ÇAĞDAŞ ÖĞRETİM ORTAMLARININ ÖNEMLİ BİR BOYUTU: GÖRSEL OLANI OKUMAK

Gelişen ve değişen dünyada çocuk sürekli olarak teknolojik araçlarla ve kitle iletişim araçlarıyla yüze yüze gelmektedir. Karşılaştığı bu teknolojik dünya içerisinde çocuğun görsel imgelerle etkileşim kurması olası bir durumdur; ancak bu etkileşim sonucunda görsel imgeleri anlamlandırabilmesi için bazı becerilere sahip olması gerekmektedir. Geleneksel becerilerin dışında kalan görsel imgeleri okuma becerisine sahip olan çocuk dış dünyayı daha rahat bir şekilde anlamlandıracaktır. Görsellik günlük yaşamda kendisini hissettirse de eğitim alanında çok fazla önemsenmemekteydi. Çocuk eğitim ortamlarında görsel araç ve gereçlerle ya karşılaşmamakta ya da karşılaşsa bile görsel imgeleri anlayamamaktaydı. Görsel araç ve gereçlerin eğitim ortamlarına girmesiyle birlikte görsel imgeleri okumanın önemi daha da arttı. Çünkü çocukların karşılaştıkları görselleri anlayabilmeleri ve yorumlayabilmeleri için bu görselleri nasıl okuyacaklarını da bilmeleri gerekmektedir. Bu durumdan yola çıkılarak 2005-2006 eğitim öğretim yılında uyulamaya konan İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-5. sınıflar) na dinleme, konuşma, okuma ve yazma temel becerilerine ek olarak "Görsel Okuma ve Görsel Sunu" kazanımlarının da eklenmesi yaşamakta olduğumuz dünyanın gereksinimlerine uygun bireyler yetiştirme yolunda önemli bir adımdır. Görsel okuryazarlık sayesinde çocuk hem günlük yaşamında hem de eğitim hayatında görsel öğeler hakkında bilgi sahibi olup olay ve nesneler hakkında mantıksal ve duygusal çıkarımlarda bulunabilecektir. Derleme niteliğindeki bu çalışmada öğrencilerin görsel imgelerle karşılaştıklarında bunları okuma, yorumlama ve değerlendirme yapabilmeleri için çeşitli bulgular etrafında tartışmayı amaçlamıştır.

AN IMPORTANT DIMENSION OF MODERN INSTRUCTIONAL SETTINGS: READING THE VISUAL

Today, in a rapidly advancing and transforming world, the children continuously encounter technological tools and the mass media. It is probable for children to interact with visual images in this technological setting; however, they need to have specific skills so that they can make sense of the visual images included in this interaction. The children with visual reading skills in addition to traditional skills will interpret the external world more comfortably. While visuality has always been influential in daily life, it was not given much importance in education before. The students either did not come across visual tools in instructional settings or they were not able to comprehend them properly. The importance of visual literacy has become more pronounced when visual tools have become a part of educational settings since knowledge of how to read visual images is crucial in comprehending and interpreting them. Based on this, adding the acquisitions of “Visual Reading and Visual Presentations” in addition to basic skills such as listening, speaking and writing to Primary Education Turkish Teaching Program implemented since 2005-2006 academic year is an important step in training individuals in line with the needs of the modern world. With the help of visual literacy skills, students will be able to gather information about the visual elements encountered both in daily life and education and they will be able to make logical and affective inferences about objects. This study, a review, intended to discuss visual reading based on various findings so that students can read, interpret and evaluate visual images when they encounter them

