CELAL TEYYAR UĞURLU, SONER DOĞAN, Gamze ŞÖFÖRTAKIMCI, Deniz AY, Hızır ZORLU

ÖĞRETMENLERİN SINIF ORTAMINDA KARŞILAŞTIKLARI İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR VE BU DAVRANIŞLARLA BAŞ ETME STRATEJİLERİ

Çalışmanın amacı, öğretmenlerin sınıfta en sık karşılaştıkları istenmeyen davranışları ve bu istenmeyen davranışlarla baş etmede en sık kullandıkları stratejileri saptamaktır. Araştırmanın örneklemi, uygun/kazara örnekleme yöntemi kullanılarak Sivas ve Tokat illerinde farklı ilkokul ve ortaokullarda çalışan 73'ü kadın, 77'si erkek toplam 150 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler içeriğinde açık uçlu ve kapalı uçlu sorulara yer verilen bir anket formu ile toplanmıştır. Bu kapsamda araştırma hem nitel hem de nicel yöntemin birlikte kullanıldığı karma desende yapılandırılmıştır. Nitel bölümde katılımcılara yöneltilen açık uçlu sorudan elde edilen veriler içerik ve betimsel analiz yöntemleriyle irdelenmiştir. Nicel bölümde, istenmeyen davranışlar karşısında öğretmenlerin kullandıkları baş etme stratejilerinin kullanım sıklığını gösteren yapılandırılmış sorular kullanılmıştır. Elde edilen cevaplar frekans ve yüzde analizi yapılarak yorumlanmıştır. Nitel bölümde en sık karşılaşılan istenmeyen davranış öğrencilerin kendi aralarında konuşma davranışı olarak ortaya çıkmıştır. Bu istenmeyen davranışla baş etmede en çok ceza verme ve sözlü uyarı stratejileri kullanılmıştır. Nitel bölüme genel olarak bakıldığında ise baş etme stratejilerinden en çok sözlü uyarı stratejisinin (N:75), ikinci olarak ise ceza verme stratejisinin (N:44) kullanıldığı görülmektedir. Nicel bölümden elde edilen verilere göre öğretmenler, öğrencilerin dersin akışını engelleyen davranışları karşısında en çok % 15,4 oranla sözlü uyarı, kişi ve kişilere zarar verici davranışları karşısında en çok % 16,5 oranla sözlü uyarı, toplumsal beklentilere uygun olmayan davranışları karşısında en çok % 18,4 oranla davranışın nedenini araştırma, sorumluluklarını yapmama ile ilgili davranışları karşısında en çok % 16,7 oranla davranışın nedenini araştırma, derse ilgi eksikliği şeklinde görülen davranışları karşısında en çok %15,1 oranla sözlü uyarı stratejisini kullanmışlardır. Genel olarak istenmeyen öğrenci davranışları karşısında en çok % 14,76 oranla davranışın nedenini araştırma, ikinci olarak % 14,4 ile sözlü uyarı stratejisi kullanıldığı görülmüştür. Bu sonuçlara göre nitel verilerin nicel verileri kısmen desteklediği söylenebilir

UNDESIRABLE BEHAVIORS FACED BY TEACHERS IN CLASSROOM ENVIRONMENT AND COPING STRATEGIES WITH THESE BEHAVIORS

The aim of this study is to determine the undesirable behaviors frequently faced by teachers in the classroom and the coping strategies with these undesirable behaviors most frequently used by the teachers. The research sample consists of a total of 150 teachers, 73 of which are females and 77 of which are males, serving in different primary and secondary schools in the provinces of Sivas and Tokat by using convenience/random sampling. The data was collected through a questionnaire in the context of which there are open-ended and closedended questions. In this context, the research is structured in a mixed pattern in which both qualitative and quantitative methods are used together. The data obtained from open-ended questions posed to participants in the qualitative part, were examined through content and descriptive analysis. In the quantitative part, structured questions showing the frequency of the use of coping strategies by teachers against undesirable behavior, were used. The obtained answers were interpreted by frequencies and percentages analysis. The most common undesirable behavior in qualitative part was found to be the students' talking behavior among themselves. In coping with this undesirable behavior, punishment and verbal warning strategies ensue as the most frequently used ones. As an overview to the qualitative part, it is seen that verbal warning strategy (N:75) is the most frequently used one while punishment strategy (N: 44) is ranked number two. According to the data obtained from the quantitative part, the teachers mostly used the strategies of verbal warning with a rate of 15,4% against behaviors that prevents the flow of the course; verbal warning with a rate of 16,5% against destructive behaviors towards others, investigation of behavior cause with a rate of 18,4% against behaviors improper to societal expectations, investigation of behavior cause with a rate of 16,7% against behaviors related to nonfulfillment of responsibilities, verbal warning with a rate of 15,1% against behaviors seen as a lack of interest in the course. In general, it is seen that investigation of the behavior cause with a rate of 14,76% and verbal warning with a rate of 14,4% are respectively the most frequently used strategies against undesirable student behaviors. According to these results, we can say that quantitative data are partly supported by qualitative data

