FÂRÂBÎ'DE RUHUN ÖLÜMSÜZLÜĞÜ MESELESİ

Ruhun bedenle nasıl bir ilişki içerisinde olduğu, bireysel nefslerin bedenin ölümü ile birlikte varlığını sürdürüp sürdüremeyeceği ile kişisel kimliğin devam edip etmeyeceği gibi sorular, bedenin ölümüyle birlikte ruhun akıbetinin ne olacağı bağlamında cevaplanması gereken sorulardır. Fârâbî'nin ruhun ölümsüzlüğünü kabul etmediği, özellikle bazı ruhların bedenin ölümüyle birlikte yok olacağına inandığı ileri sürülmüştür. Fârâbî'nin, insanın sadece Faal Akıl tarafından kendisine verilen rasyonel nefsin ölümsüz olduğuna, geriye kalanın ise yok olacağına inandığı iddia edilmiştirÇalışmamızda, sudur nazariyesi bağlamında özgün bir nefs anlayışı geliştiren Fârâbî'nin, nefsin tabiatı itibariyle ölümsüz olmadığını ancak onu kazanma ve ölümsüz olma potansiyeline sahip olduğunu kabul ettiğini göstereceğiz. Fârâbî, nefsin ölümsüzlüğü ve öteki dünyadaki durumu meselesini mutluluk, erdem ve aklın yetkinleşmesi bağlamında ele almaktadır. Ona göre insani nefs, Faal Aklın yardımıyla önce bilkuvve, sonra bilfiil, en sonunda da müstefad akıl seviyesine çıktığında mutluluğun en üst seviyesine ulaşmaktadır. Mutluluğun en üst seviyesine ulaştığında akli nefs ölümsüzlüğü elde edebilmektedir. Dolayısıyla Fârâbî'ye göre ölümsüzlük, nefsin akli aşamaları geçtikten sonra kazanabileceği bir mertebedir. Buna göre, ilim ve hikmeti elde eden, ahlaki melekelerini geliştiren, nazari bilgilerini ameli aşamaya taşıyan erdemli insanların nefsleri, bireysel kimliklerini de muhafaza ederek ölümsüz olabileceklerdir. Bedensel özelliklerden soyutlanamayan nefisler ise cismani bedenle birlikte yok olacaklardır.

THE IMMORTALITY OF THE SOUL IN FÂRÂBÎ

There are some questions need to be clarify from the point of view of what will happen to the soul after death of the body; such as how the soul is related to the body, whether individual souls will survive after death of the body and whether personal identity will survive after death of body. Some scholars have argued that F?r?b? didn't accept soul's immortality; in particular, that some souls would disappear with the death of the body. And also asserted that F?r?b? believed that the only thing that the rational soul, which is given to him by the Active Intellect, is immortal and that remains will disappear. In this study, I will discuss that F?r?b? who develops a unique genuine understanding of soul in the context of emanation theory, accepts that soul is not immortal by nature but has the potential to acquire it and be immortal. Fârâbî treats the subject of the immortality of the soul in the context of some concepts such as happiness, virtue and evolution of reason towards Active Intellect. According to him, the human soul has reached the highest level of happiness when it first achieves potential, then active and finally to the phase of acquired intellect by help of Active Intellect. When the highest level of happiness is reached, the immortality of the human soul is achieved too. According to F?r?b?, therefore, the rational intellect needs to be developed and pass different phases in order to achieve immortality. The soul of virtuous people, who acquire knowledge and wisdom and had moral values, can be immortal with preserving their individual identities. Those who can't be abstracted from the physical characteristics will disappear with their body.

