KOSOVA VE MAKEDONYA TÜRK AĞIZLARINDA İSTEK KİPLERİ

Kosova ve Makedonyabölgesi Rumeli'nin büyük bir bölümünü içine alır. Rumeli Türk ağızları, Türkoloji çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Kosova ve Makedonya Türk ağızları bölgedeki diğer dillerden (Arnavutça, Sırpça, Makedonca) etkilenmiştir. Bu etkiler özellikle ses değişmesi, biçim bilgisi ve tümce bilgisi olarak sıralanabilir. Ayrıca bölgedeki diğer dillerden alınmış olan çok sayıdaki kelime Kosova ve Makedonya ağızlarında da kullanılmaktadır. Kosova ve Makedonya Türk ağızları hakkında bu zamana kadar yapılan çalışmalar genellikle çok dilli ortamın etkileri üzerine olmuş ve sadece bu ağızlardaki Eski Anadolu Türkçesinden kalan özellikler üzerinde durulmuştur. Kosova ve Makedonya Türk ağızları, Türkiye Türkçesine göre çok ilginç değişiklikleri barındırır. Bu değişiklikler kelime köklerinde olduğu gibi çekim ve yapım eklerinde de görülmektedir. Bu makalede çekim eklerinden biri olan dilek kipleri hakkında bir inceleme yapılmıştır. Burada dilek kiplerinin fonksiyonları ele alınarak bunları Anadolu Türkçesi ağızları ile karşılaştırması yapılmış veKosova ve Makedonya Türk ağızlarındaki dilek kipleri ile Anadolu Türk ağızlarının benzerlik gösterdiği ortaya konulmuştur. Ayrıca burada dikkatimizi çeken olay dilek kipinin ekleri ile anlamlarının diğer kiplerle karışıyor olmasıdır. Dilek kiplerinin eklerinin çoğu aynı olmakla birlikte anlamlarında farklılık gözlemlenmiştir. Bu makalede dilek-şart, istek, emir, gereklilik kipleri bir başlık altında toplanarak bunlara ait ekler haber kiplerinde olduğu gibi belirli bir zaman, kavram anlamı taşımaktadır. Aynı ek hem emir, hem istek hem de gereklilik anlamı bildirmektedir. Burada bu eklerin hem farklı fonkiyonları gösterilecek hem de bu fonksiyon farklılığının nedenleri örneklerle belirtilecektir

KOSOVO AND MACEDONIA TURKISH REQUEST MOUTHS MODES

Takes up a large part of Rumelia in Kosovo and Macedonia. Rumeli Turkish dialects of Turkish studies in the language areas are hardly of work. Rumeli Turkish dialects Turcology important language study areas. Language media in Kosovo and Macedonia, (Albanian, Serbian, Macedonian) Turkish dialects was very impressed. These effects are changing sounds, and the sentence of the form of the seen. Words taken from the mouths of a large number of languages used in the media. Studies conducted on the effects of multi-lingual environment, but this study focused on a characteristic that old Anadollu remaining openings. Kosovo and Macedonia against the Turkish dialects of Turkey Turkish grammar is very interesting changes. This is the root of words such as suffıxes and making changes we see in the annexes. Optative noticed when research on the event, adds, and other mods interfering with their meanings. Most of the suffixes are the same, different meanings of the sentence. We also wish - condition, request, order, requirement under modes collect a title. Their attachments, news modes, as shown in a certain time, the concept is, it is possible to remove the attachments but conceptually by way of action. The same addition to the orders, and requests, reported that their requirements. We have to express their different functions in the sentence relationship with other words, relationships between people, the accent and intonation, the degree of the request, the request will try to show with examples of the realization requirement by taking into our hard work

PDF

___

AKSAN Doğan (2007); Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, III C, Ankara: TDK Yay.

ALKAYA Ercan (2007); “İki Dillilik ve Rusçadan Tatar Türkçesine Geçen Kavram Tercümeleri”, Turkish Studies, Volume 2/2 Spring 2007: 41–53.