PDF

___

Acat, B. (1998). Okuma güçlükleri ile okuduğunu anlama arasındaki ilişkinin düzeyi. VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Dergisi, 1, 577-584.
Acat, B. (2000). Dilin işlevselliği yaklaşımına göre hazırlanmış Türkçe öğretimi programının temel dil becerilerinin kazanılmasına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Akpınar, B. (2009). İlköğretim 1–5. sınıflar Türkçe öğretim programları görsel okuma ve sunu öğrenme alanının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(154), 37-49.
Akyol, H. (2008). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayınları.
Anderson, R. C. (1971). Encoding processes in the storage and retrieval of sentences. Journal of Experimental Psychology, 91, 338-341.
Arizpe, E. ve Styles, M. (2002). Children reading pictures interpreting visual texts. London: Routledgefalmer.
Arnheim, R. (1969). Visual thinking. Berkeley CA: University of California Press.
Aslan, T. U. (2003). Görsel olanı okumak: Eleştirel görsel okur-yazarlık. İletişim Araştırmaları, 1(1), 39-64.
Atalayer, F. ( 1994). Yaratıcı görme. Anadolu Sanat, 2, 1-17.
Ateş, S. (2006). İlköğretim 4. sınıf metinlerindeki görsellerin okuduğunu anlama ve özetlemeye etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bal, B. (2014). Türkçe dersi öğretim programlarında yaratıcı düşünme. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/9, s. 247-257. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7173.
Balun, H. (2008). İlköğretim 1. kademede uygulanan görsel okuma ve görsel sunu öğrenme alanının Türkçe öğretiminde kazanımlara ulaşmadaki etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Berger, J. (2013). Görme biçimleri. İstanbul: Metis Yayıncılık.
Baş, Ö. ve Kardaş, N. (2014). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma becerisi ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Braden, R. (1996). Visual literacy. McIsaacand Vrasidas (Ed), In Handbook of Research in Educational Communications, EMC, 502-503.
Brill, J. M., Kim, D. ve Branch, R. M. (2001). Visual literacy defined. The results of a delphı study can ıvla define visual literacy? R. E. Griffen, V. S.Williams ve J. Lee (Ed), Exploring the visual future: Art design, scienceand technology. (9-15) VA: IVLA.
Burns, N., ve Grove, S. K. (2007). Understanding nursing research: Building an evidence-based practice. (4th ed., pp. 134-163). China: Saunders.
Büyükgenç, B. (2007). Peter Weıss’ın “Direnmenin Estetiği” romanı üzerine bir görsel okuma kılavuzu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Carney, R. N. ve Levın, J. R. (2002). Pictorial ıllustrations stil ımprove students’ learning from text. Educational Psychology Review, 14(1), 5-26.
Carswell, C. M. (1992). Choosing specifiers: An evaluation of the basic tasks model of graphical perception. Human Factors, 34(5), 535-554.
Centre for Reviews and Dissemination. (2008). Systematic reviews: CRD’s guidance for undertaking reviews in health care. University of York, 2008 Published by CRD, Üniversity of York: York Publishing Services Ltd, ISBN 978-1-900640-47-3.
Curcio, F. R. (1987). Comprehension of mathematical relationship expressed in graphs. Journal of Research in Mathematics Education, 18, 382-393.
Çam, B. (2006). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Demirel, Ö. (2004). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
Düzgün, E. (2013). Görsel okuma yaklaşımının üniversite öğrencilerinin fizik dersindeki akademik başarılarına etkisinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Ergin, A. (1998). Öğretim teknolojisi iletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
Feinstein, H. ve Hagerty, R. (1994). Visual literacy in general education. University of Cincinnati.
Friel, S. N., Curcio, F. R. ve Bright, G. W. (2001). Making sense of graphs: Critical factors influencing comprehension and instructional implications. Journal of Research in Mathematics Education, 32 (2), 124-158.
Genç, A. ve Sipahioglu, A. (1990). Görsel algılama. İzmir: Sergi Yayıncılık.
Gettas, G. J. (1990). The globalization of sesame street: A producer’s perspective. Educational Technology Researchand Development, 38(4), 55-63.
Güldaş, G. (2012). İlköğretim birinci sınıf Türkçe kitaplarındaki görsel okuma etkinlikleri ile ilgili öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Hartley, J. (1994). Designing ınstructional text. third edition. London: KoganPage Limited.
Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and Technologies for learning. NJ: Prentice-Hall.
Hıbbıng, A. N. ve Erıckson, J. L. R. (2003). A picture is worth a thousand words: Using visual imagest improve comprehension for middle school struggling readers. The Reading Teacher, 56(8), 758-770.
Higgins, J. P. T., ve Green, S. (2011). Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. Version 5.1.0. Erişim: 30.06.2011. http://www.mrc-bsu.cam.ac.uk/ cochrane/ handbook/
İpek, İ. (2003). Görsel tasarım ve görsel öğrenme stratejileri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3).
İpşiroğlu, N. (1994). Duyu algılarının eğitimi: Çağdaş eğitimde sanat. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, 13-20. (http://www.egitim.aku.edu.tr/ipsiroglu2.htm )
İşler, A. (2002). Günümüzde görsel okuryazarlık ve görsel okuryazarlık eğitimi. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1).
İşler, A. (2003). Yazılı ders materyallerinde illüstrasyon kullanımının yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 157, 55-63.
Kellner, D. (1998). Multiple literacies and critical pedagogy in a multicultural society. Educational Theory. 48 (1), 103 –122.
Keş, Y. (2001). Görsel iletişimde illüstrasyonun kullanım alanlarına kuramsal bir yaklaşım (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Ana Sanat Dalı, Isparta.
Kılıç, A. ve Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem Akademi.
Koç, K., Yıldız, S. ve Coşkun, R. (2015). Çocuklar resimli çocuk kitaplarındaki resimleri nasıl yorumluyor? Behiç Ak’ın “Uyurgezer Fil” kitabı ile yapılan görsel okuma üzerine bir araştırma. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10/4, s. 687-706. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7747.
Köksal, K., Temur, T. ve Akçam H. (2006). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin görsel okuma becerileri üzerine bir araştırma. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Ankara
Kuru, A. (2008). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğretim programında yer alan görsel okuma ve görsel sunu becerilerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Kuvvetli, E. (2008). Görsel okumanın ortaöğretim öğrencilerinin fizik dersi başarılarına etkisinin araştırılması(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Küçükahmet, L. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
Lowe, R. (2000). Visual literacy in science and technology education. International Science, Technology and Environmental Education Newsletter, 15 (2), 1-4.
Maxım, G. (1999). Social studies and the elementary school child. New Jersey: Merril Prentice Hall.
McKnight, C. C. (1990). Critical evaluation of quantitative arguments. Assessing higher order thinking in mathematics, 169-185, Washington, D.C.: American Association for the Advancement of Science.
Mıchaelıs, J.U. (1988). Social studies for children. New Jersey: Prentice Hall, Englewood Cliffs.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. Sınıflar). Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
Özen, D. (2004). Sanat eğitiminde görmeyi öğrenme ve öğretme. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 73-85.
Paivio, A. (1979). Imagery and verbal processes. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Parker, W. C. (2001). Social studies in elementary education. New Jersey, Ohio: Merrill Prentice Hall.
Richards, J. C. ve Anderson N. A. (2003). What do ı see? What do ı think? What do ı wonder?: Visual literacy prose passages readers focus on story book ıllustrations. The Reading Teacher, 56(5), 442-444.
Rosenblatt, L. (1995). Literature as exploration. New York: Modern Language Association of America.
Rusted, J. ve Coltheart, V. (1979). The effect of pictures on retention of novel words and prose passages. Journal of Experimental Child Psychology, 28, 516-524.
Sönmez, V. (2005). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Öğretmen Yayınları.
Stokes, S. (2001). Visual literacy in teaching and learning: A literature perspective. Electronic Journal for the Integration of Technology in Education, Troy State University.
Tekin, S. ve Turan, M. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin görsel sözlüklerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/3, s. 2151-2164. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9453, p. 2151-2164.
Ünal, F. (2001). Eğitim iletişiminde görsel iletişim tasarımı. Kurgu: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 18, 325-336.
Wainer, H. (1992). Understanding graphs and tables. Educational Researcher, 21(1), 14-23.
West, T. G. (1997). In the mind's eye. Newyork: Prometheus.
Wileman, R. E. (1993). Visual communicating. N.J.: EducationalTechnology Publications.
Willows, D.M. (1978). A picture is not always worth a thousand words: Pictures as distractors in reading. Journal of Educational Psychology, 70, 255-262.
Winn, W. (1993). Perception principles. NJ: Educational Technology Publications.
Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgilerde kullanılan görsel araçlar: haritalar-küreler, resimler, tablolar ve grafikler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 651-662.
Yıldız, R. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyaller geliştirme. Ankara: Mikro Yayınları.