18.Y.Y.'DA İSTANBUL ESNAFININ SORUNLARI

Sözlük anlamı olarak İaşe; Yedirme, içirme, besleme ve bakma anlamlarına gelmektedir. Dünya tarihine bakıldığında, devletlerde ve tüm kapitalizm öncesi toplumlarda kentlerin gıda ve hammadde kaynaklarını karşılamak önemli bir problem olmuştur. Kentlerin nüfus artışı ülkelerde iaşe problemlerinin daha da büyümesine yol açmıştır. Bu ise zaman zaman iaşe bunalımlarına sebep olmuştur. Osmanlı imparatorluğu'nda istanbul'un iaşesi de her zaman önemli bir konu olmuştur. İmparatorluğ'un iktisadi dünya görüşü üç temel ilkeye dayanmıştır. İaşe (provizyonizm), gelenekçilik ve fiskalizmdir. İaşe ilkesi Osmanlı iktisat politikasının en önemli ilkesi olarak değerlendirilmektedir. Osmanlı İmparatorluğunda iaşe ilkesi ,tüketici açısından olaylara yaklaşmıştır.Osmanlı imparatorluğu ,tüketici ve üreticiyi fiyatlar karşısında koruyan bir iktisat politikası takip etmiştir.Malın üretiminden malın tüketiciye ulaşmasına kadar geçen her aşamasında devlet etmektir.İmparatorlukta Narh sistemi de iaşe ilkesinin bir sonucu olarak doğmuştur..İmparatorluk iaşe politikası olarak buğday ,ve bazı ürünlere ihracaat yasağı koymuş,muhtesip ve esnaf sorumluları ile gıda maddelerinin toptancılara ve tüccarlara dağılımı ve paylaşımının denetlenmiş,fiyat spekülasyonlarını önlemek için satış narhının belirlenmesini ,stokçuluğun yasaklanması.nı uygulamıştır. imparatorluğun üretim ve dağıtımla ilgili tüm birimlerinin seferber olduğu görülmektedir.. Bu gerçek 18.yy'da da değişmemiştir. 18.yy'da İstanbul'un iaşe problemlerinin çözülmesi, kaçakların önlenmesi, narh fiyatından satış yapıldığının kontrol edilmesi gibi merkezi ilgilendiren sorunlar yanında, İstanbul ve çevresinde ticaret yapan tüccarlar arasında da çeşitli anlaşmazlıklar yaşanmıştır. Çalışmada, İstanbul ahkâm defterleri İstanbul Esnaf Tarihi 2 isimli eserde yer alan; 18. Y.y.'da İstanbul tüccarları arasında gerçekleşen; alım-satım, narh ve üretim nizamlarını ilgilendiren belli başlı sorunlar incelenecektir. Osmanlı İmparatorluğu'nda İstanbul'un iaşesi iktisadi ve siyasi açıdan önemli bir konu olmuştur. İmparatorluk yönetimi iaşe konusunu piyasaya bırakmamış, gerektiğinde piyasaya müdahale etme yolunu seçmiştir. Bu gerçek 18. Y.y.'da da değişmemiş, Devlet 18. Y.y. boyunca iaşe sorunlarının çözümü için üretim ve dağıtım ile ilgili tüm birimlerini seferber etmiştir. Çalışmada, İstanbul ahkâm defterleri İstanbul Esnaf Tarihi 2 isimli eserde yer alan; 18. Y.y.'da İstanbul tüccarları arasında gerçekleşen; alım-satım, narh ve üretim nizamlarını ilgilendiren belli başlı sorunlar incelenecektir.

THE PROBLEMS OF THE MERCHANTS IN THE 18TH CENTURY

Provisioning denotates feeding, nourishing, nursing. When the world history is taken into account, providing food and raw material to the cities has been a crucial problem for the states and pre-capitalist communities. The increase in the population in the cities had made the problems of provisioning even worse which caused crises of provisioning. Provisioning of İstanbul has always been essential to the Ottoman Empire. The economic view of the Empire leaned on to three principlesÇ Provisioning, traditionalism and fiscalism in which provisioning was seen as the key among the others. Provisioning in Ottoman Empire was based on the consumer, therefore the Empire followed a economic policy which has protected the consumer and the producer against prices. State intervened the market from the production of the good until it hasreached the consumer. The purpose was to control the market. Fixed price system was also emerged because of the provisioning. The provisioning policy of the Empire was to put export prohibition to the wheat, to monitor the distribution of food to hte whosalers and merchants, to determine the the fix price to prevent the price speculations and to ban the stockpiling İstanbul was very crucial to the Empire as the capital and the regulator of the social order. Therefore the empire had undertaken the provisioning of İstanbul. Since, provisioning was important economical and political stances, empire did not leave the market alone but intervene it which means, Empire had worked full force with its all units related to production and distrıbution to prevent its people from famine, poverty and expensiveness. This had continued untill the 18th century. In the 18th century, provisioning problems, smuggled good, hardships to control the fixed price policy and the disagreements between the merchants of İstanbul and its surrounding region had become the agenda In this study, the problems related to the topics such as the commerce between the merchants of İstanbul in the 18th century, codes of fixed price and production based on the book titled"İstanbul Ahkâm Defterleri: İstanbul Esnaf Tarihi 2" will be analyzed.

___

  • ÇAKIR, B., Gümüş, İ. (2011); ''Ahilik'', Kırklareli Üniversitesi Yayınları, Kırklareli
  • DEMİRTAŞ, M., (2010), Osmanlı Esnafında Suç ve Ceza İstanbul Örneği H 1100-1200 /M 1688- 1786, Cantekin Matbaası, Ankara
  • DÜZBAKAR, Ö., (2009), Bursa Şeriyye Sicillerine Esnaf Teşkilatı Ve Kumaş Nizamı, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl 1, Sayı 2/2 Temmuz, ''Türk Kültüründe Terzilik''
  • EKİNCİ, E.B., (2008), Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, İstanbul
  • ERDOĞDU, İ., (2000), Osmanlı İktisadi Düzeninde İhtisab Müessesesi ve Muhtesiblik Üzerine Deneme, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Yıl 2000, Sayı 11, 123-145
  • ERGENÇ, Ö., (2006), XVI. Y.y.'ın Sonlarında Bursa, Ankara
  • FAROQHİ, S., (2011), Osmanlı Zanaatkarları, Kitap Yayınevi, İstanbul
  • GENÇ, M., (2002), Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, İstanbul
  • İBRAHİM G.,(2000), XVIII.Yüzyılda Osmanlı Esnaf Ve Zanaatkarları Ve Sorunları Üzerine Gözlemler, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi Güz 2000 cilt 1,sayı 2
  • İHSANOĞLU, E., (1994), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi Cilt I Devlet Ve Toplum, Ircica Yayınevi, İstanbul
  • İstanbul Külliyatı VIII, İstanbul Ahkâm Defterleri İstanbul Esnaf Tarihi II (1764-1793), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul, 1998
  • KALA, A., (1998), İstanbul Esnaf Birlikleri ve Nizamları I, İstanbul
  • ÖZTÜRK, N., (2002), Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayatı ve İş Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi SBE Dergisi, 7, 43-56
  • ŞEN, M., (2002), "Osmanlı Devletinde Sosyal Güvenlik: Ahi Birlikleri, Loncalar ve Vakıflar" Çimento İşveren Dergisi, C. 16, S. 6, Kasım 2002, s. 18-40
  • TABAKOĞLU, A., (2003), Türk İktisat Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul