KUR'AN'DA TANITILAN MODEL ŞAHSİYET, HZ. EYYÛB

Kur'an yaşadıkları toplumda peygamberlerin öne çıkmış, örnek şahsiyetler olduklarından bahsetmiştir. Kur'an, bu model şahsiyetler yoluyla mesajını sunmayı tercih etmiştir. Bu örneklik hem kendi toplumuna hem de daha sonra gelen toplumlara yönelik bir rehberliktir. Kur'an'ın geneli dikkate alındığında bu modelliklerin geniş bir yer tuttuğu rahatlıkla görülebilir. Kur'an'da model bir şahsiyet olarak takdim edilen peygamberlerden bir tanesi de Hz. Eyyûb'tur. Zira o, Allah tarafından peygamber olarak seçilmiştir. Peygamberler, Allah tarafından elçi olarak seçilmelerinin yanında toplumlarında ahlak ve yaşantılarıyla da öne çıkmış bireylerdir. Bütün peygamberî gelenekte olduğu gibi Hz. Eyyûb de Allah tarafından çeşitli bela ve musibetlerle imtihana tabi tutulmuştur. Çünkü o bedeni, malı ve ailesi ile ilgili çeşitli sıkıntılara maruz kalmış ve sabrı sayesinde bütün bunların üstesinden gelmiştir. Gösterdiği sabrı ve Allah'a yaptığı dua sayesinde kaybettikleri misliyle kendisine geri verilmiştir. Onun bütün bu musibetlere karşı göstermiş olduğu sabrı onun modelliğini ortaya koyan çok önemli bir unsurdur. O bütün bu imtihanlara maruz kalırken kendisinin iletişimde olduğu çeşitli şahıslar vardır. Bunlar eşi, çocukları ve arkadaşlarıdır. Kur'an bunların arasından özellikle hanımını öne çıkarmıştır. Öyle ki Kur'an'da hastalığı sırasında hanımıyla ilgili yaptığı yeminin yerine getirilmesini istenir. Bu husus, peygamberlerin verdiği sözleri yerine getirmeleri ve güvenilirlikleri açısından oldukça önemlidir. Çünkü kişi bu imtihan sürecinde bazen eşini, çocuklarını veya arkadaşlarını kaybedebilir. Fakat ister hepsini isterse sadece birini kaybetsin ona düşen güzel bir sabırdır. Çünkü model olma, ancak bu çeşit olaylarla karşılaşıp onların üstesinden geldikçe ortaya çıkan bir durumdur. Kur'an'ın bu kıssayı anlatmasının sebebi Hz. Eyyûb kıssası bağlamında hem peygamberi ve mü'minleri teselli etmek, hem de onlara rehberlik edip örneklik göstermektir. Ayrıca mü'minlerde bu olayı düşünmeli ve ondan ders çıkarmalıdır. Bu kıssa bağlamında da görüleceği üzere peygamber de olsa her insan yaşadığı hayatta çeşitli sıkıntılar ve ıstıraplara maruz kalabilir. Yalnız bunlara sabreden ve bir serzenişte bulunmayan insan, ancak rabbinin hoşnutluğunu kazanabilir.

A MODEL PERSONALITY INTRODUCED IN KUR'AN: HZ. EYYÛB

Kur'an mentions about prophets as model personalities outshined in the society they had lived. Kur'an has preferred to present its message through these model personalities. This exemplary is intended to be a guidance both for his own community and the societies came after. Considering general of the Kur'an, it can easily seen that these exemplaries hold a place of wide range. One of the prophets being introduced as model figures in Kur'an is Hz. Ayyûb. For he was chosen by Allah (SWT) as a prophet. Prophets are the prominent individuals came forward in society by their moral values and life styles, besides chosen as messenger by Allah (SWT). As it is in all prophetic tradition, Hz. Ayyûb had also been tested by Allah with various trouble and calamities. Since he has been exposed to a variety of troubles related to his body, goods and his family, and he has overcome all of them with patience. Thanks to his patience showed and prayer to Allah (SWT) what he lost was given back to him in fold. His patience demonstrated against all these evils is a very important characteristic that put forth his exemplary. There are kinds of persons he has been in contact while he was undergoing this tests. These are his spouse, his children and his friends. Among these, Kur'an especially has emphasized and put forward his lady. So that, in the Kur'an it is asked to fulfill his oath made about his lady during the disease. This matter is rather important in terms of prophets' reliability and to fulfill their promises. For, sometimes one may lose his spouse, children or friends during this trial process. But, whether he lose all of them or one of them, his task is to be just patient in beauty. Since being an exemplary is a position that emerges only when one faces and overcomes with these kinds of events. The reason of the Kur'an telling this tale is to console both Prophet Muhammed (SAW) and the believers, and also to guide and show them an examplary in the context of Hz. Ayyûb's story. Beside this, the believers should also draw lessons from thinking this event. As it can be seen in the context of this story, every human, even if he is a prophet, he can be exposed to a variety of problems and experience suffering in life. Only those who can be patient with these and are not in a reproach earn the good pleasure of his Lord.

PDF

___

Abay, Muhammed (2007), Kur'ân Kıssaları, İstanbul: Ensar Neşriyat el-Askerî, Ebû Hilâl (2013), Arap Dili'nde ve Kur'an'da Farklar Sözlüğü, ter: Veysel Akdoğan, İstanbul: İşaret.

Ateş, Süleyman (1989), Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.

Aydemir, Abdullah (1992) İslâmî Kaynaklara Göre Peygamberler, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.

Baktır, Mustafa (Kış 2003), "Kur'ân'da Tanıtılan Model Şahsiyet, Hz. İbrahim", Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 14.

Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed (2004) Envarü't-Tenzil ve Esrarü'tTe'vil = Tefsirü Beyzâvî, Tak: Mahmud Abdulkadir Arnaûd, Beyrut: Daru Sadr.

Buhari, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (1990), el-Câmiu's-Sahih I-VI. Tahk. Mustafa Dîb elBuğa, Beyrut: Dâru İbn Kesîr.

Bulut, Mehmet (2001), "İsmet" DİA, XXIII, İstanbul: TDV Yay.

Bursevî, İsmail Hakkı (2010), Muhtasar Rûhu'l-Beyân Tefsîri, İht: Muhammed Ali Sabûnî, ter: Heyet, İstanbul: Damla Yayınevi.

El-Câbirî, Muhammed Âbid (2010), Kur'an'a Giriş, Çev: Muhammed Coşkun, İstanbul: Mana Yay.

Cebecioğlu, Ethem (2009), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi yay.

Cevherî, Ebu Nasr İsmail B. Hammad el-Farabi (1999) es-Sıhah Tacü'l-Luga ve Sıhahü'l-Arabî, Tahk. Emil Bedi' Ya'kub, Muhammed Nebil Tarifi, Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye.

Cürcanî, Ebü'l-Hasan Seyyid Şerif Ali b. Muhammed b. Ali (2007), Kitabu't-Ta'rifât, Tahk. Muhammed Abdurrahman Maraşlı, Beyrut: Daru'n-Nefais.

Çantay, Hasan Basri (1979), Kur'ân'ı Hakîm ve Meâl-i Kerim, İstanbul.

ed-Dârimî, Ebu Muhammed b. Abdullah b. Behram (t.y.), es-Sünen, Beyrut, Daru'l-Fikr.

Demirci, Mehmet (2002), "Kur'an-ı Kerim Işığında Sabır Kavramı", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 12.

Demirci, Muhsin (2015), Kur'ân'ın Ana Konuları, İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fak. Vakfı Yay.

Derveze, İzzet (1998), et-Tefsirü'l-Hadîs, Çev: Şaban Karataş vd., İstanbul: Ekin.

Doğan, Mebrure (2014), "Dinlerde ve İslam Kültüründe Sabır", Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 5.

Doğan, Mebrure - Çiğdem Gülmez (2014), "Sabır Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Atatürk Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Dergisi] [İİFD] [EAÜİFD], Sayı: 42.

Doğrul, Ömer Rıza (2006), Kur'ân ve İslam Üzerine, İstanbul: Ağaç Yay.

Erten, Mevlüt (2014), "Kur'an'da Murâkabe Ve Münafıklar", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/11 Fall.

Erzurumlu İbrahim Hakkı (1997), Mârifetnâme, Haz. M. Faruk Meyan, İstanbul: Milli Gazete.

Esed, Muhammed (1997), Kur'an Mesajı, Çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yay.

Fazlur Rahman (2014), Ana Konularıyla Kur'an, Çev: Alparslan Açıkgenç, Ankara: Ankara Okulu Yay.

Harman, Ömer Faruk (1995), "Eyyûb", DİA, XII, İstanbul: TDV Yay.

Izutsu, Toshıhıko (2013), Kur'an'da Dînî ve Ahlâkî Kavramlar, Çev. Selahattin Ayaz, İstanbul: Pınar Yayınları.

İbnü'l-Arabî (2013), Fusûsu'l-Hikem, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Kabalcı Yay.

İbn Aşur, Muhammed et-Tahir (t.y.), Tefsiru't-Tahrir ve't-Tenvir, Beyrut: Müessesetü't Tarih.

İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ İsmâil (1402-1981), Muhtasar Tefsirü İbn-i Kesir, İht ve Tahk. Muhammed Ali Sabunî, Beyrut: Daru'l-Kur'ani'l-Kerîm.

İbn Mace, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvini (1983), Sünenu İbn Mace, Tahk. Muhammed Mustafa A'zami, Riyad, Şeriketü't-Tıbaati'l-Arabî.

İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî (t.y.), Lisanü'l-Arab, Kahire: Daru'l Maarif.

İkbal, Muhammed (t.y), İslâmda Dinî Düşüncenin Yeniden Doğuşu, Çev. N. Ahmet Asrar, y.y., Birleşik Yay.

İmam Gazâlî (1975), İhyâu Ulûmi'd-Dîn, Ter: Ahmed Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yay.

İsfahânî, Râgıb (2009), Müfredatu elfazi'l-Kur'ân, Tahk. Safvan Adnan Davûdî, Dımaşk: Dârü'lKalem.

Kabakçılı, Osman (2011), "Hz. İbrahim'in Dualarında İşari Anlamlar", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:10 Sayı:38.

Kabakçılı, Osman (2011), "Hz. Yunus Kıssasında İşari Anlamlar" Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:10 Sayı:36 (369-380).

Kabakçılı, Osman (2013), "Yunus Emre'nin Şiirlerine Kur'an'daki Peygamber Kıssalarının Etkisi", Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/12 Fall.

Karaman, Hayrettin vd. (2007), Kur'an Yolu, Ankara: DİB Yay.

Karagöz, İsmail (2002), "Kur'ân ve Hadislerin Işığında Sabır ve İnsan", Diyanet İlmi Dergi, cilt: XXXVIII, sayı: 1.

Kayhan, Mustafa (1996), İslâm Hukuku Açısından Kur'ân Kıssalarının Kritiği, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.

Kayhan, Mustafa (2012), "Kur'ân'da Yerilen Kadınlardan Bir Portre (I) : Ümmü Cemil", Kahramanmaraş SİÜ İlahiyat Fak. Dergisi, Yıl: 20.

Kılıç, Sadık (1999), Kur'an'ı Anlama Sorunu, İstanbul: İhtar Yay.

Kitab-ı Mukaddes, Eski Ahit (Tevrat), Eyub.

Köksal, M. Âsım (2001), Büyük Peygamberler Tarihi, İstanbul: Köksal Yay.

Kurtubi, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr (2006), el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân., Tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü Risale.

Kuşeyrî, Abdulkerim (1991), Kuşeyrî Risâlesi, Haz. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergâh Yay.

M. Selıgsohn (1993), "Eyyûb", İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi:

Mahalli, Celaleddin-Suyutî, Celaleddin (t.y), Tefsirü'l-Celaleyn, İstanbul: Bilgi Kitabevi Yay.

Mevdûdi, Ebu'l Al'â (1996), Tefhimu'l-Kur'an, Çev. Muhammed Han Kayanî vd., İstanbul: İnsan Yay.

Muslim, Ebû Huseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî (1954), Sahîhu Muslim, I-V, Tahk. M. Fuâd Abdulbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi Kutubi'l-Arabî.

Mütercim Âsım Efendi (2013), Kâmûsu'l-Muhît Tercümesi: el-Okyânûsu'l-Basit fî Tercemeti'lKâmûsi'l-Muhît, Ed.: Mustafa Koç, Yay. Haz. : Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Mukâtil b. Süleyman (2004), Kur'an Terimleri Sözlüğü, Tahk: Abdullâh Mahmûd Şehhâte, Çev: M. Beşir Eryarsoy, İstanbul: İşaret Yay.

Mukatil b. Süleyman b. Beşir (2003), Tefsiru Mukatil b. Süleyman, Tahk. Ahmed Ferid, Beyrut: Daru'l-Kitabi'l-İlmî.

Nesâi, Ebû Abdurrahman b. Şuayb (1986), Sünen, Tahk: Abdulfettah Ebu Gudde, Beyrut.

Nesefi, Ebü'l-Berekat Hafızüddin Abdullah b. Ahmed b. Mahmud1 (416/1996), Tefsirü'n-Nesefi= Medârikü't-Tenzîl ve Hakaikü't-Te'vîl, Tahk: Mervan Muhammed Sa'ar, Beyrut: Darü'nNefais.

Önal, Recep (2008), Kur'an'da Îmânî Ve Ahlâkî Bir Tavır Olarak Sabır, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: XII, sayı: 2.

Önal, Recep (2008), "Kur'an Verileri Doğrultusunda Sabır Kavramı", Diyanet İlmi Dergi, cilt: XLIV, sayı: 4.

Özsoy, Ömer-Güler, İlhami (2004), Konularına Göre Kur'an, Ankara: Fecr Yay.

Öztürk, Mustafa (2010), Kıssaların Dili, Ankara: Ankara Okulu Yay.

Paçacı, Mehmet (2010), Kur'an'a Giriş, İstanbul: İSAM Yay.

Pak, Zekeriya (1999), Kur'an'da Kulluk, İstanbul: Kayıhan Yay.

Penrice, John (2010), Kur'ân Sözlüğü, Çev: Ömer Aydın, İstanbul: İşaret Yay.

Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer (1981), Mefatihü'l-Gayb, Beyrut: Darul'l-Fikr.

Reşid Rıza (2007), Tefsiru'l-Menar=Tefsiru'l-Kur'ani'l-Hakim, Beyrut: Daru'l Fikr.

Saîd Havva (1992), el-Esâs fi't-Tefsir, Çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul: Şamil Yay.

Seyyid Kutup (2012), Fîzılâl-il Kur'an, Çev: Bekir Karlığa, M. Emin Saraç, İ. Hakkı Şengüler, İstanbul, Birleşik Yay.

Soysaldı, İhsan (1997), "Tasavvufta Sabır ve Şükür Kavramları Üzerine Bir İnceleme", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2.

Şahin, Davut, Sûrelerin Dönemine İlişkin Bir Ölçüt: Âdem (as) - İblis Kıssası (2013), Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, cilt: XIII, sayı: 3.

Şengül, İdris (2002), "Kıssa" DİA, Ankara: TDV Yay.

Şimşek, M. Sait (2012), Hayat Kaynağı Kur'ân Tefsiri, İstanbul: Beyan Yay.

Şimşek, M. Sait (2005), Kur'an'ın Ana Konuları, İstanbul: Beyan.

Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir (2003/1424), Tefsirü't-Taberî = Câmiü'l-Beyân an Te'vili Âyi'l-Kur'an, Tahk: Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki, Riyad: Dâru Âlemi'l-Kütüb.

Tarhan, Nevzat (1998), "Stres ve Sabır", Kur'an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi, cilt: I, sayı: 5.

Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed b. Îsâ (1981), Sunen, I-V, İstanbul: Çağrı Yay.

Tutar, Adem (1999), "Hazret-i Muhammed (s.a.v.) ve Sabır", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 4.

Uludağ, Süleyman (2001), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.

Ünal, Ali (2011), Kur'ân'da Temel Kavramlar, İzmir: Işık Akademi yay.

Wensick, A, J (1993), "Sabır", İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Yavuz, Yusuf Şevki (2007), "Nübüvvet" DİA, İstanbul: TDV Yay.

Yavuz, Yusuf Şevki (2007), "Peygamber" DİA, İstanbul: TDV Yay.

Yazır, Elmalı'lı M. Hamdi (1979), Hak Dini Kur'an Dili, y.y., Eser Neşriyat.

Zemahşerî, Ebü'l-Kasım Carullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed (2009), el-Keşşaf an Hakaikı Gavamizi't-Tenzil ve Uyuni'l-Ekavil fî Vücuhi't-Te'vil, Tahk: Muhammed Abdusselam Şahin, Lübnan: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye.

Zuhaylî, Vehbe (2007), Tefsirü'l-Münir, Çev. Heyet, İstanbul: Risale Yay.