Divanu Lugati't-Türk'teki Oğuzca eşya adlarına bir bakış

XI. yüzyıl Türk dünyasının dil, edebiyat, kültür ve sosyal durumuyla ilgili zengin ve özgün ilk bilgileri veren Dīvānu Luġāti’t-Türk, Türkoloji araştırmalarında her zaman temel kaynak olmuş ve araştırmacılar tarafından çok yönlü olarak ele alınmıştır. XI. yüzyıl Karahanlı Türkçesinin dil durumuyla ilgili zengin bilgiler içeren eser, Oğuzca başta olmak üzere birçok Türk diyalekt alanı ile ilgili dil, kültür, tarih malzemesi de içermektedir. Bu çalışmada Kâşgarlı Mahmud’un Dīvānındaki Oğuzca eşya adları ele alınacak, bu noktadan Oğuz söz varlığının gelişimi incelenecektir.

An investigation on Oghuz objects 'names in Divanu Lugatı't-Turk

The Dīvānu Luġāti’t-Türk which is the first source about the Turkish world’s literature, language, cultural, social situation in the eleventh century gives us very important and original knowledges for Turcology researching. It is always main source for the researchers. Besides rich information about the language of Karahanid Turkish in the eleventh century, the book also includes ınformation the language, culture and history of numerous Turkish dialects especially Oġhuz language. In this study, the Oġhuz objects’ names in Kâşgarlı Mahmud’s Dīvān and from this viewpoint the improving of Oġhuz rhetoric will be examined.

PDF

___

AKSAN, Doğan (1996), Türkçenin Söz Varlığı, Ankara.

AKSAN, Doğan (1999), Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara.

ATALAY, Besim (1985-1986), Divanü Lûgati-it-Türk Tercümesi, C. I-IV, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.

BANGUOĞLU, Tahsin (1998), Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.

DANKOFF, Robert; KELLY James (1982-1985), Maħmûd el-Kāşġarī, Türk Şiveleri Lügati (Dīvānü Luġāt-it-Türk),1-2-3, Harvard Universitesi Basımevi.

DEVELLĠOĞLU, Ferit (1988), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara.

ERDAL, Marcel (2004), A Grammar Of Old Turkic, Leiden-Boston.

ERGİN, Muharrem (1985), Türk Dil Bilgisi, İstanbul.

GABAIN, A.Von.(1988), Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, Ankara.

KARAHAN, Akartürk (2009), Dīvānu Luġāti’t-Türk’e Göre XI. yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı (Eski Türk Dili) Anabilim Dalı, Doktora Tezi (basılmamış).

Kâşgarlı Mahmud ve Dönemi (Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri 28-30 Mayıs 2008), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2009.

KORKMAZ, Zeynep (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.

KORKMAZ, Zeynep (1972), “Kâşgarlı Mahmud ve Oğuz Türkçesi”, Türk Dili, Divanu Lugati‟t-Türk Özel Sayısı, Ekim, S. 241-253.

KORKMAZ, Zeynep (1973-4), “XI.-XIII. Yüzyıllar Arasında Oğuzca”, Türk Dili AraştırmalarıYıllığı-Belleten, S. 41-48.

NALBANT, Mehmet Vefa (2008), Dīvānü Luġāti’t-Türk Grameri-I İsim, Bilgeoğuz Yay., İstanbul.

ÖLMEZ, Mehmet (1998), Etimoloji Sözlükleri, Kebikeç, S. 175-184.

ÖLMEZ, Mehmet-TEKİN Talat (1999), Türk Dilleri Giriş, İstanbul.

ÖZYETGİN, Melek (2001), Kitābu’l-İdrāk Li Lisāni’l-Etrāk Fiil: Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Köksav Ankara.

SÜMER, Faruk (1999), Oğuzlar (Türkmenler), Tarihleri-Boy Teşkilatı Destanları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.

TEKİN, Talat (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 13, Ankara.

TEKİN, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9, Ankara.

TENİŞEV, E. R.(1988), Sravnitel’no-istoriçeskaya Grammatika Tyurkskix Yazıkov, Morfologiya, Moskva.

TERES, Ersin (2006), Dīvanu Lügat-it-Türk ve Budist Uygur Metinlerinin Söz varlığı Bakımından Karşılaştırılması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

TOPRAK, Funda (2003), “Divānü Luġati‟t-Türk‟te „Kıpçakça‟ Kaydıyla Verilen Kelimelerin Tarihî Kıpçak Sözvarlığı İçindeki Yeri”, Türkoloji Dergisi, XVI. Cilt - 2. Sayı, s. 79-102.

Uluslararası Kâşgarlı Mahmud Sempozyumu Bildiri Metinleri, Rize Üniversitesi Yayınları, Rize 2008