11970

MEVLÂNÂ’NIN ESERLERİNDE HZ. ÖMER

Bu makalede Mevlânâ Celâleddin-i Rumî’nin eserlerinde Hz. Ömer’e bakışı ele alınmış ve önemli noktalar üzerinde durulmuştur. Mevlânâ, Hz. Ömer’i Allah’ın emirlerini yerine getirme hususunda muti ve tavizsiz bir kul, Hz. Peygamber’in huzurunda ise itaatkâr bir mürid olarak görmektedir. Mevlânâ, Hz. Ömer’i diğer müminlerin önünde edebiyle, örnek kişiliğiyle, ferasetiyle, ilahi ilhama mazhar oluşuyla, problemleri çözümleme yönüyle bir mürşid-i kâmil şeklinde takdim eder. Hz. Ömer, Mevlânâ’nın nazarında İslam’ın zahirine uymada zühd ve takvâsıyla titiz davranan zâhid ve âbid olmanın yanında, ibadetin özünü kavramada ve başkalarına mürşitlik yapmada ileri aşamalara yükselmiş gerçek bir ârif-i billah’dır. Mevlânâ, bir taraftan Ömer (ra) vasıtasıyla gerçek cömertliğin ne olduğunun mesajını verirken diğer taraftan da ibadetlerin niceliğinden daha ziyade niteliği üzerine durmuştur. Mevlânâ’nın, Ehlisünnet ile Şia arasında ciddi farklıklarla birlikte tartışmalı konulardan olan mehdilik meselesinde kendi görüşlerini vermek için sahabeler arasında tercih ettiği şahsiyet Hz. Ömer’dir. Zira Celâleddin-i Rûmî’nin mehdilik inancına bakışı hem Şia’nın bakışından hem de Ehlisünnetin bakışından çok farklıdır. Yine büyük sûfî Mevlânâ, Tebriz halkı üzerinden Şia mezhebi bağlılarının Hz. Ömer’in ismine karşı tepkilerini, nefretlerini ve Hz. Ali’nin ismine karşı muhabbetlerin bu iki sahabe üzerinden anlatır. O, Hz. Ömer’in alameti fârikası haline gelen adaletin sembolü oluş yönünü de ihmal etmez. Mevlânâ’nın Hz. Ömer’in şahsiyetinde ele alıp öne çıkardığı özelliklerinden birisi de şeytanın onun karşısında çok etkisiz kalıp onunla bir araya gelmekten sakınmasıdır. Yani Hz. Ömer’in şeytanın etki ve tesirinden kurtulması olaydır. Mevlânâ’nın eserlerinde Faruk’un en bariz özelliklerinden biri de haksızlığa karşı hakkı savunurken hiçbir şeyden korkmayan kişiliyle,

HZ. UMAR IN THE WORKS OF MAWLANA

This article has discussed Mawlana Jalal al-din Rumi’s view on Hz. Umar in his books, and focused on some important points. Mawlana regards Hz. Umar as a submissive and uncompromising servant in obeying Allah’s orders and an obedient disciple of Hz. Muhammad. Mawlana presents Hz. Umar as perfect human being with his decency, exemplary character, foresight, being honored with divine inspirations and problem solving skills as a murshid. Mawlana views Hz. Umar as a truly wise man who is good at understanding the spirit of worships and guiding people, besides being attentive to obedience to Islam with his ascetic attitude and devotion, besides being ascetic and worshipper, in the sight of. While Mawlana gives the message of what the true generosity is through Umar (ra); on the other hand, he focuses on the quality of worship rather than the quantity. Mawlana preferred Umar among the ṣaḥābī to give his own views in the matter of the Mahdi, which is a controversial issue with serious differences between the Ahl al-Sunnah and the Shia. In fact, the view of Jalal al-din Rumi on Mahdist faith is very different from both the view of Shia and the Ahl al-Sunnah. Besides, the great Sufi Mawlana depicts the Shia supporters’ reaction and hatred to Hz. Umar’s name and their fondness to the Hz. Ali by referring to the people of Tabriz and these two ṣaḥābī. He also does not neglect that Umar is the symbol of justice as his distinctive character. One of the characteristics of Umar that Mawlana emphasizes is that the devil is very ineffective against Umar and avoids from meeting him, in a sense, it is Umar's salvation from the influence and power of the devil. One of the most obvious characteristics of Faruk in Mawlana’s works is that he is not afraid of anything while defending justice against injustice but extremely gentle in the face of those who are right.

