ALİ BAŞARAN’IN İKİ DİLLİ YAPITLARI ARACILIĞIYLA POPÜLER TÜRK KÜLTÜRÜNÜN FRANSA’DA TEMSİLİ: TÜRK KÜLTÜRÜNE ÖZGÜ UNSURLARIN ÇEVİRİLERİNİN ANALİZİ

Kültürel değerlerin kuşaklararası ve uluslararası aktarımı, sadece kültürel mirasın gelecek kuşaklarca tanınması için değil aynı zamanda yurt dışına açılmak için de önemli bir gereklilik arz etmektedir. Özellikle sözlü kültür geleneğiyle günümüze değin ulaşan masal, hikâye, fıkra ve çocuk şarkılarını iki dilde (Türkçe-Fransızca) kaleme alan Başaran'ın, sözlü Türk kültürünün yurt dışında temsil edilmesinde ve yaşatılmasında önemli bir rol oynadığı söylenebilir. Bu bağlamda, Başaran, Türkçe-Fransızca iki dilli derlemeleri aracılığıyla, popüler Türk kültürünün kuşaklararası ve uluslararası aktarımına büyük katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, Başaran'ın popüler Türk kültürüyle ilgili olarak kaleme aldığı iki-dilli derlemelerinin incelenmesiyle, Türk kültürünün yurt dışındaki görünürlüğünde ve temsilinde çeviri stratejilerinin etkisini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın yöntemi, Türk kültürüne özgü unsurları Venuti'nin çeviri stratejileri çerçevesinde incelemektir: 'yabancılaştırma' stratejisinin benimsenmesi, çeviri sürecinde kaynak dil ve kültür normlarına öncelik verildiğine; 'yerlileştirme' stratejisinin benimsenmesi ise çeviri sürecinde erek dil ve kültür normlarına öncelik verildiğine işaret etmektedir. Başaran'ın yapıtlarının Fransızca çevirilerinde benimsenen çeviri yöntem ve stratejileri, Türk kültürünün erek kültürde görünürlüğüne ve dışa açılımına katkı sağlamakta mıdır? Başaran, Türkçe-Fransızca iki dilli kitapları aracılığıyla, sözlü ve popüler Türk kültürünü sadece Fransa'da yaşayan Türk kökenli vatandaşlara değil aynı zamanda Türk dilini ve kültürünü öğrenmek isteyen Fransızlara da aktarmaktadır. Başaran'ın Türk kültürüne özgü unsurları çevirilerinde muhafaza eden tutumu, ikinci ve üçüncü kuşaklar tarafından unutulmak üzere olan sözlü ve popüler Türk kültürünü Fransa'da görünür kılarak popüler kültürümüzü yurt dışında temsil etmektedir

REPRESENTATION OF THE TURKISH POPULAR CULTURE IN FRANCE BY BILINGUAL BOOKS OF ALİ BAŞARAN: TRANSLATION ANALYSIS OF TURKISH CULTURAL ELEMENTS

The intergenerational and international transmission of cultural values reveals itself as a need for contemplating knowledge of cultural heritage and also as an opening to the abroad. Başaran, with his bilingual books in Turkish-French, has greatly contributed to the intergenerationaland international transmission of Turkish popular culture. This study aims at revealing the effect of translation strategy in the representation of Turkish culture abroad by the analysis of the bilingual collections of Başaran on Turkish popular culture. The method of this study is to analyze certain elements of Turkish culture within the framework of Venuti’s strategies: ‘foreignization’ that prioritizes the standards of the source language and culture and ‘domestication’ that prioritizes the standards of target language and culture. As the methods and the translation strategies adopted in the translations of Başaran, do they contribute to the visibility of Turkish culture in the target culture? Başaran, with his bilingual collections, transmits the Turkish oral and popular culture not only for people from Turkey living in France, but also for those French who want to learn the Turkish language and culture. Başaran’s attitude that preserves the Turkish cultural elements in French translations makes Turkish popular culture visible abroad which is under the risk of being forgotten by the new generation. Dwelling in France (in Strasbourg) since 1979, Ali Başaran, professor of Turkish language, writes bilingual books (Turkish-French) to primarily meet two specific needs: His bilingual books are important sources for natives of Turkey who would like to learn their popular culture especially oral culture that would open up to the world at the international level, conveyed by the French, so by the translation. As Başaran explains, the adults from Turkey living in France forget about the cultural products of their oral and popular heritage such as tales, songs, stories, rhymes, poems and lullabies. Being landlocked by two cultures and under the influence of two different traditions, Turkish and French, these people from Turkey have identity problems which include a cultural vacuum about their culture of origin (Başaran, 2005a: 13). In this sense, the bilingual works of Başaran have a mission to form an intergenerational bridge: transferring Turkish oral and popular culture to new generations.

___

  • Başaran, Ali E. (2002). Comptine de Turquie / Çoçuk şarkıları, Strasbourg : Cravie.
  • Başaran, Ali E. (2003). Le padichah et ses fils/ Padişah ve oğulları, Paris: Harmattan.
  • Başaran, Ali E. (2005a). Contes de Bektâchî/ Bektaşi Fıkraları, Paris: Harmattan.
  • Başaran, Ali E. (2005b). Les Contes de Nasreddin Hodja/ Nasreddin Hoca’nın fıkraları, Nancy: ATA TURQUIE.
  • Başaran, Ali E. (2009). Keloğlan/ Kelolan le garçon chauve, Paris: Harmattan.
  • Başaran, Ali E. (2014). Sagesse et Malice de Téméle (Histoire lâz d’Anatolie)/ Temel’in bilgelikleri ve muziplikleri (Laz Fıkraları), Paris : Harmattan.
  • Boratav, Pertev N. (2014). Nasreddin Hoca, İstanbul: Islık Yayınları, 6e édition.
  • Etensel İldem, Arzu (1997). “Les traductions littéraires du français en turc: Aperçu historique et tendances actuelles”, Hommage à Hasan-Âli Yücel / La traduction: carrefour des cultures et des temps (sous la direction de Hasan Anamur), Publication de l’Université technique de Yıldız, s. 51-61
  • Flamain A. ; Nicolas M. (1977). Contes de Turquie, Paris : G.-P. Maisonneuve et Larose.
  • Newmark, Peter (1988). A Textbook of Translation, The Republic of Singapore: Prentice Hall International.
  • Newmark, Peter (2010). “Translation and Culture”, Meaning in Translation, Ed. par Barbara Lewandowska-Tomaszcyk, Frankfurt am Main: Peter Lang, s. 171-182.
  • Timur Ağıldere, Suna (2010). “Bektaşi Fıkralarının Fransa Yolculuğu: Les Contes De Bektâchi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırmaları Dergisi, 55, s. 239-254.
  • Venuti, Lawrence (1995). Translator’s Invisibility: A history of translation, London and New York: Routledge.
  • Venuti, Lawrence (1998). “Strategies of Translation”, Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Ed. par Mona Baker, London&New York: Routledge, s. 240-44.