BANGUOĞLU, Tahsin.(1974);Türkçenin Grameri, Baha Matbaası, İstanbul, syf.17.

BURAN, Ahmet.(1996); Anadolu Ağızlarında İsim Çekim ( Hal ) Ekleri, Ankara, s.326

CANHASİ, Suzan (2007); “Kosova ve Makedonya Türk Ağızları Üzerine Yapılan Araştırmalar”, Fen Edebiyat Dergisi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, syf.113–121

CANHASI, Suzan,(2010),” Batı Rumeli Türk Dilin Dünü-Bugünü-Yarını” Orhon yazıtlarının bulunuşundan 120 Yıl sonra Türklük Bilimi ve 21.Yüzyıl, konulu 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumunda okunan bildiri. “Hacettepe Üniversitesi, Ankara

CAFEROĞLU Ahmet (1960); “Anadolu ve Rumeli Ağızları Araştırmalarının Bugünkü Durumu”, VIII. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1957, Ankara: TDK Yay., s. 65-70.

ECKMANN Janos (1962); “Kumanova (Makedonya) Türk Ağzı”, Németh Armağanı, Haz.: J. Eckmann-A. S. Levend-M. Mansuroğlu, Ankara: TDK Yay., s. 111-144.

ECKMANN Janos (1988); “Dinler (Makedonya) Türk Ağzı”, TDAY Belleten 1960, Ankara: TDK Yay., s. 189-204.

ECKMANN Janos (2004); “Edirne Ağzı”, Çev: Oğuzhan Durmuş, İlmî Araştırmalar, Sayı: 18, İstanbul: Gökkubbe Yay., s. 135-150.

EREN Hasan (1988); “Anadolu Ağızlarında Rumca, Islâvca ve Arapça Kelimeler”, TDAY Belleten 1960, Ankara: TDK Yay., s. 295-371.

ERGİN, Muharrem (2004), Türk Dilbilgisi, Bayrak Yayımcılık, İstanbul.

ERCİLASUN B. Ahmet (1993 ), “Türkçe’de Emir ve İstek Kipi Üzerine”,TDK’nca düzenlenen”Türk Gramerinin Sorunları”toplantısında okunan bildiri.

GENÇ Altan (1992); “Makedonya Meslesi”, Batı Trakya (Siyasi, Kültürel ve Türkçü Dergi), Sayı: 266, Cilt: 25, s. 1–30.

GÜLENSOY Tuncer (1993); Rumeli Ağızlarının Ses Bilgisi Üzerine Bir Deneme (İncelemeBibliyografya-Metinler), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay.

GÜLSEVİN, Gürer.(2007); Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK YAY, Ankara, s.156

HASAN, Hamdi (1997); Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler, Ankara: TDK Yay, s.

HASAN, Hamdi.(1983); ” Kalkandelen Türk Ağzı”, Sesler, Üsküp, yıl XIX Şubat, s. 122–173

KALEŠİ, Hasan (1975); “Arnavut Dilinde Kullanılan Osmanlıca-Türkçe Ekler”, I. Türk Dili Bilimsel Kurultayına Sunulan Bildiriler (Ankara 27-29 Eylül 1972), Ankara: TDK Yay., s. 141-149

KORKMAZ Zeynep (1987); “Anadolu Ağız Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”, Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi (İstanbul, 23-28 Eylül 1985), Tebliğler I. Türk Dili Cilt 2, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay., s. 89-109.

KORKMAZ Zeynep (2000); Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri Ve Ek Kalıplaşması Olayları, TDK Yayınları, Ankara, s.92

KORKMAZ Zeynep (2003);Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yayınları Ankara, s.648

NEMETH, Gyula.(1966); Zur Einleitung der Türkischen Mundarten Bulgaries,Sofija,syf.10-20.

TİMURTAŞ, Faruk (1977), Eski Türkiye Türkçesi – XV. yy. Gramer, Metin, Sözlük. Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, s. 64