MOSTARLI HASAN ZİYÂ'Î'NİN "GIDÂ-YI ŞOMÂ" ADLI ŞERHİ

Mostarlı Hasan Ziyâ"î, 16. yüzyılda yaşamış divan şâirlerindendir. Kendisi Bosna-Hersek"in ilk divan sahibi şâiri olarak bilinmektedir. 17. yüzyıl tezkirecilerinden Kafzâde Fâizî"nin Zübdetü'l Eş'âr adlı eseri hariç biyografi kaynaklarında ismi geçmemektedir. Günümüzde Hasan Ziyâ"î, Müberra Gürgendereli tarafından hazırlanan Dîvân ve Kıssa-i Şeyh Abdürrezzâk adlı eserleriyle bilinmektedir. Ziyâ"î"nin eserlerinde yazdığını naklettiği Varka vü Gülşâhisimli mesnevisi ise hâlâ kayıptır. Hasan Ziyâ"î bugüne kadar bahsi geçen eserleri dolayısıyla divan şâiri kimliğiyle tanınıyordu. Araştırmalarımız sonucunda şâirin "Gıdâ-yı Şomâ" adında mensur bir eserinin olduğunu tespit ettik. Bu eser Saraybosna Tarih Arşivi Katalogu R - 444 / 1 numarada "Şerh-i Kasîdei Sa,,dî li-Ziyâ"î el-Mostarî" adıyla kayıtlıdır. Yazma, Ebu Bekr b. Valî b. Muhammed b. Hasan Travnik tarafından 1061 / 1651 yılında istihsah edilmiştir. bilinmemektedir. Sa,,dî-i Şîrâzî"nin bir kasidesinin şerhi olan bu eser 1579 - 80 tarihinde kaleme alınmıştır. Şerhin sonunda Sa,,dî"nin kasidesine nazire olarak yazılmış bir kaside vardır. Kasideden anlaşıldığına göre Hasan Ziyâ"î eserini, Hersek Sancak Beyi Sinan Bey"in oğlu İsa Bey"e sunmuştur. Elinizdeki makale inceleme ve metin olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Bu yazı Hasan Ziyâ"î"nin "Gıdâyı Şomâ" adlı şerhini ilim âleminin istifadesine sunma amacına hizmet etmektedir.

HASAN ZİYÂ'Î'S ANNOTATİON: GIDÂ-YI ŞOMÂ

Mostarlı Hasan Ziyâ"î is one of the 16th century divan poets. He is known to have produced the first divan in Bosnia and Herzegovina. His name was mentioned only in Zübdetü'l Eş'âr by Kafzâde Fâizî", a 17th century writer. Today, Hasan Ziyâ"î is famous for his works DîvânandKıssa-i Şeyh Abdürrezzâk, both studied by Müberra Gürgendereli. Ziyâ"î"s mesnevi Varka vüGülşâh, whose presence is mentioned in his work, is still missing. Hasan Ziyâ"î, until recently, was considered to be a divan poet due to his above mentioned literary work. As a result of our researches, it was discovered that Ziyâ"î had a prose named "Gıdâ-yı Şomâ". This literary work is registered as "Şerh-i Kasîde-i Sa,,dî li-Ziyâ"î el-Mostarî" in the catologue of Historical Archive, in Sarajevo (registration no;R-444/1). Ebu Bekr b. Valî b. Muhammed b. Hasan Travnik rewrote the document in 1061/1651. The whereabouts of the original document is not known, though. "Gıdâ-yı Şomâ", an annotation of one of Sa,,dî-i Şîrâzî"s kaside's, was written in 1579-80. At the end of the annotation, there is another kaside written as a critique of Sa,,dî"s kaside. As it can be deduced from the kaside, it was presented to İsa Bey, who was the son of Sinan Bey, Hersek Sancak Ruler. This work, aiming to present Hasan Ziyâ"î"s "Gıdâ-yı Şomâ" to the appreciation of literary world, is organized in two parts; the text and the anaylsis of the text.

PDF

___

AYDEMİR, Yaşar (ty) Behiştî Dîvânı, Kültür Bakanlığı e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-275460/h/behisti.pdf, Erişim Tarihi: 07.07.2013.

SATOVIS, Alena (2010) Hasan Zijaija Mostarac-Divan, Dobra knjiga, Sarajevo.

CEYLAN, Ömür (2000) Tasavvufî Şiir Şerhleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul.

GATANIN, Sabaheta (2006) "Iz divana Hasana Zijaije Mostarca: stihovi na perzijskom", Prilozi za orijentalnu filologiju 55/2005. Sarajevo. 177-189.

GÖNEL Hüseyin ve Alena Satovis (2012) "Bir Şârih Olarak Mostarlı Hasan Ziyâ"î", Uluslararası Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu (Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu Anısına), 10-12 Mayıs, Ordu/Türkiye.

GÜRGENDERELİ, Müberra (1999) Hasan Ziyâ"î Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Dîvân Metninin Tespiti ve İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.

HASANDEDIS, Hifzija (1970)"Nekoliko zapisa iz orijentalnih rukopisa Arhiva Hercegovine u Mostaru Prilozi za orijentalnu filologiju 16/17, 1966/67. Sarajevo. 117-124.

HASANDEDIS, Hifzija (1978) "Nekoliko novih podataka o zivotu i radu pjesnika Hasana Zijai Telebije Mostarca". Most 17-18 V. 105-08.

İPEKTEN, Haluk, vd. (1988) Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara

JAHİC, Mustafa (2010) Katalog Arapskih, Turskih, Perzijskih i Bosanskih Rukopisa, Historıjski Arhiv Sarajevo, Al-Furqân Fondacija za islamsko naslijede, London-Sarajevo.

Kafzâde Fâizî (ty) Zübdetü"l-Eş,,âr, Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi 34Nk3723.

KÜÇÜK, Sabahattin, Bâkî Dîvânı, Kültür Bakanlığı e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-128335/h/bakidivanisabahattinkucuk.pdf, Erişim Tarihi: 07.07.2013. Mostarlı Hasan Ziyâ"î (2007) Şeyh-i San"ân Mesnevisi, (Haz. Müberra Gürgendereli), Kitabevi Yayınları, İstanbul.

NAMETAK, Fehim (2000)"Kronostihovi mostarskog pjesnika Hasana Zijaije". Trava od srca, hrvatske Indije II. Zagreb, 191-205. Sa,,dî (1381) Küliyyât-ı Sa,,dî, (Haz.Muhammed Ali Furûgi), İnteşârât-ı Zevvâr, Tahran.

SARAÇ, Mehmet A.Yekta, Emrî Dîvânı, Kültür Bakanlığı e-kitap, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-128328/h/emridivani.pdf, Erişim Tarihi: 07.07.2013.

TAMIMDARI, Ahmed (2004) Istorija perzijske knjizevnosti. Kulturni centar I.R. Iran, Beograd.