilgisi. Akçağ Yayınları, Ankara.
Karpuz, H. Ö. (1996) Türkiye Türkçesinin Söz Dizimiyle İlgili Çalışmaların Dilbilimi Metodolojisi Bakımından Değerlendirilmesi ve Bazı Teklifler. 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı. TDK Yayınları, Ankara.
Kerimoğlu, C. (2007) Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 21, s.98-107
Koç, N. (1996). Özneyle İlgili Sorunlar. Türk Dili. Sayı: 529, s. 107-115
Kornfılt, J. (1997) Turkish - Descriptive Grammar. Routledge, New York.
Özkan, M; Sevinçli, V. (2008) Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 3F Yayınevi, İstanbul
Taylan, E. E. (1987) The Role of Semantic Features in Turkish Word Order. Follo Linguistica. XXI 2-4, 215-229
Torun, Y. (2013) Türkiye Türkçesinde Tekrarlı Bağlaçların Oluşturduğu Bağlama Gruplarının Söz Dizimindeki Kullanımları Üzerine. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, [S.l.], jun. 2
Uzun, N. E. (2004) Dilbilgisinin Temel Kavramları. Türk Dilleri Araştırmaları. İstanbul
Üstüner, A. (1998) Cümlenin Ögeleri Konusundaki Karışıklıklar, Türk Dili Dergisi, Sayı:11, s. 18-30
Üstünova, K. (1998) Cümle Çözümlemelerinde Yüzey Yapı – Derin Yapı İlişkileri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Sayı: 563 s.398-408
Üstünova, K. (2007) Türkiye Türkçesinde Önemsenen Bilgiyi Vurgulama Yolları. Journal of Academic Studies. May-Jul2007, Vol. 9 Issue 33, p123-141.
Üstünova, K. (2010) Yüzey Yapı – Derin Yapı Kavramları Üzerine. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/4 p. 697-704, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, Doi Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1771 Ankara-Turkey