OSMAN TURAN'IN SİYASETÇİ KİMLİĞİ VE YASSIADA'DA YARGILANMASI (1954-1961)

2 Mayıs 1954 seçimleri ile Demokrat Parti Trabzon Milletvekili olarak aktif siyasete atılan Osman Turan, 27 Mayıs 1960 Darbesi'ne kadar bu görevini sürdürmüştür. Milletvekilliği süresince mensubu bulunduğu Demokrat Partinin Kırşehir'in ilçe haline getirilmesi, üniversitelerde yapılan düzenlemeler, muhalefete karşı alınan tedbirler vb. uygulamalarını tasvip etmediğini TBMM ve parti grubunda yaptığı konuşmalarda dile getirmiştir. 27 Mayıs Darbesi sonrası DP mensuplarına yönelik suçlamaların başını çeken Tahkikat Encümeni oluşturulması ve bu encümene olağanüstü yetkiler veren kanunların çıkartılması sırasında da Osman Turan, sağlık problemleri nedeniyle mecliste bulunamamış dolayısı ile bu kanunlara lehte veya aleyhte oy vermemiştir. Menderes'le zaman zaman ters düştüğü için parti içerisinde adı, muhaliflerle birlikte anılmış hatta ihraç edileceği yönünde söylentiler ortaya atılmıştı. Fakat mücadelesini DP içerisinde sürdürme yolunu seçen Osman Turan, darbe ile birlikte tutuklanmış, ilk ifadesini de 30 Haziran 1960 tarihinde vermiştir. İddia makamı tarafından hazırlanan kararnamede, Türk Ceza Kanununun 141 ve 146ncı maddeleri kapsamında yargılanmıştır. Kararnamede Osman Turan'ın adının geçtiği tek suçlama ise bir miktar döviz aldığı iddiası olmuştur. Savunmasına ek olarak sunduğu deliller ve yapılan soruşturmalar sonucunda aleyhinde yapılan suçlamaların gerçek dışı olduğu kanıtlanmıştır. Toplam 16,5 ay tutukluluk döneminde sağlık problemleri yaşamış ve garnizondaki hastanede tedavi altına alındığı için duruşmaların tümüne iştirak edememiştir. Osman Turan, 15 Eylül 1961 tarihinde anayasayı ihlal suçundan tutuklu bulunup beraatına karar verilen 45 sanık arasında yer almıştır.

POLITICAL IDENTITY OF OSMAN TURAN AND HIS TRIAL IN YASSIADA (1954-1961)

Osman Turan entered politics as the parliamentarian of Trabzon from Democrat Party after the elections held on 2nd of May 1954. He continued his service until 1960 coup d'etat. During his service, he expressed that he did not approve some of the enforcements of Democrat Party, to which he was a member, such as making Kırşehir a district, arrangements at universities and cautions against the opposition during the speeches he gave in Grand National Assembly of Turkey and party group. In the post-1960 coup d'etat period (27th of May), a Grand Jury was constituted which led the accusations made towards DP members after the coup d'etat and some laws granting extraordinary authorities were enacted. Osman Turan was not present in the Assembly due to health problems which prevented him from rating either favorably or unfavorably. His name was mentioned with those of oppositions since he sometimes contradicted Menderes. There were even rumors that he would be expelled. However, Osman Turan preferred to keep his battle within DP. He was arrested after coup d'etat and he gave his testimony on 30th of June in 1960 for the first time. He was put on trial within the scope of articles no. 141 and 146 from Turkish Penal Code in the bylaw prepared by prosecution. The only accusation made in the name of Osman Turan in the bylaw was the claim that he received a certain amount of foreign currency. As a result of evidence he provided in addition to his defense and investigation, it was proven that the claims against him were unreal. He experienced some health problems during his arrest which lasted for 16.5 months. He could not attend all of the trials for he was being treated in the hospital located in garrison. Osman Turan was one of the 45 defendants who were arrested due to violation of constitutional law on 15th of September 1961 and acquitted later on.