PDF

___

Abidin Paşa (1325), Tercüme ve Şerhi, Mesnevî-i Şerif, I-IV, İstanbul: Kütüphane-i İrfan,
Ahmed İbn Zerruk (2012), İslâm Tasavvufunun Temel Esasları, Ali Pekcan vd. (Çev.) İstanbul: Gelenek Yayınları,
Ankaravî İ., (1289), Şerh-i Mesnevî, İstanbul.
Arpaguş S., (2007), Mevlânâ ve İslam, İstanbul: Vefa Yayınları
Ateş S., (1974), İşârî Tefsîr Okulu, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları
Atmaca G.,“Nüzûl Sürecinde Bir Muhatab Olarak Hz. Ömer ve Muvâfakları”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 21 (2010/1), ss: 43-67.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (Tarihsiz), el-Câmiü’s-Sahih, İstanbul.
Cevherî İsmail b. Hammâd (1994), es-Sıhah Tacü’l-lügati ve Sıhati’l-Arabiyye, I-VII, Beyrut: Daru’l-İlmi’l-Melyim
Çift S., (2008), Hakim Tirmizî ve Tasavvuf Anlayışı, İstanbul: İnsan Yayınları
Çiftçi, F., “Hassân b. Sâbit’in Hz. Peygamber için Söylediği Mersiyeler”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/4, ss: 9-26.
Çubukçu H., “İslam Tasavvufunda Hz. Ebu Bekir’in Yeri,” Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 66, ss: 412-429.
Ebû Dâvud, Süleyman İbnü’l-Eş’as es-Sicistânî (1999), Sünenü Ebî Dâvûd et-Tayâlîsî, Muhammed b. Abdü’l-Muhsin et-Turkî (Thk.), Mısır: Dâru’l-hicr
Fayda M. (2007), “Ömer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), c. XXXIV İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
Fığlalı E. R., “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.XXVII, ss: 178-215.
Gazâlî Muhammed (y.t), İhyau Ulumi’ddin, Litahkiki’l-turasi’l-ilmiyi’l-arabî (Thk.), Haleb: Daru’l- va’y
Göktaş V., (2014), Şeyh İsa’nın Vasiyeti ve Edep, Tasavvuf Yazıları, İlahiyat, ss: 357-361.
Göztepe Y., (2012), Tasavvufta Temel Kavramlar “Haller ve Makamlar”, -Kuşeyrî Örneği-, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları
Gündüz, M., (2008), Müsnet-i Aişe, Konya: Konevî Yayınları
Haksever A. C., (2017), Tasavvuf Anlama Kılavuzu, Ankara: Otto Yayınları
Hucvirî, Ali b. Osman Cüllâbî (1982), Keşfu’l-mahcûb, Hakikat Bilgisi, Süleyman Uludağ (Çev.), İstanbul: Dergâh Yayınları
Kısakürek N. F., (1999), Çile, İstanbul: Büyük Doğu Yayınları
Konuk A. A., (2004), Mesnevî-i Şerîf Şerhi, Selçuk E. vd. (Çev.), İstanbul: Gelenek Yayınları
Kuşeyrî, Ebû’l-Hüseyin Müslim (y.t), Sahîhu Müslim (el-Câmi’u’s-sahîh), İstanbul: Neşreden Muhammed Fuad Abdulbâkî
Kuşeyrî, Uyûnü’l-ecvibe fî fünûni’l-es’ile, Amasya Beyazit İl Halk Ktp., nr. 1434/1.
Kuşeyrî, Abdulkerim (2000), er-Risaletü’l-Kuşeyriyye, Abdulkerim el-Atâ (Thk.), Dimaşk: Mektebetü’l-esed
Küçük O. N.,(2009), Mevlâna’ya Göre Manevi Gelişim, İstanbul: İnsan Yayınları
Mevlevî T., (1971), Şerh-i Mesnevî, I-XIV, İstanbul: Selâm Yayınları
Mühennâ A. (1994), “Divan” Hassan b. Sabit, Beyrût: Daru’l-kütübü’l-ilmiyye
Rifaî K. (2000), Şerhli Mesnevî-i Şerif, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat
Rûmî, Mevlânâ Celâleddin (2000), “Fîhi Mâ Fîh”, Ahmed A. K., (Çev.), Selçuk E (Yay., Haz.), İstanbul:İz Yayıncılık
Rûmî, Mevlânâ Celâleddin (1999), Mektublar, Abdulbâki Gölpınarlı (Çev. ve Haz.), İstanbul: İnkılap Yayınları
Rûmî, Mevlânâ Celâleddin (2000), Divan-ı Kebîr Seçmeler, Şefik Can (Çev.), İstanbul: Ötüken Neşriyat
Rûmî, Mevlânâ Celâleddin (2004), Mesnevî, Veled İzbudak (Çev.), İstanbul: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları
Rûmî, Mevlânâ Celâleddin (2008), Mecâlis-i-Seb’a, Dilaver Gürer (Haz.), Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları,
Sarıçam İ., (2005), Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
Sühreverdî, Ebu Hafs Ömer b. Muhammed (1939), Avârifü’l-maârif, Mısır: Mektebetü’l- alemiyye
Tâhanevî, Eşref Ali (1995), Hadislerle Tasavvuf, H. Zaferullah Dâvûdî vd. (Haz.) İstanbul: Umran Yayınları
Tenik A - Göktaş V., (2014) Allah’la Var Olmanın Yolu, Ankara: İlahiyat Yayınları
Tirmizî, Ebû İsâ (y.t), Sünenü’t-Tirmizî, Ahmed Muhammed Şâkir vd. (Thk.), Beyrut: Dâru ihyâi’t- turâsi’l-arabî
Türer O., (1988), Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul: Seha Neşriyat,
Uysal M., (2012), Tasavvuf Kültüründe Hadis, İstanbul: Ensar Yayınları
Yıldız M. A., Tasavvufta Mehdilik, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 13/2, Winter 2018, p. 653-667. ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12965 ANKARA-TURKEY
Yönem A., (1988), “Mehdilik Fikri ve Müslümanlar arasındaki İlk Tezahürleri”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi