Emir kipi, eylemin yapılmasını emreden, sosyal statü, yaş, cinsiyet, tecrübe gibi birçok faktör sebebiyle başka bir kişiye buyurma ile birlikte, yapılması zorunlu kılınan, çoğu zaman içerisinde buyurma gücüne bağlı olarak sert bir ifadenin hissedildiği buyurum şeklidir. Ayrıca bu kip en az iki kişinin yer aldığı bir düzlemde hissedilen buyurumun emir ekleriyle ifade edilme biçimi ve komut vermek için kullanılan bir anlatım alanıdır. Söylenen sözün emir olabilmesi için öncelikle emri dile getirenin karşı taraftan daha yüksek bir statüye sahip olması, bu statünün gücü ifade etmesi ve komut maksadı taşıması gerekmektedir. Eski Türkçeden bugüne etkin olarak kullanılan ve çok çeşitli morfemlere sahip olan emir kipi eklerinden -GIl ekinin anlamsal bağlamda incelenmesi önem arz etmektedir. Bağlam, bir dil biriminden önce veya sonra gelen, söz konusu birimi her açıdan etkileyen, birimin anlamını değiştiren veya belirleyen birimler bütünü olarak tanımlanır. Yani bir cümlenin kesin olarak anlaşılabilmesi için cümleler arasındaki ilişki göz önünde bulundurulur ve bu bağlantıdan hareket edilerek anlamlandırma süreci başlar. Bu sebeple emir kipi eklerinden olan -GIl ekinin anlam sınırlarını çizebilmek adına tarihî lehçelere ait metinler taranmış ve metin bağlamından kopmayarak bu ekin cümlelere kattığı anlamlar tespit edilmiştir. İnceleme iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde -GIl emir eki hakkında yapılan çalışmalar ve öne sürülen fikirler hakkında bilgi verilip herkes tarafından bilinen -GIl ekinin aslî görevi olan "emretmek" anlamının yer aldığı örnekler sunulacaktır. Ayrıca tarihî lehçelerde bu ekin şeklen nasıl değişikliklere uğradığı tablo halinde gösterilecektir. İkinci bölümde ise emir kipi eklerinden olan -GIl eki emir dışında başka anlamlara da sahip olduğu gösterilmeye çalışılacaktır. Bazı metinlerde yer alan bu ek şekil olarak emir gibi görünse de işlev olarak emir ifadesi taşımamaktadır. Yapılan incelemede bu ekin sadece emir anlamının bulunmadığı, aksine metin bağlamında birçok anlamı barındırdığı tespit edilmiştir. İşlev ve anlam odaklı çalışmada, metin bağlamında ele alınan -GIl eki irdelenmiş ve böylece -GIl ekinin emir maksadı taşımasının yanı sıra farklı anlamlara da sahip olduğu görülmüştür. Tarihî lehçelere ait 15 eser taranmış, taranan eserlerden örnekler sunulmuştur. Böylece -GIl ekinin dua, beddua, uyarı, öğüt, neden-sonuç, açıklama ve bilgi verme, güven verme, güven duyma, cesaretlendirme, meydan okuma, davet etme, övgü, endişe, korku, tehdit etme, mecburiyet, çaresizlik, yalvarma, azarlama ve hayal kırıklığı, gereklilik, önemsememe, umursamama, şart, merak, alay etme, yasaklama, teselli, hatırlatma, tedbir alma, reddetme, tercih, imkânsızlık, pişmanlık, vaatte bulunma, gücenme, itiraz etme, kararlılık, kışkırtma, pazarlık yapma ve teklif etme olmak üzere toplam 37 işlevinin bulunduğu tespit edilmiştir. Yapılan incelemeyle eklerin sadece şekil yönünden değil işlev yönünden de incelenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Sonuç olarak denilebilir ki emir kipinin metin bağlamında sadece bir anlamı yoktur. Emir kipinin sahip olduğu anlamlar, parçası olduğu bütünden yola çıkarak anlaşılabilmekte ve anlam kazanmaktadır. Metin bağlamı, yapılan çalışmanın anahtar ifadesidir. Çünkü tek başına bir ek veya kelime cümleye anlam veremez. Birimler bir bütün halinde incelendiği için çalışmada tespit edilen işlevler sadece -GIl ekinin değil bu ekin bağlı olduğu fiilin, ismin, cümlenin ve hatta paragrafın işlevidir. Buradaki esas amaç emir kipinin yer aldığı cümlede veya paragrafta emir dışında başka anlamların da varlığının tespitidir. Yapılan çalışmanın eksiksiz olduğunu söylemek mümkün değildir. İncelenecek olan her yeni metin bir yeni işlevi barındırdığı için -GIl ekli ifadelerin yer aldığı metinlerin sadece 37 işlevden ibaret olduğu söylenemez. Buradaki önemli husus, Türkçede -GIl ekli ifadelerde her zaman emir ifadesinin yer almadığının tarihî lehçelerden alınan örneklerle gösterilmeye çalışılmasıdır