ERZİNCAN AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR

Kitle iletişim araçlarının insan hayatına girmesiyle Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılan pek çok kelime, hızla kullanımdan düşmüş ve yazı dili gramer kurallarına yaklaşmaya başlamıştır. Ağızlardaki yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bu kelimelerin bir an önce kayda geçirilmesi gerekmektedir. Öyleki bu durum, Cumhuriyet tarihinin daha ilk yıllarından itibaren fark edilmiş ve Türk Dili Tetkik Cemiyeti öncülüğünde yürütülen Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi ile Türk dilinin kelime hazinesinin belirlenmesi çalışmalarına esin kaynağı olmuştur. Günümüzde ise gerek bu çalışmaların birikimi gerekse ilave edilen yeni bilgi ve belgeler ışığında ağızlardaki kelimelerin korunması adına önemli adımlar atılmaktadır. Bu vesileyle Derleme Sözlüğü, hem internet ortamına aktarılarak hem de Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü adıyla kitap şeklinde oluşturularak Türk dilinin kelime hazinesinin koruma altına alınmasına büyük katkı sağlamıştır. Ancak Derleme Sözlüğü'nde hâlâ çeşitli hususlar bakımından yerini almamış pek çok kelime bulunmaktadır. Nitekim Derleme Sözlüğü'nün içerik olarak zenginleştirilmesine katkıda bulunmak ve birtakım eksikliklerinin giderilmesini sağlamak amacıyla akademik çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışma da ağız araştırmalarına ve Derleme Sözlüğü'nün içerik katkıda olarak oluşturulmuştur. Böylece Erzincan'ın Tandırlı köyünde kullanılan fakat Derleme Sözlüğü'nde çeşitli hususlar doğrultusunda bulunmadığı tespit edilen yetmiş sekiz kelime, dört farklı başlık altında toplanarak yapı ve işlevlerine göre çeşitli alt başlıklarla verilmiştir. Çalışmamızda derlediğimiz kelimeler, soruşturmalar aracılığıyla belirlenip ses kaydına alınmıştır. Bunun yanında kelimelerin söyleniş özellikleri dikkate alınarak transkript işaretleriyle yazıya geçirilmesine dikkat edilmiştir

ADDITIONS TO THE COMPREHENSIVE DICTIONARY OF TURKISH DIALECTS FROM THE DIALECT OF ERZİNCAN

With the mass media’s coming to our lives a lot words that are used in Turkey Turkish dialect have swiftly discarded and written language has started to draw close to grammar rules. These words whicch are on the verge of extinction should be recorded as immediate as possible. Such that this situation has been recognized since the first years of the Republic and Journal of Collected Words from Colloquial Language in Turkey, which was published under the guidance of Turkish Language Association, determination of Turkish vocabulary. Today, in the light of both experiences of these works and new additional information and documentation important steps are being taken for the sake of preservation of local words. By this way, The Collected Dictionary was uploaded to web and turned into a book called Collected Words from Colloquial Language in Turkey and it played a big role in a the protection of Turkish vocabulary. However, still there are many words that has not taken their places in Compilation Dictionary in terms of some particularities. Consequently academic studies are being carried out in order to enhance Compilation Dictionary and to correct some of its deficiencies

___

DEMĠR, Nurettin (2006). “Türkiye‟de Dil-Lehçe-ġive-Ağız TartıĢmaları” Türkiye’de Dil Tartışmaları, Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ġstanbul, s.119-146.

DEMĠR, Nurettin (1998). “Ağız AraĢtırmalarında Kaynak KiĢi Meselesi” Folkloristik:Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Türkiye Diyanet Vakfı Matbaası, Ankara.

JAFAROVA, Ġlhama, (2010). “Azerbaycan Geleneksel Çocuk Oyunları”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, II/1, Ocak 2010, s. 244-261.

KARAHAN, Leyla (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yayınları, Ankara.

KORKMAZ, Zeynep (1976). “Anadolu Ağızları Üzerindeki AraĢtırmaların Bugünkü Durumu ve KarĢılaĢtığı Sorunlar”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 1975-76, s. 143-172.

SAĞIR, Mukim (1995). Erzincan ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, TDK Yayınları, Ankara.

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü C. I-VI, (2009). TDK Yayınları, Ankara.

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü (http://tdkterim.gov.tr/ttas/).

ÜSTÜN, Mehmet Cihat, (2008). Erzincan (Merkez) Ağzının Ses Bilgisi ve Söz Varlığı, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Kars.