PDF

___

Akyol, Aygün (2010). Farabi ve İbn Sina'ya Göre Mead Meselesi. HÜİFD, C.9, S.18. 125-141.
Aquinas, Thomas (1999). A Commentary on Aristotle's 'De Anima, trans. by Robert Pasnau. Yale University Press.
Aristotales (2001), De Anima, içinde, The Basic Works of Aristotle. ed. Richard McKeon.
Introduction by C.D.C. Reeve. New York: The Modern Library. Atay, Hüseyin (1997). Nefis. AÜİFD, C.37. 1-58.
Aydın, Mehmet (1982). Some Misunderstanding Concerning al-Farabi's Immortality. AÜİFD, S.V, Ankara. 113-20.
Aydınlı, Yaşar (2008). Fa?ra?bi'de Tanrı - İnsan İlis?kisi. İstanbul: İz Yayınları. Black, L. Deborah (2001), Farabi, içinde, İslam Felsefesi Tarihi I-III, ed. Seyyid H. Nasr-Oliver
Leaman, çev. Şamil Öçal-Hasan T. Başoğlu. İstanbul: Açılım Cevizci, Ahmet (2002). Flesefe Sözlüg?ü. İstanbul: Paradigma Yayınları. Cürcani, Seyyd Şerif (ty). Kita?bu't-Ta'rifa?t. tahk. Abdu'l-Münim Hafnî. Kahire: Daru'r-Reşad Yayınları.
De Boer, T. J. (2004). İslam'da Felsefe Tarihi. çev. Yaşar Kutluay. İstanbul: Anka Yayınları.
Fakhry, Majid (2002). Al-Farabi, His Life, Works and Influence. Oxford: Oneworld Publication.
Fârâbî (1961). Al-Farabi, Fusul al-Madani, Aphorisms of the Statesman, edited with translation,
Introduction and Notes by D. M. Dunlop, Wen York: Cabridge University Press.
Fârâbî (1951). 'Kitabu'l Makalati'l Rafi'iyyeti fi Usul-i 'ilmi'l-tabi'iyyeti' (Tabiat İlminin Kökleri Hakkında Yüksek Makaleler Kitabı). çev. Sayılı, Aydın, Belleten, S.57, C.15. Türkçesi: 82- 102, Arapçası: 103-22.
Fârâbî (1346). Kitab et-Tenbih 'ala? Sebil es-Sa'a?de. Haydarabad: Ma'arifi'l-Osmaniyye.
Fârâbî (1983). Risalat fi'l -Akl (Risaletun fi'l-Akl). Texte Arabe Integral en partie inedit, Maurice
Bouyges. 2nd ed., Dar el-Machreo sarl, Liban: Beyrouth. 3-36. Fârâbî (1999). Uyunu'l-Mesâil. içinde. Islamic Philosophy 1-120, ed. Fuat Sezgin, Frankfurt am
Main: Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
Univeristy. V.12. 54-65.
Farabi (1346). Ta'lika?t. neşr: Dâiretü'l-Meârifi'l-Osmâniyye. Fârâbî (1993). es-Siyaset'ul-Medeniyye. 2. Baskı. Beyrut: Daru'l-Meşrik. Fârâbî (1995), Kitabu Ara?i Ehli'l-Medineti'l-Fa?zıla. şerh. Ali Bumelhem. Beyrut: Dâr ve
Mektebutu'l-Hilal. Fârâbî (1344). Mesa?ilu Müteferrika. Haydarabad.
İbn Kayyım el-Cevziyye (2003). Kitabü'r Ruh. çev. Şaban Haklı. İstanbul: İz Yayıncılık. İbn Tüfeyl (2014). Hayy Bin Yakzan. thk. Ahmet Emin. Katar: Kitabu'l-Doha.
Kaya, Mahmut (1995). "Fârâbi" Md., TDV İslam Ansiklopedisi, C.12, İstanbul. 145-163.
Medkur, İbrahim (1990). Fârâbî. içinde, İslam Düs?ünce Tarihi, I-IV. ed. M. M. Şerif, çev. Osman Bilen. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özalp, Hasan (2012). Nefs-Mead İlişkisi Bağlamında Farabi ve İbn Sina'nın Görüşlerinin Karşılaştırılması. CÜİFD, C.XVI, S.1. 245-88.
Özturan, Hümeyra (2016). Fârâbî'nin Kayıp Nikomakhos Ahlakı Şerhi'nden Kalan Parçalar:
Tercüme ve Tahlil. Kutadgubilig, S.28.
Platon (2001). Phaidon. çev. Hamdi Ragıp Atademir, Kemal Yetkin, İstanbul: Sosyal Yayınları. Sami S. Haw (2002). İbn Tüfeyl'in Fârâbî'nin Bazı Görüşlerini Eleştirisi. çev. Atilla Arkan, SÜİFD,
S.5. 147-55.
Türker, Ömer (2006). 'Nefis'. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul. Uludağ, Süleyman (2006). 'Nefis'. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul.
Vural, Mehmet (2016). İslam Felsefesi Sözlüg?ü. Elis Yayınları. Ankara. İbn Bâcce (1983). Resa?i'l felsefiyye li Ebi Bekr ibn Bacce. nşr. Cemaleddin Alivî. Beyrut: DarusSakafeKitap.