PDF

___

ALPTEKİN, A., ASLAN, Ş., DÜNDAR, U. ve SARAÇ, N. (2011).Öğretmenlerin beden eğitimi dersinde ortaya çıkan istenmeyen davranışlara karşı kullandıkları yöntemler. 7.Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi, Van.
ARABACI, İ. B. (2005). Öğretme-öğrenme sürecine öğrencilerin katılımı ve sınıfta demokrasi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 316, 21-27.
ATAMAN, A. (2003). Sınıfta iletişimde karşılaşılan davranış problemleri. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi.1(3),251-263.
BALCI, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma (yöntem, teknik ve ilkeler). (8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
BARTH, R. S. (2002). The culture builder. Educational Leadership, 59(8),6-11.
BAŞAR, H. (1999). Sınıf Yönetimi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
BOSWORTH, K. (2000). Protective schools: linking drug abuse prevention with student success. a guide for educators, policy makers and families. Arizona Univ., Tucson. Coll. of Education, ERIC, ED 445310, p.135
BEŞDOK, D. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışlarını önleyebilme yeterliklerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
BÜYÜKÖZTÜRK Ş., ÇAKMAK, E.K., AKGÜN Ö.E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
CELEP, C. (2004). Sınıf yönetimi ve disiplini. Ankara: Anı Yayıncılık.
ÇELİK, V. (2002). Sınıf yönetimi. Nobel Yayın Dağıtım.
CRESWELL, J.W. (2013). Araştırma deseni. (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
DANAOĞLU, G. (2009). Sınıf ve branş öğretmenlerinin ilköğretim 5. sınıflarda karşılaştıkları istenmeyen davranışlar ve bu davranışlarla baş etme stratejileri.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
DİRANNA, K., & S. LOUCKS H. (2001). Designing program for teacher leadsers:the case of the california science implementatıon network. Mathematics, and Environmental Education, ERIC, ED 465590, 25p.
ELBAN, L. (2009). İlköğretimdeki öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarıyla karşılaşma ve çözüm bulma durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
ERDOĞAN, İ. (2003). Sınıf yönetimi. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
GÜLEÇ, S. ve ALKIŞ, S. (2004). Öğretmenlerin sınıf ortamında kullandıkları davranış değiştirme stratejileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 247-266.
HABERMAN, M. (1994). Gentle teaching in a violent society. Educational Horizon,72(3), 131-35.
HOMANA, G., & BARBER, C. (2006). Assessing school citizenship education climate: implications for the social studies. Circle Working Paper, (48), 16p.
KILIÇ, Ö.Z. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleriyle öğrencilerin istenmeyen davranışlarını algılamaları ve başa çıkma yöntemleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi,Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
KOCABEY, A. (2008). 2005 İlköğretim programının uygulanması sırasında sınıf öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
KORKMAZ, M. (2007).İlköğretim ve ortaöğretim basamağında beden eğitimi derslerinde öğretmenlerin sınıf yönetimi süreçlerinde karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışların önlenmesinde kullanılan önlem ve teknikler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
KORKMAZ, İ. (2005). İstenmeyen davranışların önlenmesi. (Ed.:Zeki Kaya), Sınıf yönetimi, Ankara: Pegem.
LEE, K. (2006).Online learning in primary schools: designing for school culture change.Educational Media International, 43(2), 91–106.
LİTTLE, J. W. (1982). Norm of collegiality and experimentation: workplace conditions of school succes. American Educational Research Journal,19 (3), 325-340.
MİLES, M. B., & HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
NEYİŞCİ-KARAKAŞ, B. (2005). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinde gözlenen istemeyen davranışlar ve öğretmenlerin bunlarla başa çıkma yöntemleri.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
ÖZER, G. (2009). Öğretmen adaylarının sınıf içinde gözlemledikleri istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlarla baş etmede kullanılabilecek stratejilere ilişkin görüşler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
ÖZTÜRK, B. (2005). Sınıfta istenmeyen davranışların önlenmesi ve giderilmesi. (Ed., Emin Karip), Sınıf yönetimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık
PALA, A, (2005). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarını önlemeye dönük disiplin modelleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 171-179.
SADIK, F. (2006). Öğrencilerin istenmeyen davranışları ve bu davranışlarla baş edilme stratejilerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre incelenmesi ve güvengen disiplin modeli temele alınarak uygulanan eğitim programının öğretmenlerin baş etme stratejilerine etkisi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
SARITAŞ, M. (2006). Öğretmen adaylarının değerlendirmelerine göre sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarını değiştirmek ve düzeltmek amacıyla yararlanılan stratejiler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 167-187.
SARITAŞ, M. (2000). Sınıf yönetimi ve disiplinle ilgili kurallar geliştirme ve uygulama. (Ed., Leyla Küçükahmet ). Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar, 47-90. Ankara: Nobel.
SARPKAYA R. (2010). Sınıf yönetimi. İhtiyaç Yayıncılık.
SÖNMEZ, V. ve ALACAPINAR, G. F. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
SEZGİN, F. ve DURAN, E. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öğrencilerin istenmeyen davranışlarına yönelik önleme ve müdahale yöntemleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 147-168.
ŞAHİN, O. (2005).İlköğretim I. kademe 5. sınıf öğrencilerinin gösterdikleri istenmeyen davranışların görülme derecesi ve bu davranışlara ilişkin öğretmenlerin kullandıkları çözüm stratejileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
TERZİ, A.R. (2002). Sınıf yönetimi açısından etkili öğretmen davranışları. Milli Eğitim Dergisi, (155-156), 15-16.
TOLUNAY, A. (2008). Sınıf öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlara karşı kullandıkları baş etme yöntemleri.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
TÜRNÜKLÜ, A. ve YILDIZ, V. (2002). Öğretmenlerin öğrencilerin istenmeyen davranışlarıyla başa çıkma stratejileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 284, 22-27.
WİLLİAMS, R. A., & CLOUSE, R. W. (1991). Humor as a management technique: its impact on school culture and climate. N/A,ERIC, ED337866, 48p