20097

Azerbaycan Türkçesinin Fuzuli'deki izleri

Azerbaycan Türkçesi, Osmanlı Türkçesinden XVI. yüzyıldan itibaren siyasî, coğrafî nedenlerle farklılaşmaya başlamış ve XVIII. yüzyıldan sonra ölçünlü bir yazı dili olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Günümüz Azerbaycan Türkçesindeki bazı ekler, Eski Türkiye Türkçesi “ortak ağız havuzu”ndan beslenerek gelişen Osmanlı Türkçesinde zamanla kullanımdan düşmüştür; ancak bunlar XVI. yüzyıldan sonra yine aynı havuzdan beslenerek gelişen Azerbaycan Türkçesinde ölçünlüleşmiştir. Bugün Azerbaycan Türkçesi yazı dilinde kullanılan bu eklerin XVI. yüzyıl Irak coğrafyasının Türk şairi Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nda yer aldığı tespit edilmiştir. Bu şekiller, günümüz Azerbaycan Türkçesinin Fuzûlî’deki izleri olarak değerlendirilmiştir.

The traces of Azerbaijan Turkish on Fuzuli

Azerbaijan Turkish has become different from Ottoman Turkish as a result of political, geographical reasons since XVI. century and it has reached up to now as a standardized written language. Some affixes in today’s Azerbayijan Turkish have no usage in Otoman Turkish that has been developed by “common dialect resource” of Old Turkiye Turkish; but these have been standardized in Azerbaijan Turkish that has also been developed by the same resource. Today, it has been confirmed that these affixes used in written language of Azerbaijan Turkish take place in “Türkçe Divan of Fuzûlî” who was the Turkish poet of Iraq geography in XVI. century. These affixes are evaluated as traces on Fuzûlî of today’s Azerbaijan Turkish.

PDF

___

AKAR, Ali, (2005), Türk Dili Tarihi, Ötüken Yayınları: 597, İstanbul.
AKAR, Ali, (1997) Mirkâtü‟l-cihâd, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
AKPINAR, Yavuz, (1994), Azerbaycan Edebiyatı Araştırmaları, Dergah Yayınları: 150, İstanbul.
AKYÜZ, Kenan, vd., (1958), Fuzûlî, Türkçe Dîvân, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara.
BURAN, Ahmet, (2008), Makaleler: Turkish Studies Series: V., Ankara.
DİLAÇAR,, Agop, (1957), “Türk Lehçelerinin Meydana Gelişinde Genel Temayüllerin Koyulaşması ve Körlenmesi”, TDAYD-BELLETEN, TDK Yayınları), Ankara.
DİLÇİN, Cem, (2001), Studies on Fuzuli‟s Divan/Fuzûlî Divanı Üzerine Notlar, The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University.
ERCİLASUN, A. Bican, (2007), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları: 603, İstanbul.
ERCİLASUN, A. Bican, (1988), “Batı Türkçesinin Doğuşu”, Uluslararası Türk Dili Kongresi, Ankara.
ERGİN, Muharrem, (1981), Azeri Türkçesi, Ebru Yayınları: 9, İstanbul.
ERGİN, Muharrem, (1997), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, (1961), Fuzûlî Divanı, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
GÜLSEVİN, Gürer, (1997), Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK Yayınları: 673, Ankara.
KAFESOĞLU, İbrahim, (1998), Türk Millî Kültürü, Ötüken Yayınları: 376, İstanbul.
KARAHAN, Abdülkadir, (1996), “Fuzûlî”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 13, s. 240-246, İstanbul.
KARAHAN, Leyla, (2006), “Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Yazı Dili-Ağız İlişkisi”, Turkish Studies (Ed. Mehmed Dursun Erdem), www.turkishstudies.net (ET:15.07.2009)
KARAŞAH, Zarife Şişman, (2006), Dede Korkut Hikayelerinde Sıfat-fiiller ve Zarf-fiiller, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars.
KARATAŞ, Mustafa, (2005), Fuzûlî‟nin Türkçe Divanı‟nın Söz Varlığı, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
KARTALLIOĞLU, Yavuz; YILDIRIM, Hüseyin, (2007), “Azerbaycan Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep, (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları: Ankara.
KORKMAZ, Zeynep, (1995), “Fuzûlî’nin Dili”, Türk Dili Dergisi, TDK Yayınları, S. 517 (Ocak), Ankara, s. 71-80.
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuad, 1988, “Fuzûlî”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yayınları, C. 4, İstanbul, s. 686-699.
MANSUROĞLU, Mecdut, (1951): “Anadoluda Türk Yazı Diünin Başlama ve Gelişmesi" İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi IV, İstanbul, s. 216-229.
MAZIOĞLU, Hasibe, (1997), Fuzûlî Üzerine Makaleler, TDK Yayınları: 665, Ankara.
MİRZEZADE, Hadi (1962), Azerbaycan Dilinin Tarixi Morfologiyası, Azerbaycan Dövlet Tedris-Pedagoji Edebiyyatı Şeşriyyatı, Bakû.
ÖNER, Mustafa, (1998), Bugünkü Kıpçak Türkçesi, TDK Yayınları: 703, Ankara.
ÖNER, Mustafa, 2007, Tunca Kortantamer İçin, Ege Üniversitesi Yayınları, Edb. Fak.Yay. No:6, s. 447-464, İzmir.
ÖZKAN, Mustafa, (2000), Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
ÖZKAN, Nevzat, (2003), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ Yayınları:451, Ankara.
SÜMER, Faruk, (1992) Oğuzlar (Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.
TARLAN, Ali Nihat, (1985), Fuzûlî Divanı Şerhi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 640, Ankara,
TİMURTAŞ, Faruk Kadri, (1994), Eski Türkiye Türkçesi, Enderun Kitabevi: 42, İstanbul.
TÜRK, Vahit, [1999] (1996), “Türkçede Şimdiki Zaman Kavramı, Çekimleri ve Ekleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, TDK Yayınları, Ankara, s.291-340.
ÜÇEL, Ahmet, (2007), Tevârih-i Âl-i Osman‟da Ağız Özelliklerinin Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

ISSN: 1308-2140
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem

Arşiv