MACARİSTAN TÜRKOLOJİSİ ÜZERİNE BİR BİYO-BİYOGRAFİ DENEMESİ

Modern anlamda Türkoloji çalışmalarının başladığı yer Macaristan'dır. Macar bilim adamları yıllar boyu -bir bakıma kendi köklerini de arama çabaları sebebiyle- Türklük bilimiyle uğraştılar. Türk diline, tarihine, kültürüne, edebiyatına, coğrafyasına, etnoğrafyasına, musikîsine büyük hizmetlerde bulundular. Türk-Macar ilişkileri günümüze göre eskiden, belki de daha ileri seviyedeydi. Günümüzde ise bu ilişkiler yeniden canlanmaktadır. Macarlarla Türklerin yakınlığı göz önüne alındığında, bu ilişkileri geliştirmede her iki millete de büyük görevler düşmektedir. Makalemizde; Türklerle ilgili çalışmalar yapan ve Modern Türkolojinin kuruluşundan sonra Türklükle ilgilenen Macar Türkologlarını soyadlarına göre sıraladıktan sonra bunların, ilmî hayat hikâyeleri ile birlikte Türklük bilimiyle ilgili makaleleri -en eski tarihten yeni tarihe kadar- verilmeye çalışılacaktır. Ayrıca bazı Türkologlar hakkında yapılan bir kısım çalışmaların listeleri de makalemizde okuyucuya sunulacaktır. Burada sıralayacağımız Macar Türkologları ve çalışmaları elbette bunlarla sınırlı değildir. Buraya aldığımız ilim adamlarının Türklükle ilgili yazdıkları başka makalelerini, kitapları; sundukları bildirileri; kaleme aldıkları tanıtma yazılarını ve buraya alamadığımız bilim adamlarının da çalışmalarını eklersek bu sayı çok kabaracak ve makale sınırlarını aşacaktır. İleride Macar Türkolojisiyle ilgili ayrıntılı çalışmalar yapılacağı ümidindeyiz. Biz, bir biyo-biyografi denemesi yaparak Macarların Türklere ne kadar önem verdiğini bir nebze de olsa dile getirmeye çalıştık. İleride yapılacak ayrıntılı çalışmalarla Türk-Macar ilişkileri ve dostluğu daha da gelişecektir. Bu konuda katkıda bulunduysak makalemiz hedefine ulaşmış sayılacaktır.

AN ATTEMPT AT A BIOAGRAPY OF HUNGARIAN TURKOLOGY

Hungary is the place where Turcology studies started in modern terms. For many years Hungarian scientists have been engaged in Turkish studies- as a part of their research of their own roots -. They had great contribution to Turkish language, history, literature, geography, ethnography and music. It may also be supposed that Turkish Hungarian relations were better than now. However, today Turkish Hungarian relations have been enjoying a revival again. Considering the closeness of Hungarians and Turks, it is obvious that the two nations share some responsibilities in improving their relations. In this article, after organizing the names of all the Hungarian Turcologs who have conducted studies on Turks after the foundation of modern Turcology in alphabetical order, their articles on Turcologyfrom oldest to newest will be presented as well as their career lives. Also the lists of some of the studies on some of the Turcologs will be given. The Hungarian scientists and their studies mentioned in this article do not encompass all of them. If we include other articles, books, presentations, credits, reviews and the studies of other scientists that we haven’t been able to mention here, the number will swell and go beyond the limits of this article. In the future, we hope that further detailed studies will be conducted on Hungarian Turcology. Through an attempt at biyo biography, we have tried to touch briefly on the importance Hungarians give to Turks. Undoubtedly in the future, Turkish Hungarian relations and friendship will further improve with the help of further detailed studies. This article will serve its purpose if we have a tiny contribution.

___

DİLAÇAR, Agop, Türk Diline Genel Bir Bakış, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1964.

EREN, Hasan, Türklük Bilimi Sözlüğü I. Yabancı Türkologlar, Türk Dil Kurumu Yay., S. 705, Ankara 1998.

ERTEM, Rekin, Elifbe’den Alfabeye, Dergâh Yay., İstanbul 1991.

DAVID, Geza, “Macaristan”, İslâm Ansiklopedisi, C. 27, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2003.

HAZAI, György - KELLER/HİNKELE Barbara, Bibliographisches Handbuch der Turkologie. Eine Bibliographie der Bibliographien vom 18. Jahrhundert bis 1979, Budaşepte 1986.

HAZAI, Gyula, Das Osmanisc-Türkische im XVII. Jahrhundert Untersuchungen an den Transkriptionstexten von Jakab de Harsany, Akademia Kiado, Budapeşte 1973.

ILLESHAZY, Nicolai, Dictionarium Turcico-Latinum, Viyana 1668.

Meydan Larousse, Sabah Yay., C. 12, İstanbul 1992.

NEMETH, Gyula, Die Türkische Sprache in Ungarn im Siebzehnten Jahrhundert, (Bibliotheca Orientalis Hungarica XIII), Budapeşte-Amsterdam 1970.

NEMETH, Gyula, Vidin Türkleri, Çev.: A. Güzel, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1996.

YÜCE, Nuri, “Nemeth, Gyula (Julius)”, İslâm Ansiklopedisi, C. 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2006.

YÜCE, Nuri, “Türkler (Türk Dili)”, Millî Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, C.12/2, Eskişehir 1997.

ZSUZSA, Kakuk, Kırım Tatar Şarkıları, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1993.