PDF

___

a. Arşiv ve Resmi Belgeler
1.BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)
B.C.A, 010.09, 31.95.2.
B.C.A., 030.10/78.516.9, 05.05.1954
B.C.A., 010.09./54.159.5.
B.C.A, 010.09, 1.4.1., 30.08.1960,63.
B.C.A, 010.09, 1.4.1.,01.09.1960.
B.C.A., 10.09/1.4.1., 165.
B.C.A., 10.09/1.4.1., 11.09.1960,170.
B.C.A., 10.09/54.155.5,2.
B.C.A., 10.09/54.155.5,5.
B.C.A., 010.09/386.1176.4, 06.04.1961.
B.C.A., 010.09/386.1176.4, 10.04.1961.
B.C.A., 10.09/5.17.1., 25.07.1961.
B.C.A., 10.09/54.159.5,19.06.1961.
B.C.A., 10.09/54.159.5,6.
B.C.A, 010.09, 1.4.1., 30.08.1960,63.
B.C.A., 10.09/54.159.5, 25.06.1960.
B.C.A., 10.09/54.159.5, 19.04.1960.
B.C.A., 10.09/54.155.5, 19.4.1960.
B.C.A., 10.09/54.159.5,11.07.1960.
B.C.A., 10.09/54.159.5, 18.06.1961.
B.C.A., 10.09/54.159.5, 11.08.1961.
B.C.A., 10.09/5.17.2., 15.09.1961.
Tercümeihal Varakası ve Sicil Dosyası, Osman Turan, Dönem: X, Sicil No: 2187, Defter No: 1262.
TBMM, Kanun no: 6429; 30.06.1954.
TBMM Tutanakları, Devre: X, B: 1, C: 1, 21.06.1954.
TBMM Tutanakları, Devre: X, B: 47, O: 1, 26.02.1957
TBMM Tutanakları, Devre: X, B: 79, O: 1, 10.06.1957
TBMM Tutanakları, C:1, İ:79, 10.06.1957.
TBMM Tutanakları, C:1, İ:75, 31.05.1957.
DP Grup Tutanakları, 13.12.1955
DP Grup Tutanakları, 10.11.1957.
T.C.Resmi Gazete, Sayı:3337, s.6713.
T.C. Resmi Gazete, Sayı:7979, 11.12.1951.
T.C.Resmi Gazete, Sayı: 8748, 07.07.1954,s.9835.
Cumhuriyet
Çaykara
Doğu
Dünya
Milliyet
Ses
Yeni Gün
ALACAKAPTAN, Uğur, "Demokratik Anayasa ve Ceza Kanunu'nun 141 ve 142nci Maddeleri", AUHF Dergisi.
ARSLAN, Zehra, Demokrat Parti Döneminde Trabzon (1950-1960), KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Kasım 2011.
KOZAN, Tayfur, Prof. Dr. Osman Turan'a Göre Din ve Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat-Din Sosyolojisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006,
TEKSOY, Beril Yaşar, Demokrat Parti'de Parti İçi Demokrasi (1946-1960), Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
YETİM, Fahri, Ulus ve Zafer Gazetelerinin Karşılaştırmalı İncelemesi (1957-1960), Doktora Tezi, Ankara Sosyal bilimler Enstitüsü, 2006.
ARSLAN, Zehra, "27 Mayıs Darbesi'nin Trabzon'da Yansımaları ve DP Trabzon Milletvekillerinin İfadeleri", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 192, Mayıs-Haziran 2011.
BİRİNCİ, Ali, Osman Turan, Birinci Baskı, Alternatif Yayınları, 2003.
BİRİNCİ, Ali, "Tarihçi Osman Turan Bir Bilim ve şahsiyet Abidesinin Hayat Hikayesi ve Eserleri", Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu, 3-5 Mayıs 2001.
ÇAKMAK, Diren, "Türk Siyasal Yaşamında Bir Muhalefet Partisi Örneği: Hürriyet Partisi (1955- 1958)" Akademik Bakış, Cilt:2, Sayı:3, Kış 2008, 153-186.
ÇAYLAK, Adem, Osman Bölükbaşı ve Siyasal Hareketi, AAM, Ankara 2010.
DEMİRCİ, Nurdan, Prof. Dr. Osman Turan'ın Hayatı ve Eserleri, Boğaziçi Yayınları.
ILICAK, Nazlı, 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor, Kervan Kitapçılık, İstanbul 1978.
KAFALI, Mustafa, "Trabzon'un Yetiştirdiği Mümtaz Sima: Prof. Dr. Osman Turan, Trabzon Tarihi Sempozyumu, 6-8 Kasım 1998.
ÖNDER, Necmettin, Yassıada'da Milli İrade Nasıl Mahkum Edildi, Dem Yayınları, 1990.
SEFERCİOĞLU, Necmeddin, 3 Mayıs 1944 ve Türkçülük Davası, Türk Ocakları Ankara Şubesi, Mart 2009.
TOPAL, Nevzat, Osman Turan'ın Hayatı ve Eserleri, (Basılmış Yüksek Lisans Tezi), Türk Yurdu Yayınları:82, 1.baskı, 2004.
TOPAL, Nevzat, "Osman Turan Bibliyografyası", TÜBAR-XVIII-2005-Güz.
Türk Ocakları Ankara Şubesi, Bahaeddin Yediyıldız, Vefatının 30.yılında Prof. Dr. Osman Turan'ı Anıyoruz, Hazırlayan: Yücel Hacaloğlu, Şubat 2008.
SARINAY, Yusuf, "Osman Turan ve Türk Ocakları", Vefatının 30.yılında Prof. Dr. Osman Turan'ı Anıyoruz, Hazırlayan: Yücel Hacaloğlu, Türk Ocakları Ankara Şubesi, Şubat 2008.
e. Diğer wikipedia.org/wiki/Yassıada_Yargılamaları.