BATMAN’DA YENİ BİR KEŞİF: DERASER (ARIK) MAĞARA RESİMLERİ

Doğu Anadolu'nun yüksek ve karlı dağlarından doğup kurak bölgelere can veren Fırat ve Dicle nehirleri tarih boyunca Mezopotamya ve çevresinde yaşayan topluluklar için yaşamsal önem taşıyordu. Mezopotamya uygarlıkları Fırat ve Dicle'ye komşu olan topraklarda gelişmiş, bu iki nehrin kıyısında çok sayıda yerleşim yeri kurulmuştur. Tarihi yerleşim birimlerinden biri de bugün Batman ilinin Gercüş ilçesine bağlı Deraser (Arık) mezrasıdır. Burada çok sayıda tarihi kalıntı bulunmaktadır. Gercüş ilçesine yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta bulunan ve Dicle nehrine hakim bir noktada kurulan Deraser (Arık) mezrasında çeşitli yapı kalıntıları, kayalara oyulmuş mezarlar ve mağara duvarlarına çizilmiş tarihöncesi olduğu tahmin edilen resimler bulunmaktadır. Anadolu'da kayalara çizilmiş tarihöncesi resimlere birçok yerde rastlanmaktadır ancak kırmızı ve siyah boyayla fresko tekniğiyle yapılmış resimler nadir olarak görülmektedir. Bu nedenle Deraser'deki (Arık) Berha Nivisandi (Yazılı Mağara) olarak adlandırılan toprak ya da kök boyayla yapılmış kırmızı ve siyah renkli resimlerin bulunması önemli bir gelişmedir. Buradaki mağara resimlerinde genellikle evcil hayvan tasvirleri, vahşi hayvan mücadeleleri ve kadınlıerkekli şenlik sahneleri bulunmaktadır. Dünyanın pek çok yerinde bulunan tarihöncesi mağara resimleri ile tematik olarak benzeşmekle birlikte çizim tekniği bakımından özgün bir biçime sahiptir. Çalışmamızda daha önce bölgede çalışan araştırmacılar tarafından çeşitli nedenlerle farkına varılamayan Deraser (Arık) mağaralardan derlenmiş resimlere ve bu resimlerle ilgili olarak yapılan araştırma sonuçlarına yer verilecektir

A NEW DISCOVERY IN BATMAN PROVINCE: PREHISTORIC CAVE PAINTINGS OF DERASER (ARIK)

Euphrates and Tigris rivers which are born from high and snowy mountains of Eastern and Anatolia and give life to a rid regions had a vital importance for early agricultural communities. Mesopotamian civilizations advanced between these two rivers in later centuries and lots of settlements had been established near Euphrates and Tigris. One of the historical settlements is Deraser (Arık) village which is in the district of today’s Batman city called Gercüş. A lot of historical remains exist there. Deraser which is about 20 kilometers away from Gercüş and constituted on a place near Tigris. There mains of various buildings, rock-cut tomb sand prehistoric pictures drawn on the walls of caves exist in Deraser (Arık) village situated at the bank of Tigris river. The prehistoric painting drawn on the rocks exist in many places of Anatolia, but the paintings drawn by the technical of fresco with red and black paints rarely exist. Therefore, in Deraser, the exploration of red and black colored pictures made by soil or root paint called Berha Nivisandi (The Written Cave) is a significant event. There are depictions of animals, wild animal struggles and both men and women festival scenes at cave paintings here. These cave paintings are thematically similar to prehistorical cave paintings found in many parts of the world and they have a unique style in terms of drawing technique. In our study, we will deal with the paintings compiled from the caves in the region of Deraser (The High Church) which are not noticed by there searchers working there and we will mention to there search results related to these pictures

PDF

___

AKURGAL, Ekrem, Anadolu Uygarlıkları, Net Turistik Yayınlar, İstanbul, 2003.
ALGAZE, Guillermo, Michael Rosenberg, The Tigris-Euphrates Archaeological Reconnaissance Project, 1989, 8.Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1991, s.137-161.
BRAİDWOOD, Robert J., Tarihöncesi İnsan, Çev: Bilgi Altınok, Arkeoloji ve Sanat Yayınları,İstanbul, 1995.
GOM BRİCH, E.H., Sanatın Öyküsü, Çev: Erol ve Ömer Erduran, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.
HASOL, Doğan, Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, YEM Yayın, İstanbul, 2012.
KİNG, Lenoard W., “Eannatum of Lagash”, http://www.cristoraul.com/ENGLISH/readinghall/GalleryofHistory/AncientPeople/
EANNATUM.html, erişim tarihi: 12.02.2013.
NİSSEN, Hans J., Ana Hatlarıyla Mezopotamya, Çev: Z.Zühre İlkgelen, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2004.
TAŞKIRAN, Harun, Ilısu Baraj Gölü Alanında Paleolitik Çağ 2004 Yılı Yüzey Araştırması,
23.Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1.Cilt, Ankara, 2006, s.205-217.
TAŞKIRAN, Harun, “Paleolitik (Yontmataş) Çağ’da Batman”, I. Uluslar arası Batman ve Çevresi Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 15-17 Nisan 2008.
TURANİ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1997.
PESCHLOW-BİNDOKAT, Anneliese, Latmos’ta Bir Karia Kenti, Herakleia, Şehir ve Çevresi, Çev: Fikret Özcan Homer Yayınları, İstanbul, 2005.
http://en.wikipedia.org/wiki/Neolithic, erişim tarihi: 12.02.2013.
http://en.wikipedia.org/wiki/ASPRO_chronology, erişim tarihi: 12.02.2013.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Austen_Henry_Layard, erişim tarihi: 21.02.2012 . Kaya ve Mağara Resmi, Axis 2000 Büyük Ansiklopedi, Cilt:7, s.174-177.
(*)http://www.birgun.net/life_index.phpnews_code=1336205710&year=2012&month=05&day=05 erişim tarihi: 20.02.2013